Lesbók Morgunblaðsins - 13.06.1998, Blaðsíða 17

Nafn safnsins, Kiasma, er
táknrœnt enþað merkir
víxlun tveggja þátta —
stefnumót. Gríska orðið er
khiasmos sem dregið er af
x-laga stafnum khi.
BAKHLIÐ Kiasma. Efst er Lapplands-glugg-
inn, þaðan sem fólk horfir yfir Töölönlahti-
flóann og alla leið til Lapplands á heiðskírum
degi, eins og Alvar Aalto hélt fram.
GAMLIR hermenn fengu sínu framgengt,
styttunni af Carl-Gustaf Mannerheim mar-
skálki var ekki hnikað til. Sómir hún sér vel í
forgrunni vesturhliðar Kiasma.
Fimm hseðir, 12.400 fermetrar
Safnið er á fimm hæðum, 12.400 fermetrar
en þar af eru um 4.000 fermetrar lagðir undir
sýningarsali, 25 að tölu. Flestir salirnir eru
umluktir fjórum steyptum veggjum og birtu-
skilyrði úthugsuð. Dagsbirtan brýtur sér
óbeint leið inn í rýmið í lofthæð og kemur því
ekki til með að skaða listaverkin. Þá er safnið
búið fullkomnasta tæknibúnaði sem völ er á
fyrir starfsemi af þessum toga.
Hvolf þaks Kiasma sem sveigist í hálfboga
niður með annarri hlið hússins er varið plöt-
um úr sinki, blönduði títani og kopar. Utan-
verðir veggimir eru klæddir álplötum sem
hafa verið pússaðar með sandpappír til að
auka endurkast sólarljóssins. Sandblásið gler
er í flestum gluggum nema fyrir öðrum enda
byggingarinnar. Þar hefur grænleitt efni
glersins verið fjarlægt svo að dagsbirtan
streymi ómenguð inn í stigaganginn. A kvöld-
in þegar birtu er tekið að halla verða áhrifin
þveröfug, byggingin sem dregur að sér birtu
á daginn, lýsir út í dimma nóttina.
Innandyra er einfaldleikinn allsráðandi.
Veggir eru hvítmálaðir og gólf grá. Segir Holl
þetta gert af ráðnum hug, svo veggirnir gæti
hlutleysis gagnvart listaverkunum sem prýða
muni salina og geri þeim kleift að njóta sín til
fuilnustu. „Veggir Kiasma tala - þeir hrein-
lega krefjast þess að listaverk séu hengd upp
á þá,“ segir Tuula Arkio.
Útsýni frá Kiasma er meira en fólk gerir
sér í hugarlund þegar það stendur andspænis
byggingunni. Gluggar eru nefnilega fáir.
Staðsetning þeirra hefur á hinn bóginn verið
valin af kostgæfni. Holl hefur meira að segja
gefið flestum glugganna nafn. Má nefna
Lapplands-gluggann í norðurenda- fimmtu
hæðar. Er hann í anda Alvars Aalto sem hélt
því fram að á heiðskírum degi mætti sjá alla
leið til Lapplands, horfðu menn norður
SJÁBLS. 18
BREKKAN bjóðandi sem blasir við gestum er þeir ganga inn í safnið. Hún liggur
að sýningarsölunum, 25 að tölu.
HEIMINN
-<?
VERK Nan Goldin á sýningunni á verkum úr eigu safnsins.
SÝNING
MARGRA GRASA
ÞEGAR blaðamaður skoðaði opnunarsýn-
inguna í Kiasma, alls þrisvar sinnum, gapti
hann, glotti, heillaðist og hristi höfuðið á
víxl. Þar ægir öllu saman, svo sem stefna
safnsins gerir ráð fyrir. Sum verkanna
vöktu strax athygli, önnur unnu á og enn
önnur stóðu í stað enda sækja samtimalista-
menn fram veginn á mörgum vígstöðvum og
af mismikilli hörku og hugmynda-
auðgi. Heilt á litið verður sýningin
þó að teljast lofa góðu fyrir fram-
haldið.
Á fimmtu hæð hússins er sam-
sýning á verkum ellefu finnskra
listamanna undir yfirskriftinni
Hérna megin hafsins. Yrkisefnið
er finnska þjóðin og það sem lista-
mönnunum finnst vera „finnskt"
nú til dags. Hugmyndir fólks um
Finnland hafa lengi verið í fostum
skorðum, gufuböð, vötn, skógar,
dugnaðarforkar, tónlist, en hér
gefst tækifæri til að upplifa þær
fyrir milligöngu nokkurra fram-
sæknustu listamanna þjóðarinnar,
svo sem Eija-Liisa Ahtila, Pekka
Nevalainen, Fanni Niemi-Junkola,
Sirpa Alaláakkölá og Erkki Pir-
tola.
