Lesbók Morgunblaðsins - 05.09.1998, Blaðsíða 20

Morgunblaðið/Þorkell
INNSETNING Margrétar Blöndal kallast á við málverk Guðmundu Andrésdóttur. FRÁ rými með verkum Þórodds Bjarnasonar.
KYNSLÓÐABILIÐ í sýningunni
á Kjarvalsstöðum er áberandi.
Að minnsta kosti í yfirskrift
sýningarinnar - 30/60 +. Ald-
urstakmörk sýnenda miðast
nefnilega við það að hafa ekki
dag um þrítugt eða að öðrum
kosti að vera kominn yfir sex-
tugt. Hugmyndin er þó ekki að staðfesta kyn-
slóðabil, i merkingunni skilningsleysi, heldur
að skoða hvort aldur hafí eitthvað að segja
þegar myndlist er annars vegar. Parna gefst
færi á að kanna tengsl milli tveggja kynslóða
*iistamanna, greinilega aðskildar, hvort þau
séu yfírleitt fyrir hendi og hversu mikil.
í formála sýningarskrár leggur Halldór
Bjöm Runólfsson listfræðingur fram athygl-
isverða en kannski dálítið harkalega skýringu,
gagnvart okkur sem erum á miðjum aldri, á
„kynslóðabilinu" í sýningunni. Hann setur
kynslóðirnar inn í líkingu um landrekskenn-
ingar Wegeners. „Svona gerist
framvindan innan við þrítugt
og eftir sextugt: allt eins og
möttulkraftarnir sem færa til
meginlöndin. Allt þar á milli
,^stendur í stað eins og allsráð-
andi hlass. [...] Annar hópur-
inn - hinir ungu - hafa allt að
vinna. Hinir - þeir rosknu -
hafa engu að tapa. Er það ekki
þetta sem kemur fastalandinu
á hreyfingu?" Ekki nóg með
þetta heldur er „sameiginleg-
ur óvinur“ kynslóðanna
tveggja „millikynslóðin með öll
sín völd og allt sitt olnboga-
rými - fyrverandi ungir og
verðandi aldnir.“
Hvað sem líður skemmtileg-
um vangaveltum um líkindi og
andstæður hópanna tveggja er víst að þeir
geta fráleitt talist „skólar“ í listastefnum enda
augljóst að listamennirnir í hvorum um sig
_eru ólíkir og kenndir við ýmsar stefnur og
strauma. En þessi staðreynd gerir saman-
burðinn milli þeirra yngri og eldri ef til vill
enn forvitnilegri.
Ávextir og verkfæri
Nína Magnúsdóttir er ung myndlistarkona
sem útskrifaðist úr Myndlista- og handíða-
skólanum árið 1995 og fer núna í haust til
náms í Goldsmiths-listaskólanum í London.
Henni finnst „ekkert andstætt við það að vera
þrjátíu eða sextíu ára. Talan er bara helmingi
hærri. Eg held ekki að verkið mitt falli eitt-
hvað sérstaklega inn í einhverja sérstaka hug-
mynd um sýninguna. Enda hefur það ekkert
með aldur að gera hvað þú ert frjór eða ungur
í hugsun.“
Nína segist hafa unnið mikið með ávexti og
verkfæri í sinum verkum. „Ég byrjaði á ýmiss
"Yonar ávöxtum og einfaldaði það svo niður í
epli. Ég hef verið með gjörninga þar sem ég
borðaði epli í stórum stfl, þangað til ég hrein-
lega gat ekki meira og kastaði upp. I öðrum
gjömingi var rými fullt af eplum og ég beit í
hvert einasta þeirra.“
í verkinu á Kjarvalsstöðum, sem myndað
er af eplum og hnífum, segist Nína vera að
skoða hvernig við hneigjumst til að „skipta
hugsuninni alltaf í tvennt til að einfalda hana.
Þetta er kvenlegt, þetta er karllegt. Þetta er
mjúkt, þetta er hart. Þetta er skynsamlegt en
þetta ekki. En svo er ég líka að velta fyrir
mér hræðslunni við snertinguna. En þetta eru
.;*bara mínar pælingar. Helst vil ég auðvitað að
verkið tali sjálft. Það er ekki mitt að segja
fólki hvað það á að hugsa.“
Erling Þ.V. Klingenberg útskrifaðist úr
MHÍ 1994 og var eftir það tvö ár í Þýskalandi.
