Lesbók Morgunblaðsins - 27.06.1998, Blaðsíða 19

„HVORT námið verður skilgreint innan Listaháskóla íslands, Háskóla íslands eða sem sjálfstætt starfandi stofnun gildir einu. Við viljum einfaldlega vera þar sem gæði námsins verða best
tryggð," segir Harpa m.a., en ÍSARK hefur átt í viðræðum við Háskóla íslands og óskað eftir fundi við nýkjörna stjórn Listaháskóla íslands.
ARKITEKTANAM A ISLANDI
, INNAN SEILINGAR?
ISLENSKIR arkitektar hafa um árabil
rætt nauðsyn þess að komið verði á fót
menntastofnun fyrir arkitekta hér á
landi. Með tilkomu Listaháskóla íslands
þykir arkitektum sem ekki verði lengur
hægt að líta framhjá nauðsyn þess að
bjóða upp á grunnnám í byggingarlist
hér á landi. Nýjustu upplýsingar um inn-
göngu íslenskra nema í fagskóla erlendis benda
aukinheldur til verulegrar fækkunar í nýliðun
stéttarinnar, sem gæti haft slæmar afleiðingai- í
för með sér. „Arkitektúr er fag sem er mjög
háð menningu hverrar þjóðar, náttúru- og veð-
urskilyrðum," segir Harpa Stefánsdóttii’. „Það
er því afskaplega bagalegt, svo ekki sé meira
sagt, að íslenskir arkitektar skuli ekki eiga sér
sameiginlegan faglegan bakhjarl hér á landi.“
Um 290 arkitektar eru starfandi á íslandi og
fást þeir flestir við almenna arkitekta- og
skipulagsþjónustu. íslenskfr arkitektar hafa
sótt menntun sína til alls 17 landa þó svo að um
helmingur þeirra hafí numið á Norðurlöndum,
þar af 31% í Danmörku. Utan Norðurlandanna
hafa flestir stundað nám í Þýskalandi, Bret-
landi eða Bandaríkjunum. Haustið 1998 voru
45 íslendingar við nám í arkitektúr en aðeins 5
hófu nám í faginu í haust, samkvæmt tölum frá
LÍN, þar af eru 2 nú þegar hættir. Stjórn
ISARK metur hins vegai- þörfina fyrir nýja
arkitekta um 10-12 á ári og flest bendir því til
verulegrar fækkunar faglærðra arkitekta í
framtíðinni. Harpa telur að ástæðuna megi að
hluta til rekja til þess að mun erfiðara sé en áð-
ur fyrir íslendinga að komast í arkitektanám
erlendis, ekki síst á Norðurlöndunum. Forn
réttindi íslenskra nemenda við hina norrænu
arkitektaháskóla hafi fallið úr gildi með til-
komu EES-samningsins.
Arið 1988 vann nefnd á vegum menntamála-
ráðuneytisins skýrslu þar sem þörfin fyrir
kennslu í byggingarlist var metin og var meg-
inniðurstaða hennar sú að hefja ætti kennslu í
faginu hér á landi sem fyrst. íslenski arki-
tektaskólinn, ÍSARK, var stofnaður á aðal-
fundi Arkitektafélags íslands árið 1994. Skól-
inn hefur starfað sjálfstætt að því að móta
kennslu í arkitektúr og koma á samböndum við
erlendar menntastofnanir. Síðastliðin fjögur
sumur hefur ÍSARK staðið fyrir alþjóðlegum
námskeiðum í arkitektúr fyrir nemendur á síð-
ari stigum fagnáms og hafa 73 arkitektanemar
sótt þessi námskeið frá upphafi, þar af tíu ís-
lendingar, og sýnir það svo ekki verður um
villst hversu mikið aðdráttarafl ísland hefur á
þessu sviði. Árið 1995 fékk ÍSARK inngöngu í
Nordisk Arkitekturakademi, sem eru samtök
norrænna arkitektaskóla, og telst skólinn til
ellefta norræna arkitektaskólans. Harpa segir
að þetta sé mjög mikil viðurkenning fyrir
íslenski arkitektaskólinn, ÍSARK, hefur frá stofnun árið
1994 haft það að mecjinmarkmiði að móta kennslu í
arkitektúr á íslandi. HULDA STEFÁNSDÓTTIR ræddi við
formann stjórnar ÍSARK, Hörpu Stefánsdóttur arkitekt,
sem telur brýnt að h( sfja qrunnkennslu í faqinu hér á
landi hið fyrsta en fl est bendi til fækkunar í nýlii 5un
stéttarinnar í náinni framtíð.
ÍSARK og lykill að
frekara samstarfí, sem
dæmi nefnfr hún að
samtökin hafí falið
þeim að standa fyrir
samnorrænu nám-
skeiði fyrir 50 arki-
tektanema þegar
Reykjavík verður ein
af menningarborgum
Evrópu árið 2000.
Árangur sumarnám-
skeiðanna hefur verið
mjög mikilvægur í
mótun kennslunnar en
nú telur ÍSARK brýnt
að stíga skrefíð til fulls
og huga að stofnun
heilsársfagskóla hið
fyrsta.
