Lesbók Morgunblaðsins - 20.09.1997, Blaðsíða 19

Lesbók Morgunblaðsins - 20.09.1997, Blaðsíða 19
ERLENPAR BÆKUR S STENDUR FYRIR SPENNULEYSI Sue Grafton: M stendur fyr- ir misgjörðir „M is for Malice“. Ballantine/Fawc- ett 1997. 337 síður. ÞAÐ er auðvitað misjafnt hvernig afþreyingarrithöf- undar skapa sér sérstöðu en fáir gera það með svo einföld- um hætti að nefna bækurnar sínar á auðkennandi hátt líkt og Sue Grafton. Hún er vin- sæll bandarískur spennu- sagnahöfundur sem raðar bókum sínum um einkaspæj- arann Kinsey Millhone í staf- rófsröð. Þannig hét fyrsta sagan „A is for Alibi“, sem í beinni íslenskri þýðingu kæmi nokkru neðar í stafrófsröðina eða sem F stendur fyrir fjar- vistarsönnun. Næsta bók hennar hét „B is for Burglar" eða I stendur fyrir innbrot og þannig koll af kolli, C, D, E o.s.frv. Grafton hefur skrifað 13 Millhone-sögur og er kom- in að m-inu en nýjasta sagan hennar heitir „M is for Malice" eða M stendur fyrir misgjörðir. Heiti næstu bókar mun mjög væntanlega byija á bókstafnum N svo að því leyti hafa lesendur hennar að einhverju öruggu að ganga. Einkaspæjarinn Kinsey Það er einnig öruggt að þeir finni einka- spæjarann Kinsey að fást við dularfull glæpamál. Hún er aðalpersónan í stafrófs- sögum Grafton, þrjátíu og fimm ára fyrrum lögreglukona sem býr ein í smábænum Santa Teresa í Suður-Kaliforníu. Hún ekur um á gömlum Fólksvagni og tekur ákaflega vel eftir hlutun- um; einkanlega klæðaburði og innanstokksmunum. í M-sög- unni kemur gamall kærasti aftur til skjalanna, Dietz, og gamlar kenndir vakna um hríð. Hann kom aftur inn í líf henn- ar 8. janúar og hún mundi það svo vel vegna þess að það er fæðingardagur Elvis og það voru ekkert nema angurvær Elvislög í útvarpinu. „Suma daga sé ég sjálfa mig í baráttu gegn illum öflum svo halda megi uppi lögum og reglum. Suma daga sýnist mér að hin illu öfl séu að vinna á,“ segir hún þenkjandi á einum stað. Og það má vel vera að hún hafi rétt fyrir sér. Hin illu öfl eru sannarlega að verki á heim- ili Malek-fjölskyldunnar. Fjöl- skyldufaðirinn er látinn og þrír bræður vilja skipta með sér arfinum sem er umtalsverður. En fjórði bróðirinn er til staðar þótt ekki sé hann heimilisfast- ur. Hann hvarf fyrir mörgum árum, vand- ræðagepill mikill og ættarósómi, dópisti og afbrotamaður. Bræðurnir þrír geta ekki skipt arfinum fyrr en fjórði bróðirinn er fundinn, dauður eða lifandi, og þeir ráða Kinsey til þess að finna hann. Hún fer létt með það en litli bróðir hefur aldeilis breytt lifnaðarháttum sínum, tekið upp kristna trú, vill komast aftur í sátt við fjöl- skyldu sína og það sem verst er, hefur fengið þá flugu í höfuðið að söfnuður hans hafi eitthvað með hans hluta af arfinum að gera. Jebb, hann týnir lífi. Vinsæll höfundur Því miður er maður næstum því alfarið búinn að missa tengslin við söguna þegar það gerist. Sjálft glæpamálið hefst sumsé ekki fyrr en þegar tæplega tveir þriðju hlut- ar sögunnar eru að baki og það er einfald- lega of seint í einfaldri spæjarasögu sem þessari. Það gerist ekkert fram að því. Svo spennuþátturinn er aldrei mikill og atburða- rásin langt frá því að vera hröð og áhuga- vekjandi. Grafton er