UNGIR OG ALDNIR
HAFA ORÐIÐ
A K|arvalsstöðunn hefur verið opnuð sýning þar sem
tvær kynslóðir myndlistarmanna setja upp verk sín í
sama rými. Þegar GEIR SVANSSON leit inn í sýningar-
sali voru listamenn í óða önn gera klárt fyrir opnun
daginn eftir en gáfu sér tíma til að eiga við hann orð.
NÍNA Magnúsdóttir með epli og hnífa.
Þaðan fór hann til Kanada og
lauk tveggja ára MA-námi í
listum. Hann segist hafa verið
í málverkinu í MHÍ en hafa
horfið frá því. „Þó að ég sé
ungur fannst mér ég vera bú-
inn að mála nóg. Fannst það
eiginlega of auðvelt og of
erfítt, á sama tíma. Eftir það
fór ég meira að skoða stöðu
mína sem listamaður, í þjóðfé-
laginu og hvað það þýðir að
vera listamaður. Fór að vinna
með staðlaðar manngerðir
listamannsins. Um efni og
vinnubrögð má segja að ég
vinni í þá miðla sem henta
hverju sinni.
Verkið mitt hér er eiginlega lokaverkefnið
mitt úr MHÍ með breyttum áherslum. Þar
tók ég fyrir málarann sem listamann. Hérna
er ég meira að fjalla um mig sem hugmynda-
listamann. Svona konseptual-minimalista.
Verkin eru auðvitað að vissu leyti írónisk."
Verkið samanstendur af kössum sem skipt er
í fernt og geymir hver hluti persónulega
muni sem tengjast persónuleika listamanns-
ins.
„Sumir úr eldri hópnum sem eru hérna á
sýningunni komu nálægt kennslu í MHÍ og
fyrstu skrefin eru kannski í gegnum þá að
ýmsu leyti. Ég nefni Kristján Davíðsson sem
var kannski áhrifavaldur þegar maður var í
málverkinu. Svo eru menn eins og Jóhann
Eyfells og Magnús Pálsson sem að vissu leyti
opnuðu nýjar leiðir fyrir manni. Fyrst þegar
ég heyrði hugmyndina að sýningunni fannst
mér hún dálítið skrítin. En ég held að það sé
að mörgu leyti spennandi að sýna með eldri
hópnum. Utkoman kemur í ljós á morgun
þegar sýningin verður opnuð.
MAGNÚS Pálsson við „tónlistarverk" sitt.
ERLING Þ.V. Klingenberg hengir sig upp.
Samsvörun og mótvægi
Hlynur Hallsson (MHÍ 1993) býr í
Hannover í Þýskalandi og útskrifaðist þar úr
skóla fyrir tveimur árum. Honum finnst hug-
myndin að sýningunni „fyndin. Að stilla sam-
an þessum kynslóðum sem eiga ekki margt
sameiginlegt, á yfírborðinu. Það er einna
helst Magnús Pálsson sem hefur verið beinn
áhrifavaldur fyrir mörg okkar. Ég er annars í
plássi með Kristjáni Daviðssyni og er mjög
ánægður með það. Hann er með splunkuný
verk, frá þessu ári, svona einfaldar línuteikn-
ingar. Mér finnst verkin hans vera bæði sam-
svörun og mótvægi við mínar sem eru líka
línuteikningar en af allt öðrum toga.“
Teikningar Hlyns eru í raun uppdrættir af
landamærum ríkja og eru allar á A-4 blöðum
en myndband og viðhorfskönnun er einnig
hluti af verkinu. „Þetta eru tuttugu myndir af
löndunum sem ég hef komið til. Útlínurnar
eru bara af landamærum en ekki þar sem
land liggur að sjó eða vatni.“ í öðru verki get-
ur að líta „portrett eða langsnið af götum sem
hafa skipt máli í lífi mínu. Þetta er í raun
mjög afstrakt, eins og Kristján, en svo fylgja
þessu líka persónulegar lýsingar. I báðum
verkum eru sýningargestir krafðir um per-
sónuleg svör af ýmsum toga.“
Tilviljun og hverfulleiki
Margréti Blöndal útskrifaðist úr listaskóla í
Bandaríkjunum fyrir einu ári og hefur verið
hér heima síðan. Hún er með rýmisinnsetn-
ingar í sal þar sem Guðmunda Andrésdóttir
sýnir málverk. Henni líst vel á þema sýning-
arinnar. „Mér finnst skemmtilegt ef hægt er
að ná fram samspili á milli verkanna. Ég veit
ekki alveg hvemig það hefur tekist almennt.