Grunnnám
hér á landi -
framhaldsnám
erlendis
Hugmyndir ÍSARK
hljóða upp á kennslu í
svokölluðu fyrrihluta-
námi, þ.e. fyrstu 3 árin
af námi, sem yfirleitt tekur 5-6 ár. í greinar-
gerð sem unnin hefur verið á vegum skólans er
mælst til þess að íslenski arkitektaskólinn
gangi til samninga við erlendar menntastofn-
anir um síðari hluta námsins, a.m.k. fyrst um
sinn. Einnig er áhugi fyrir því að bjóða upp á
námskeið og stakar námsannir fyrir nemendur
lengra komna, líkt og gert hefur verið á sumar-
námskeiðunum. Þróunin víðast hvar erlendis
hefur verið sú að streymi nemenda milli skóla
á meðan á námi stendur hefur aukist og verður
miðað við að laga uppbyggingu námsins að því
auk þess sem nútímafjarskipti, upplýsinga- og
tölvutækni, hafa opnað
nýjar víddfr í námi. Þá
er gert ráð fyrir að
nemendum sé gefinn
kostur á að vinna að
lokaverkefni hér á
landi og að með tíð og
tíma gæti þessi stofnun
síðan boðið upp á fullt
nám í faginu. Áætlað er
að fjöldi nemenda við
íslenskan arkitekta-
skóla yrði um 40-45
nemendur á ári.
„Þar sem geeði
námsins verða
besf fryggð, þar
viljwm við vera"
Meginmai'kmiðið er
að móta kennslu í arki-
tektúr á íslandi sem
tekur sérstaklega mið
af aðstæðum hér á
landi, með ríka áherslu
á umhverfi og samfé-
lag, faglegan metnað
og listræna hugsun. Á
komandi vetri hyggj-
ast fulltrúar úr fimm manna stjórn ÍSARK
fara utan og kynna sér uppbyggingu náms,
áherslur og hugmyndafræði við nokkra af
bestu arkitektaskólum erlendis og leita sér
ráðgjafar um nánari vinnslu hugmynda um
námstilhögun hins íslenska arkitektaskóla.
ÍSARK hefur látið gera bækling um kennslu í
arkitektúr á íslandi sem dreift verður meðal
þingmanna pg annarra ráðamanna auk þess
sem stjórn ÍSARK er að hefja viðræður við
nýskipaða stjórn Listaháskóla íslands ásamt
stjórn Ai-kitektafélags Islands. Stjórn ÍSARK
hefur á liðnum vetri átt í viðræðum við full-
Morgunblaðið/Amaldur
Harpa Stefánsdóttir, formaður stjórnar ís-
lenska arkitektaskólans, ÍSARK.
trúa Háskóla íslands. Ekki hefur enn verið
tekin ákvörðun um hvort arkitektamenntun m
verði undir þaki annarra háskóla eða í sjálf-
stæðri menntastofnun. „Við viljum tryggjum
okkur áfram tengsl við erlenda fagskóla,“ seg-
ir Harpa. „Hvort námið verður skilgreint inn-
an Listaháskóla íslands, Háskóla íslands eða
sem sjálfstætt starfandi stofnun gildir einu.
Við viljum einfaldlega vera þar sem gæði
námsins verða best tryggð. Fari hins vegar
svo að arkitektanám verði skilgreint innan vé-
banda Listaháskólans er mjög mikilvægt að
við fáum að taka þátt í stefnumótun þess
skóla fr’á byrjun."
Faglegri umrseðu
verulega ábótavant
Arkitektúr er eina fagið innan byggingariðn-
aðarinns sem ekki er kennt á íslandi. Harpa
segir faglega umræðu meðal arkitekta ekki
næga, rannsóknfr fátíðar og endurmenntun „
hafi verið ábótavant auk þess sem hún hafi ein-
skorðast við rekstrarlega og tæknilega þætti á
meðan aðrfr hlutar fagsins, s.s. íslensk bygg-
ingarlistasaga, hafi verið vanræktfr. „Vegna
þess hversu víðfeðmt fagið er sjáum við fram
að það megi samnýta ýmsar greinar innan há-
skóla og listaháskóia við kennsluna; allt frá
byggingartækni til byggingalistasögu, frí-
hendisteikningai' og fleiri miðla sjónlista. En
þó að hliðargreinar fagsins séu margar felst þó
a.m.k. helmingur grunnnámsins í hönnun við
teikniborð undfr leiðsögn kennara," bendir
Harpa á. „Við vonum að fagleg umræða um
byggingarlist göfgist við það að akademískri
stofnun verði komið á laggirnar. Að rannsóknir
aukist og hlúð verði að fleiri hliðum greinarinn-
ar en þeim sem snúa beint að hönnun og bygg-
ingu mannvirkja." ^
Hætta er á að sú faglega þekking og reynsla
sem starfandi arkitektar á íslandi hafa aflað
sér skili sér ekki til næstu kynslóðar þegar
enginn innlendur aðili ber ábyrgð á menntun
þeiira, - að íslenskfr arkitektar standi sífellt á
byrjunan-eit þegar kemur að sérhæfðri þekk-
ingu á aðstæðum hér á landi. Hai-pa bendir á
að með tilkomu íslensks arkitektaskóla gætu
íslendingar orðið í fararbroddi í aukinni sam-
vinnu norrænna stofnana um rannsóknir og
þróun bygginga á norðurslóðum og samspil
mannvirkja og náttúru.
Hún segir mikla bjartsýni einkenna þá sem
starfa að undirbúningi arkitektaskólans og
stofnun Listaháskóla Islands hafi gefið arki-
tektum aukna von um að senn dragi til tíðinda í *
þeirra málum. „Þegar til kastanna kemur er
þetta alltaf spurning um hvort ríkið er tilbúið
að axla þá ábyrgð sem stofnun arkitektaskóla
hefði í fór með sér.“
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 27. JÚNÍ 1998 1 9