talsvert langorð í lýs- ingum sínum á umhverfi og híbýlum og ökuleiðum og samskiptum Kinsey við fólk, sem kemur sögunni harla lítið við svo hún verður langdregin. Frásögnin er mjög ná- kvæm en það er á kostnað spennunnar. Maður er einhvem veginn alltaf að leggja þessa bók frá sér og koma að henni aftur án þess að flýta sér sérstaklega. Grafton getur verið bæði fyndin og skemmtileg í lýsingum sínum á aðstæðum Kinsey og þessi vinsæla aðalpersóna hennar er athygl- isverð og athuganir hennar snjallar og hún er sannarlega einn af kostunum við söguna. Á móti kemur að aukapersónur bókarinnar eru fremur litlausar og jafnvel klénar. Sue Grafton mun vera mjög vinsæll rit- höfundur. Bækur hennar hafa selst í 18 milljónum eintaka og verið þýddar á fjölda- mörg tungumál, m.a. íslensku, ef marka má heimasíðu skáldkonunnar á netinu. Einnig á finnsku og pólsku og hebresku. Þar segir einnig að ungbörn séu nefnd eftir sögupersónu hennar, Kinsey Millhone. Graf- ton hafði unnið í um 15 ára skeið sem hand- ritshöfundur í Hollywood áður en hún sneri sér að glæpasagnaritun og fékkst við margs konar sjónvarpsþætti og myndir sem þekkj- ast trauðla hér á landi. Arnaldur Indriðason BANDARÍSKI spennusagnahöf- undurinn Sue Graf- ton raðar bókunum sínum upp í staf- rófsröð og segir frá kvenspæjaranum Kinsey Millhone og glæparannsóknum hennar. ANDREAS SCHMIDT ÁLEIÐTIL . ÍSLANDS VÆNTANLEGUR er til landsins hinn heimskunni barítonsöngvari, Andreas Schmidt, í tengslum við Schubert-helgi sem Styrktarfélag ís- lensku óperunnar mun gangast fyrir dagana 26.-28. sept- ember. í kynningu segir: „Það er mikill við- burður að fá lista- mann af þessari gráðu til íslands en Schmidt er einn fárra söngvara þessarar kynslóðar sem er jafnvígur á óperu- og ljóðasöng. Hann syngur reglulega í öllum helstu óperuhúsum heims og eftir hann liggja margar hljómplötur, m.a. út- gefnar af Deutsche Grammophon, sem hann er samningsbundmn. Sem dæmi um hljóm- sveitarstjóra, sem Andreas Schmidt hefur unnið og vinnur reglulega með, má nefna, Abbado, Ashkenazy, Barenboim, Bernstein, Colin Davis, Gardiner, Haitink og Levine." -- Schmidt mun halda námskeið fyrir söngv- ara í æfingasæl íslensku óperunnar föstu- daginn 26. september. Þar mun hann leið- beina söngvurum en áheyrn á námskeiðinu er öllum opin. Námskeiðið er tvískipt, kl. 10-13 og 14-16 og er skráning á námskeið- ið hafin.“ ANDREAS Schmidt KIRSUBER OG ÞEYTTUR RJÓMI TONLIST Sígildir diskar ÝMIS TÓNSKÁLD TheAtoZof Classical Music. 22 verk/þættir eftir jafnmargatónhöfunda. Ýmsir flytjendur. Naxos 8.550537-2. Upptökur: DDD, 1987-95. Útgáfuár: 1995. Lengd (2 diskar): 149:22. Verð (Japis): 1.199 kr. UPPSVEIFLA sígildra hljómplatna eftir sögulega lægð á 8. áratug hefur verið veru- leg, ekki sízt meðal yngri hlustenda, og skyldi kannski engan undra á þessari laglausu rapp- öld. Um 1960 kváðu gömlu meistararnir hafa numið fjórðaparti markaðarins erlendis, en eftir það lá leiðin niður á við. Einhvers staðar sá maður á prenti, að fagurtónlistin hefði verið komin niður í innan við 5% af heildarplötusölu ytra þegar verst lét (líklega upp úr 1970), en skv. innanbúðarupplýsing- um mun klassíkin