Ég reyni að vinna það þannig að það sé sam-
spil á milli okkar Guðmundu."
Innsetningar eða skúlptúrar Mai-grétar hafa
greinilega samsvörun við málverkin á veggjun-
um og sjálf segist hún helst vilja að verk sín
líkt og „poppi“ úr úr myndun-
um. „Verkin mín byggjast mik-
ið upp á tilviljunum og ég veit
aldrei hvemig þau koma til
með að virka. Eins og formin
stígi út úr myndinni. I stað
þess að horfa á eitthvað uppi á
vegg stígur það niður. Verkin
mín era annars þess eðlis að
þau lifa ekki að eilífu heldur
era hverfulleiki.“
Ruddskúlptúr og
hljóöaljód
Magnús Pálsson er sá eini úr
eldri hópnum sem náðist í en
hinir era Ásgerður Búadóttir,
Emó, Guðmunda Andrésdótt-
ir, Jóhann Eyfells og Kristján
Davíðsson. „Mér finnst ágætt
að vera tekinn með í þennan eldri hóp og
finnst fínt að taka þátt í sýningunni. En ég er
auðvitað skítnervus við hvernig tekst til.“
Magnús býr í London og hefur gert í ellefu ár.
„Ég kem til íslands til að hressa mig við. Þó
að margt sé auðvitað að gerast úti í London
ríkir þar hálfgerð lognmolla miðað við hér.
Listin er svo „karríertengd" annars staðar,
ekki hér. Þetta ljóta orð sem á svo illa við list.
Ég kem til að skoða verkin þeirra Kristins
Harðarsonar og Kristjáns Guðmundssonar.
Fyrir mér eru þetta bestu listamenn í heimi,“
segir Magnús og hlær.
Magnús er í þann mund að ljúka við upp-
setninguna á verki sínu, undarlegum bronslit-
um skúlptúr, járnstöngum og kassa sem hang-
ir niður úr loftinu. Verkinu er ætlað að fram-
kalla „tónlist“ a.m.k. við opnunina þegar radd-
gjörningur mun fara fram í tengslum við það.
Verkið tengist pælingum Magnúsar um þessar
mundir. „Það sem ég er að gera þessi árin er
allt af einhverjum ritlistar og raddlistar toga.
Ég sla-ifa texta eða klippi saman fundna texta
og fæ fólk til að flytja þetta. Stundum flyt ég
þá sjálfur. Þetta kalla ég raddskúlptúra. Þetta
er allt eitt fyrir mig. Það skiptir ekki máli
hvort maður er með fast efni eða loftkennda
hugmynd ef maður hefur þrívítt form.
Sumir hafa viljað kalla þetta „sound
poetry“ (hljóðaljóð) og það finnst mér voða
flott orð!“ segir Magnús og hlær. „Ég er að
reyna að nálgast tónlistareðli talmálsins.
Músík er grundvallarlega bara hljóð og tími,
timasetning sem kölluð er rytmi. Hljóðgjafinn
skiptir ekki máli, hvort það kemur úr manns-
barka eða fiðlu, frá bíl, flugvél. Eða járni sem
slær saman, eins og ég er með núna. Bara ef
það hefur grundvallar eiginleika tónlistar.
Þess vegna voga ég mér að kalla þetta tónlist.
Eða að segja að ég sé að klóra utan í jaðarinn
á tónlistinni.“
20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 5. SEPTEMBER 1998