Lesbók Morgunblaðsins - 28.03.1998, Blaðsíða 11

Ljósmynd/ímynd
a skoða sýningu á verkum Kjarvals í fylgd Birgis
ichmann á opnunardegi Kjarvalsstaða, 24. mars
nundsson fyrsti forstöðumaður Kjarvalsstaða og
/erandi forseti Bandalags íslenskra listamanna.
ÓLÍKT hinum húsunum eru salir Hafnarhússins ekki sérhannaðir frá grunni til sýningar á myndlist. Mörg erlend iistasöfn hafa á seinni árum valið
þá leið að innrétta eldri iðnaðarbyggingar undir starfsemi sína, m.a. Tate Gallery í Liverpool og London.
ÚTLITSTEIKNING Gunnlaugs Halldórssonar arkitekts af inngangshlið Listamannskálans í Kirkjustræti, dagsett í september 1942.
Ljósmynd/Vigfús Sigurgeirsson
SVEINN BJÖRNSSON ríkisstjóri flytur ávarp við opnun Listamannaskálans hinn 4. apríl 1943.
arhúsið á Miklatúni í aðalatriðum í sinni núver-
andi mynd, að undanskildum burðarsúlunum
sem áður var getið. Fyrstu skóflustungu þess
tók Jóhannes S. Kjarval á 180 ára afmæli
Reykjavíkur 18. ágúst 1966. Var húsið opnað
tæpum sjö árum síðar, hinn 24. mars 1973, með
sýningu á verkum Kjarvals.6
Með tilkomu Kjarvalsstaða eignaðist mynd-
listin í landinu varanlegri og betri aðstöðu en áð-
ur hafði boðist. Fyrstu árin voru salir hússins
leigðir út til myndlistarmanna, samtaka þeirra
og annan-a, auk þess sem húsið sjálft stóð fyrir
nokkrum yfirlitssýningum, einkum á verkum
Kjarvals. Arið 1986 var gerð breyting á stjórn
menningarmála í Reykjavík. Komið var á fót
menningarmálanefnd sem falin var yfirstjórn
Kjarvalsstaða og annarra menningarstofnana á
vegum borgarinnar. Með breyttri tilhögun var
grunnur lagður að þeirri stofnun er nú kallast
Listasafn Reykjavíkur, sem er samheiti yfir
listaverkaeign borgarinnar, Kjarvalssafn, Ás-
mundarsafn, útilistaverk, Errósafn og bygging-
arlistarsafn.
A þeim aldarfjórðungi sem liðinn er frá opnun
Kjarvalsstaða hefur starfsemin í húsinu smám
saman þróast frá upphaflegu hlutverki sem
listaskáli (kunsthalle) yfir í að vera listasafn.
Nýir þættir, svo sem geymsla og umhirða list-
muna, rannsóknarvinna, bókasafn og síðast en
ekki síst starfsemi fræðsludeildar, sem er æ
veigameiri þáttur í rekstri safna um allan heim,
kalla á húsrými sem ekki var gert ráð fyrir í
upphaflegum áætlunum um Kjarvalsstaði. Nú á
tímum gegna söfn sífellt mikilvægara hlutverki
sem viðkomustaðir ferðafólks. Það, ásamt upp-
byggingu safnfræðslu, gerir kröfu um annars
konar sýningar, t.d. vandaðar yfirlitssýningar
um ólík tímabil íslenskrar myndlistar, sem sett-
ar eru upp til lengri tíma. Eðlilegt er talið að
geta gengið að verkum Kjarvals og fleiri kunnra
listamanna vísum í sýningarsal á öllum tímum
árs. Skortur á sýningarrými hefur á hinn bóginn
gert listasöfnum í höfuðborginni ókleift að mæta
slíkum væntingum.
Það var ekki hvað síst af þessum sökum að
farið var að huga að auknu húsrými undir Lista-
safn Reykjavíkur fýrir nokkrum árum. Fleira
kom þó til, ekki þá síst hin stóra listaverkagjöf
Errós til Reykjavíkurborgar árið 1989. í fram-
haldi var gerð stórhuga tillaga að nýrri listamið-
stöð á Korpúlfsstöðum. Við nánari athugun
reyndist kostnaður við endurbyggingu hússins
vera mun meiri en ætlað var og var hætt við
verkið af þeim sökum. Eftir það var tekið til við
að kanna aðra möguleika og varð niðurstaðan sú
að leita eftir húsrými fyrir listamiðstöð í Hafnar-
húsinu við Tryggvagötu. Þessi lausn reyndist við
nánari athugun hafa ýmsa kosti. Kostnaður við
endurbætur húsrýmis er minni þar en á Korp-
úlfsstöðum auk þess sem staðsetningin í gamla
miðbænum er líkleg til að verða lyftistöng bæði
fyrir safnið og menningarlíf í Kvosinni. Þá er
Hafnarhúsið mikilvæg bygging í íslenskri húsa-
gerðarsögu, eitt merkasta dæmi í Reykjavík um
iðnaðararkitektúr frá frumárum módernisma.
Hafnarhúsið var teiknað af Sigurði Guðmunds-
syni arkitekt og Þórarni Kristjánssyni hafnar-
stjóra og reist í áföngum á árunum 1933-39.
Ljósmynd/Skafti Guðjónsson
AÐKOMA að gamla Listamannaskálanum í
Kirkjustræti var um þröngt sund milli Al-
þingishússins og Kirkjustrætis 12.
Á síðastliðnu ári voru nokkir arkitektar
fengnir til að vinna samanburðartillögur um nýt-
ingu miðhluta Hafnarhússins undir starfsemi
Listasafns Reykjavíkur. Fyrir valinu varð til-
laga Studio Granda, arkitektanna Margrétar
Harðardóttur og Steve Christer, en meðal fyrri
verka þeirra má nefna Ráðhús Reykjavíkur og
hús Hæstaréttar íslands við Lindargötu. Tillag-
an að listamiðstöðinni í Hafnarhúsinu er um
þessar mundir að taka á sig endanlega mynd á
teikniborðum hönnuða og framkvæmdir við
múrbrot og breytingar eru nýlega hafnar. Á
komandi Listahátíð munu íslenskir listunnendur
fá tækifæri til að skoða hið nýja húsnæði í fyrsta
sinn, enda þótt salarkynnin verði þá aðeins að'
litlu leyti komin í endanlegt horf. Líkan af and-
dyri hins nýja safns í Hafnarhúsinu, ásamt nýj-
ustu teikningum arkitekta, er meðal efnis á lítilli
sýningu í austurforsal Kjai"valsstaða sem opnuð
var fyrr í vikunni og er tileinkuð þeim bygging-
um sem greinin fjallar um.
Heimildir.
1. Hjörleifur Stefánsson, o.fl. Kvosin, byggingarsaga mið-
bæjar Reykjavíkur. Reykjavík, 1987.
2. Aðalsteinn Ingólfsson, o.fl. í deiglunni 1930-1944.
Reykjavík, 1994.
3. Björn Th. Björnsson. íslensk myndlist II. Reykjavík,
1973.
4. Jónas Jónsson. Hvíldartimi í listum og bókmenntum.
Tíminn, desember 1941.
5. Myndlistarhúsið á Miklatúni. Útgáfa í tilefni af opnun
hússins. Reykjavík, 1973.
Höfundur er arkitekt og deildarstjóri byggingarlistar-
deildar ó Kjarvalsstöðum.
f-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 28. MARZ 1998 1 1