1 sýuingarsalnum Studio K getur
að líta sýningn á verkum banda-
rísku listakonunnar Polly Apfel-
baum. Fjöltækniaðferðir hennar við gerð
listaverka sem unnin eru fyrir gólfflöt eru
eins konar óður til handverkskvenna, fyrr
og nú. Skoða má verkin sem málverk, högg-
myndir eða jafnvel innsetningar en listfræð-
ingar hafa ýmist tengt Apfelbaum afstrakt
málaralist, popplist, minimalisma eða jafn-
vel femfnisma. Listakonan leitast í verkum
sínum við að endurskoða grunnþætti og
riðla þar með því sem skoðast hefur sem
stöðugt og varanlegt.
f sýnirými sem Kiasma-menn kalla Kontti
er sýning á verki sem Svíarnir Hausswolff,
Nisunen og Grönlund hafa unnið f samein-
ingu. Glíma þeir þar við tíma, rúm og
„ástandið í heild sinni“, hvað sem það nú
þýðir. Tekur verkið mið af barnslegum
áhuga listamannanna á tæknitilraunum og
forvitni þeirra, auk þess sem þeir eru opnir
fyrir efnum og ákvörðunum.
I lok júlí mun Pekka Niskanen, sem sýndi
hér á landi fyrir fáeinum misserum, leysa þá
félaga af hólmi með sýningu sem hann kall-
ar As a Matter of Fat, þar sem stuðst er við
texta, hljóð og mynd.
í Kokoelinat verður áhersla lögð á að
sýna verk i eigu safnsins, málverk, teikning-
ar, höggmyndir, myndbandsverk, hljóðverk
og jafnvel þefverk - hvað sem er. Á fyrstu
sýningunni er sjónum beint að alþjóðalist tí-
unda áratugarins en meðal listamanna sem
eiga þar verk eru Miroslaw Balka, Tony
Oursler, Helen Chadwick, Ilya Kabakov, Ulf
Rollof, Nan Goldin, Cindy Sherman, Jeff
Wall, Joachim Koester, Ange Leccia, Wolf-
gang Laib, Kristján Guðmundsson og Jón
Óskar. Yfirskrift sýningarinnar er „Dialogu-
es“.
Boðið verður upp á CD-ROM innsetningar
f Kiasma og ri'ður ljósmyndarinn Kari
Paajanen á vaðið, þar sem hún kynnir líf sitt
og störf. Stefnt er að því að innsetningar
þessar verði jafn ólíkar og þær verða marg- ^
ar en útgangspunkturinn er ávallt sá sami:
„Hér er ég!“
Það er upplifun að ganga um sali Kiasma.
Það er eins og maður sogist inn í annan
heim. Heim sem lýtur sínum eigin lögmálum
- heim þar sem allt getur gerst. Og þegar
blaðamaður Morgunblaðsins skoðaði opnun-
arsýninguna í fyrsta sinn, ásamt tugum ann—
arra blaðamanna, daginn áður en hún var
formlega opnuð, gerðist Ifka ýmislegt, sumt
spaugilegra en annað.
Mikið er um myndbandsverk á sýningunni
enda Finnar þjóða framsæknastir á sviði
tækninnar. Mismikið þótti blaðamanni til
verkanna koma en mörg hver voru býsna
áhugaverð, eins og verk sem helgað var haf-
inu og annað sem snerist um guð almáttug-
an. Maðurinn andspænis almættinu er alltaf
forvitnilegt viðfangsefni.
Þegar blaðamaður hafði kynnt sér mörg
þessara verka kom hann að hliðarsal, þar
sem sveit manna var að bjástra við kvik-
myndavélar, snúrur og annað tilheyrandi.
Afréð blaðamaður umsvifalaust að staldra
við, taldi víst að myndbandsgjörningur væri
í uppsiglingu. Gerðu nokkrir aðrir gestir
slíkt hið sama. Meðan á biðinni stóð tók
blaðamaður eftir því að „listamennirnir"
voru sífellt að gjóa augunum á hann, spyij-
andi á svip og loks stígu þeir skrefið til
fulls: „Getum við gert eitthvað fyrir ykkur?“
Kom þá á daginn að hér voru á ferð tækni-
menn að undirbúa beina sjónvarpsútsend-
ingu frá Kiasma um kvöldið!
Heldur voru blaðamaður og félagar hans
sneyptir þegar þeir héldu ferð sinni um safn-
ið áfram en gátu þó huggað sig við það að
þegar samtímalistir eru annars vegar er
ekkert til sem heitir „heimskuleg spurning,"
að því er Kaija Kaitavuori fræðslustjóri Ki-
asma sagði þeim á blaðamannafundi fyrr um
daginn. „Það er rnjög algengt að við fáum
spumingar eins og: Er þetta list? Hvers
vegna er þetta list? Og af hverju líkist þetta
þá ekki list? Allar eiga þær fullan rétt á sér!“
VERK Pekka Nevalaines á sýningunni Hérna
megin hafsins.
I
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 13. JÚNÍ 1998 1 3*