hér á landi nú hafa fikað sig upp í námunda við 15% af heildarsölu - m.a.s. að tölvuleikjum(I) meðtöldum. Þetta sýnir væntanlega, að æ fleiri - og yngri - hlustendur eru farnir að hallast á sveif með endingarbeztu tónlistinni. Hvað veldur því væri einkar forvitnilegt að vita og félagsfræðingum Háskólans verðugt rann- sóknarverkefni. En þó að margt komi sjálf- sagt til, má ekki undanskilja eina ljósgeisla ljósvakans að næturþeli innan um þlýþungt dynkjaskólp einkastöðvanna, Klassík FM, sem manni skilst að hangi því miður á blá- þræði um þessar mundir. Húrra fyrir henni - og vonandi lifir hún af. Maður verður iðulega þess áskynja, að marga langi að gefa sig nægtarhorni sígildr- ar tónlistar á vald, en vita ekki hvar þeir eiga að byrja, og bera við fáfræði. Við því hafa sumir plötuútgefendur brugðizt með sýnishornasöfnum á við þessa tveggja diska samloku frá Naxos, „Sígild tónlist frá A til Ö,“ og þætti sumum stórt upp í sig tekið á ekki nema tíu kortéra plássi, meðan t.d. óperugeirinn einn telur yfir 20.000 verk (að vísu fæstar til á plötum). En auðvitað er öll viðleitni lofsverð, og óhætt er að fullyrða, að flest ef ekki öll númer tilheyra ekki að- eins perluflokknum, heldur virðast þau vel fallin til að vekja og örva forvitni og löngun í meira, enda flutningur víðast hvar mjög góður og stundum jafnvel ljómandi svo. Viðbrögð kaupenda hljóta enda að hafa verið jákvæð, því samlokan frá 1995 gat af sér fylgifisk ári síðar hjá sama útgefanda, Discover the Classics (Naxos 8.550035-6), þar sem farið er í tímaröð frá Gregorssöng til Carmina Burana e. Orff, sömuleiðis á 2 diskum en með styttri dæmum, eða heilum 33 talsins, ásamt tónsögubæklingi með íð- orðalista - m.a.s. án þess nokkurs staðar að skarast við þáttavalið í fyrra settinu. Hérumrætt safn hefur eitt fram yfir Disco- ver the Classics: 269 síðna risabækling eftir Keith Anderson aðalskríbent Naxos-Marco Polo samsteypunnar um h.u.b. 225 tónskáld og helztu verk þeirra, auk íðorðasafns. Nær tónskáldayfirlitið til fjölmargra smámeistara, að vísu með smávegis brezkri yfirvikt að hætti engilsaxneskra ritara, en á móti ekki bundið eingöngu við útgáfulista Naxos-Marco Polos, þó að allar „recommended" upptökur (skárra væri það nú!) séu innanhússdæmi. Agætlega hnitmiðuð bók, þó að undirrituðum þyki persónulega ekki venjuleg bæklinga- skrif Andersons ýkja skemmtileg. En hér virðist hann hafa vandað sig. Svo má auðvitað alltaf deila um kosti þess og galla að hraðskima ódáinsvöllinn með því að vinza úr staka þætti úr heilum tónverkum, og ekki laust við að minna á „highlights"- áráttu fyrri ára - „Wagner’s greatest hits“ og fleira í þeim dúr. Hætt er við, að sumum nýgræðingum fallist hendur þegar þeir upp- götva seinna meir, að fleira er til í tertunni en kirsuber og þeyttur ijómi, því vitanlega eru fæstir þættir í margþátta verki samdir með það í huga að geta staðið einir sér. En vonandi kemur framtakið einhveijum á bragðið - og þá er tilganginum náð. BAX Arnold Bax: Nonetta; Óbókvintett; Elegískt tríó f. flautu, víólu & hörpu; Sónata f. klarí- nett & píanó; Hörpukvintett. Nash-hljómlist- arhópurinn u. stj. Ians Browns (í