Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1997, Blaðsíða 16

VERK Einars Más f Finnlandi.
„KLEINUHRINGUR" Japanans Keizo Ushio.
LISTIN liggur í fjölskyldunni, ef
marka má höggmyndasýningu
með verkum þeirra systkinanna
Jónu og Einars Más Guðvarðar-
bama og Susanne Christensen,
konu Einars Más, nýlega í Bi-
spegaarden í Kalundborg. Jóna
kennir og býr í Ungverjalandi,
[ en kennir einnig við Myndlista- og handíða-
skólann, þar sem Einar Már hefur einnig
kennt.
Einar Már og Susanne hafa búið á Islandi
undanfarin ár, en eru nú í tíu mánaða ferð
um Evrópu, hófu hana í Danmörku með sýn-
ingunni og dvöl þar, auk þess sem þau tóku
þátt í vinnusamkomum listamanna, hann í
Finnlandi og hún í Þýskalandi. Nú liggur
leiðin suður Evrópu og vorinu stefna þau að
að eyða í Pietrasanta, Helgasteini, frægum
steinnámubæ á Ítalíu.
Gett oA búa ó ísiandi -
gott ad fara utan
Sýningin í Bispegaarden fékk góðar undir-
tektir og hún kom til eftir að þau Susanne
og Einar Már höfðu heimsótt staðinn og
heillast af góðum aðstæðum þar. Þau sóttu
síðan um að fá að sýna, Jóna bættist í hóp-
inn og úr sýningarhaldinu varð síðan í sum-
ar. Verk Jónu eru unnin í leir, Einar Már
heggur sterk og einföld form í stein og Sus-
anne klappar mjúk form í stein, en skilur
yfirleitt eitthvað eftir af steininum ósnortið.
Þau Einar Már og Susanne búa í Hafnar-
firði, búa úti í hrauni, þar sem þau hafa líka
verkstæði. Þau kynntust í Kaupmannahöfn
og komust þá að því að bæði höfðu áhuga
á steinum. Susanne vann þá við nudd og
kenndi kínverska leikfimi, hafði alltaf verið
heilluð af steinum, en ekki þótt Kaupmanna-
höfn vera rétti staðurinn til að fást við þá.
Einar Már hafði líka þessa þrá eftir steinum,
svo þau lögðu saman land undir fót og fóru
LESIÐISTEININN
Þau eru hjón og myndhöggvarar á feró og flugi. SIGRÚN DAVÍÐSDÓTTIR
hitti Einar Má Guóvaróarson og Susanne Christensen og fregnaói af
sýninqarhaldi og feróaáætlunum þeirra.
til Grikklands, þar sem þau unnu með hönd-
unum einum við að klappa í stein og læra
að meðhöndla efnið. Þar með var grunnurinn
lagður, en þá var að halda áfram, finna nýja
steina og nýjar aðferðir og það gerðu þau í
ársferð, meðal annars til Japans og Nýja-Sjá-
lands. Svo lá leiðin til Hríseyjar, þar sem þau
kenndu í ár í barnaskólanum meðan hundarn-
ir þeirra voru þar í sóttkví, þó Hríseyjardvöl
hefði annars ekki verið á döfinni. Dvölin
varð til þess að þau ákváðu endanlega að
setjast að á íslandi og þá varð Hafnarfjörður
ofan á. Einar Már hefur kennt og Susanne
unnið í Hafnarborg, en steinninn verið aðal-
viðfangsefni þeirra. En í sumar hófu þau tíu
mánaða ferð um Evrópu, því þó þau séu
sammála um að gott sé að búa á íslandi, þá
er jafn gott að komast utan og sjá sig um.
Vinnumót: stefnumót listamanna
Oftast vinna listamenn einir, en í sumar
höfðu bæði Einar Már og Susanne tekið þátt
í vinnufundum með öðrum myndhöggvurum.
Einar Már vann og kenndi í finnska bænum
Kankaanpáá. Þama er stærsti listaskóli utan
Helsinki og í sumar var í annað skiptið hald-
ið myndhöggvaramót, þar sem listamenn
komu og unnu og störfuðu með listnemum.
Listir skipa mikinn sess í bæjarlífmu og allt
skipulag bæjarins er miðað við að listaverk
séu þar jafnsjálfsagður hlutur og hús og
götur. Með Einari Má kenndu Liv Due frá
Svíþjóð og Gunn Harbitz frá Noregi, auk
kennara frá skólanum. Illugi Eysteinsson
arkitekt hélt fyrirlestra um landlist, auk þess
sem hann brá sér í hlutverk nemanda og
vann verk í stein. Einar Már hefur orð á hve
nemendurnir hafi unnið af miklum áhuga og
aga og haft brennandi áhuga á sjálfu hand-
verkinu crg einn þeirra var Börkur Jónsson,
en einhveijir muna kannski eftir trönum
hans á sýningu á Háskólalóðinni fyrir nokkru.
