Lesbók Morgunblaðsins - 19.09.1998, Blaðsíða 10

TRYGGASKÁLI er svolítið umkomulaus sem stendur og neglt fyrir alla glugga á neðri hæðinni.
Hér stóð fyrsta húsið við Ölfusárbrú, lítill skáli nefndur eftir Tryggva Gunnarssyni, og var notaður
til að hýsa brúarsmiði og verkfæri.
FJÖLBRAUTASKÓLINN á Selfossi er ein af lykilbyggingum bæjarins, afar nútímalegt
hús og skartar stærsta glugga landsins.
Umhverfi
BÆRINN
VIÐ BRÚNA
EFTIR GÍSLA SIGURÐSSON
Með 4321 íbúa getur Selfoss ekki talizt til stærri bæja
landsins. En allir íslenzkir bæir, stórir og smáir, geta
fundið c « Selfossi verðuga fyrirmynd. Þar hefur tekizt með
góðu skipulagi, ágætum nýjum byggingum og áherzlu á
trjárækt að mynda fallegt umhverfi og um leið meiri
borgarbrag en venjulega sést í bæjum a Dessari stærð.
✓
Islenzkir bæir hafa orðið til og þróast út
frá atvinnumöguleikum og oftast hefur
það gerzt við sjávarsíðuna þar sem hag-
stæð lending var og síðar hafnaraðstaða.
í nánd við þungamiðju atvinnulífsins
hafa síðan risið ýmsar opinberar stofn-
anir og þjónusta; þar á meðal verzlun.
Pram til þessa hefur verið sameiginlegt
með allmörgum bæjum sem byggst hafa
kringum frystihús og fiskvinnslu, að umhverf-
ið er fremur ókræsilegt, skipulagið sjálf-
sprottið að því er virðist, mikið ber á ýmiss-
konar drasli og fátt gert beinlínis til fegrunar.
í þessu sambandi þarf ekki að nefna nein
nöfn; flestir kannast við þessa bæi þar sem
kjarnanum með húsakosti atvinnulífsins hefur
ekki verið tekið almennilegt tak og sumstaðar
stendur hann í verulegu misræmi við nálæg
MIÐGARÐUR, nýlegt verzlunar- og skrifstofuhús í hjarta bæjarins. Við hönnun hússins hefur
verið tekið mið af eldra kaupfélagshúsinu og þessi tvö hús mynda nú samræmda heild.
4
m
.
Jr

í 1 ! ‘r • i fl

'VÍjP^
TRYGGVATORG og eldra hús KÁ sem alltaf er staðarprýði, en hefur nú fengið nýtt hlutverk sem
ráðhús bæjarins. Breytingarnar sem hér hafa orðið sjást vel þegar myndin er borin saman við
aðra, sem tekin er á sama stað og birtist með samantekt um upphaf verzlunarstaðar á Selfossi.
FALLEGT blómabeð inni í hringtorginu við brúarsporðinn. Aftur á móti ber vott um smekkleysi
þegar nafn eins af okkar ástsælustu listamönnum er notað eins og sést á verzlunni í baksýn.
íbúðarhúsahverfi með myndarlegum húsum
og görðum.
Selfoss myndaðist á sama hátt út frá frum-
stæðri gisti- og verzlunarþjónustu, en bæjar-
myndunin tók fyrst verulegan kipp með til-
komu Mjólkurbús Flóamanna og Kaupfélags
Arnesinga. Sú saga er rakin hér á næstu síðum
og vísast til þess. Á mótunar- og uppbyggingar-
árunum eftir síðari heimsstyrjöldina skipti
sköpum þegar reis á Selfossi afburða glæsilegt
verzlunar- og skrifstofuhús K.Á. Með því var
tónninn gefinn og er enginn vafi að stórhugur
og listrænn metnaður Egils Gr. Thorarensen
átti mestan þátt í því, en arkitekinn sem heið-
urinn á af því að hafa hannað útlit hússins var
Halldór H. Jónsson og er þetta eitt af hans
beztu verkum.
Næsta áratug og raunar lengur var bæjar-
miðjan á Selfossi berangursleg, skjóllítil og svip-
uð því sem sjá mátti víða annarsstaðar. Aðalgat-
an, Austurvegurinn, var einungis malborin,
Tryggvaskáli orðinn þreytulegur og smiðjur og
verkstæði kaupfélagsins á afar óheppilegum
stað í miðju bæjarins. Burðugur trjágróður var
þá einungis í Tryggvagarði austur með Austur-
veginum, svo og við Sunnuhvol, íbúðarhús Helga
Ágústssonar frá Birtingaholti, en víða annars-
staðar var hann á byrjunarstigi.
Um 1955 var naumast hægt að segja að Sel-
foss væri fallegur bær, en hann hefur tekið
stakkaskiptum síðan og á þessum áratugum
hefur íbúatala fjórfaldast. Fyrir bæjarmiðjuna
við Ölfusárbúna og framan við kaupfélagshúsið
rann upp ný og betri tíð þegar Austurvegurinn
var malbikaður og smiðjur og verkstæði kaup-
félagsins flutt austast í bæinn.
Afar vel tókst til með Kjarnann, nýja stór-
byggingu Kaupfélags Árnesinga, sem Hákon
Hertervig arkitekt teiknaði ásamt Gunnari
Guðnasyni, og það er tímanna tákn að hún hýs-
1 O LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 19. SEPTEMBER 1998
4