Nonettu). Hyperion CDA66807. Upptaka: DDD, London 6/1995. Útgáfuár: 1996. Lengd: 73:25. Verð (Japis): 1.499 kr. ARNOLD Bax (1883-1953) var ekki að- eins tónskáld. Hann var líka ljóðskáld, og eitt af þeim betri, orti undir skáldnefninu Dermot O’Byrne og kvað „keltann" í sér hafa vaknað á unglingsárum við lestur fyrstu ljóða Yeats. Sá kelti birtist raunar einnig í tónlistinni, því Bax varð fyrir miklum áhrifum af þjóðlegri tónmennt íra á tíðum ferðum sínum um eyjuna grænu. Eitt merki þess var hversu oft hann notaði þjóðarhljóðfæri henn- ar, hörpuna, í hljómsveitar- jafnt sem kam- merverkum sínum, annað hið seiðandi írska jig-hljóðfall i lokaþætti óbókvintettsins. Stíll brezka tónskáldsins er persónuleg og aðlaðandi blanda af síðrómantík, impressjón- isma og nýklassík. Þó að Bax sé kunnastur fyrir hljómsveitarverk sín (um 80 að tölu, þar af 7 sinfóníur og fjöldi tónaljóða), njóta orkestrunarhæfileikar hans sín ekki síður á kammerverkum þessa disks, sem spanna allt frá hinni ægifögru draumkenndu sveitasælu Elegíska tríósins yfir í iðandi humalsflugu- orku lokaþáttar Klarínettsónötunnar, enda þótt brosandi náttúra sunnanverðra Bret- landseyja svífi hlutfallslega mest yfir vötnum, svo við liggur að minni á ljóðrænu hlið Fjónbúans Carls Nielsens. Einn lykillinn að hlustvænleika tónskálds- ins kann að vera fólginn í því, að hann hafði að sögn ekki áhuga á litablæbrigðum sjálfra þeirra vegna, eins og svo títt er um tónskáld okkar aldar, heldur vegna tilfinningalegs gildis þeirra, en sem kunnugt er varð sá þáttur nokkuð útundan síðar meir, ekki sízt þegar „konseptið“ reið sem mest búsum hjá framsæknum tónskáldum. Kammerverkin á þessum diski eru öll frá hátindi sköpunarferilsins á árunum milli 1916 og 1934. Nonettan (1928-30) fyrir flautu, óbó, klarínett, hörpu, strengjakvartett og kontrabassa (hin kunna Nonetta Spohrs var einni fiðlu færri, án hörpu, en með horn og fagott) ber svolítinn keim af Debussy, RaveL og Stravinsky; undurblítt og fagurt tónverk og aldeilis frábærlega vel flutt af Nash-hópn- um. En sama gegnir um báða kvintettana, tríó- ið og sónötuna; spilamennskan er hvarvetna í toppklassa og greinilega valinn maður í hveiju rúmi, t.a.m. Gareth Hulse á óbó, Mich- ael Collins á klarínett, hin rósfingraða Skaila Kanga á hörpu (hvílíkur spilari!) og Nonettu- stjómandinn, Ian Brown, á píanó í Klarínett- sónötunni, líklega „framsæknasta" verkinu, enda yngst (1934). Hörpukvintettinn (1919) ber aftur á móti nokkurn svip af Brahms, og er tiltölulega hefðbundnasta framlag disksins, en engu að síður einkar ljúft áheyrnar. Bæklingaskrif Lewisar Foremans skara fram úr tylftarmoði þeirrar þrautpíndu rit- greinar af markvissu og lipurð, og hljóðritun*. in skartar nánast fullkomnu jafnvægi milli nálægs skýrleika og óskasamblöndunar góðs kammersalar í hnífjöfnu jafnvægi milli radda, svo til fyrirmyndar má telja. M.ö.o.; svona eiga kammerdiskar að vera! Ríkarður Ö. Pálsson £(mdöin& meá la úriml afsígildri tánliát LAUGAVEGUR 26 k opið alla dagatil kl. 22. Síml 525 5040 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 20. SEPTEMBER 1997 19

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.