Verkið sem Einar Már vann er í þremur
hlutum, þijú steinform á undirstöðu. Bærinn
keypti síðan verkið og því hefur verið fund-
inn staður við ráðhús bæjarins. Stærsti
steinninn vegur 600 kg og er 1 metri á
hæð, en hinir hlutarnir eru minni, 450 og
250 kg, svo þetta er engin smásmíði að eiga
við. Hugmyndin var að gera efnið aðgengi-
legt, svo formið er þannig að þrátt fýrir
þungann getur barn hæglega velt formunum
um. Þau eru því ekki föst, heldur getur skoð-
andinn fundið þeim þá stöðu, sem hann kýs.
Undirstaðan er flöt, en slípuð til, þannig að
ljósið speglast í fletinum.
Einar Már hefur orð á hve skemmtilegt
vinnuform þetta sé að vinna verk samtímis
öðrum listamönnum, að vinna að eigin verki
um leið og fylgst sé með hvað hinir hafi fyr-
ir stafni og hvernig þeir beri sig að. Einnig
er þetta krefjandi vinnuform, því verkinu
þarf að Ijúka á tilteknum tíma. Hann hafði
því undirbúið sig með því að kynna sér stað-
inn og staðhætti og gera líkan og drög að
verkinu.
Leitar mynda i steininum
Susanne tekur undir hve slík vinnusam-
vera sé skemmtileg, en hún tók þátt í sam-
komu myndhöggvara í Oberkirchen í Þýska-
landi. Bærinn er frægur fyrir steinnámur
sínar og á fimm ára fresti er myndhöggvur-
um boðið að koma að vinna og sýna. Það
er líka stórviðburður í bæjarlífinu og bæjarbú-
ar láta sér títt um listamennina og fylgjast
af áhuga með tilurð verkanna. Susanne seg-
ist hafa kviðið því að vinna fyrir allra aug-
um, en raunin hafi orðið sú að athygli og
áhugi bæjarbúa hafi verið örvandi.
Um 250 listamenn sóttu um að komast
ÞRIRHEIMAR
KJARTANS
Á nýjum geisladisk meó tónlist Kjartans Qlafssonar
má meðal annars heyra hvar Kjartan freistar þess
----------------- ——--------7----
aó steypa saman ólíkum tónlistarstraumum. ARNI
MATTHÍASSON tók Kjartan tali og komst aó því
aó tónlistin á disknum væri fráleitt fræóileg nafla-
skoóun þó nýstárleg sé.
i ÓNLISTARUNNENDUR lifa
sérkennilega daga; í stað þess
að fólk flykkist í tónleikahús
til að njóta nýrrar tónlistar
vill helst enginn hlusta á lif-
andi flutning á tónlist nema
höfundar hennar séu örugg-
lega dauðir og helst fyrir
löngu. í stað þess að fara í tónleikasali til
að leita að einhveiju nýju vilja tónleika-
gestir heyra bara það sem þeir hafa áður
heyrt, kannski flutt með eilítið öðrum blæ,
ef til vill hraðar eða af meiri fimi.
Jazz og klassík eru í svipuðum þrenging-
um; tónlistin hefur yfirgefið hlustandann
svo að segja, tekið á rás út í akademískar
vangaveltur og fræðilegar, orðið viðfangs-
efni sérfræðinga sem eru að semja fyrir
sérfræðinga, með vísunum og skírskotun-
um sem eru ekki nema fyrir tónfræði-
menntaða að skilja. Seint á síðasta ári
gerði Kjartan Ólafsson merkilega tilraun
á sviðinu í Þjóðleikhúskjallaranum; flutti
með hljómsveit verkið Skammdegi, en í
16 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 18. OKTÓBER 1997
KJARTAN Ólafsson.
Morgunblaóió/Árni Sœberg
því léku auk hans Hilmar Jensson, jassgít-
arleikari, Pétur Jónasson gítarleikari og
Matthías Hemstock slagverksleikari. I
samtali fyrir tónleikana sagðist Kjartan
vera að leita leiða úr úlfakreppu nútímatón-
listar og að verkið yrði tekið upp í hljóð-
veri fyrir tónleikana og tónleikarnir sjálfir
„til skoðunar". Sú skoðun leiddi í ljós að
vert væri að gefa tónleikana út en athygli
vekur að hljóðversútgáfan var ekki notuð,
heldur útgfáfan af tónleikunum.
Kroftmeiri og skemmtilegri
Kjartan segir einfalda skýringu á því:
tónleikaupptakan hafi einfaldlega verið
kraftmeiri og skemmtilegri fyrir vikið.