Lesbók Morgunblaðsins - 20.03.1999, Blaðsíða 20

Söngsveitin Fílharmónía flytur Sálumessu Mozarts í Langholtskirkju
„SÁLUMESSA
Söngsveitin Fílharmónía flytur Sálumessu Mozarts,
Requiem, í Langholtskirkju á tónleikum í dag kl. 17
og annað kvöld kl. 20.30 ásamt einsöngvurum og
kammersveit. MARGRÉT SVEINBJÖRNSDÓniR kynnti
sér tilurð verksins og heyrði hljóðið í stjórnandanum
og einsöngvurunum á lokaspretti æfinga.
SAGAN segir að kvöld eitt, dimmt og
drungalegt, hafi svartklæddur maður
knúið dyra hjá tónskáldinu Wolfgang
Amadeus Mozart í þeim erindagjörðum
að panta sálumessu fyrir greifann Franz von
Walsegg greifa. Kona greifans var þá nýlega
látin og vildi hann flytja verkið henni til
sáluhjálpar. Mozart tók verkið að sér, jafnvel
þó að hann væri störfum hlaðinn og
heilsutæpur, enda fékk hann helming launanna
greiddan fyrirfram.
Svo virðist sem Mozart hafí verið það ljóst
að Sálumessan yrði svanasöngur hans og á
vissan hátt hans eigin sálumessa, en í bréfi frá
því í september 1791, um þremur mánuðum
fyrir dauða sinn, skrifar hann: „Mér er
ómögulegt að losna við sýn ókunnuga gestsins
úr huganum. Eg sé hann fyrir mér: hann biður,
leggur hart að mér og krefst óþolinmóður
þessa verks af mér. Ég held áfram við
samningu þess, vinnan þreytir mig minna en
hvíldin. Ur annarri átt hefi ég ekkert að óttast.
Ég fínn það á mér að kallið er komið. Ég er
undir það búinn að deyja. Ég er að þrotum
kominn, áður en ég gat fengið að njóta
hæfileika minna til fullnustu. Lífið var samt
fagurt og ferill minn hinn heiltavænlegasti
framan af. En forlög sín fær enginn flúið og
enginn veit fyrirfram daga sinna tal. Menn
verða að sætta sig við allt; allt verður sem
MÍN BlÐUR!"
forsjónin vill að verði. Nú lýk ég máli mínu.
Sálumessa mín bíður! Ég má ekki skilja við
hana ófullgerða."
Siissmayr lagðar línurnar
Mozart entist þó ekki aldur til að fullgera
verkið og var nemandi hans, Franz Xavier
Sussmayr að nafni, fenginn til að ljúka við það.
Sagan segir að kvöldið fyrir andlátið hafi
tónskáldið kallað á þrjá vini sína til þess að
syngja með sér það sem hann hafði þegar
skrifað. Eftir fyrstu átta taktana í Lacrimosa-
kaflanum svokallaða brast Mozart í grát,
honum var orðið ljóst að tónsmíðinni yrði ekki
lokið. Hann lést þá um nóttina. Hjá honum
voru, auk eiginkonunnar Konstönzu, Soffía
systir hennar og nemandinn Sussmayr, sem
var falið að ljúka verkinu að lærimeistara
sínum látnum. Menn eru ekki á eitt sáttir um
hve stóran hlut Sussmayr hefur átt í sköpun
verksins en líklegt er þó talið að Mozart hafi að
nokkru leyti verið búinn að leggja honum
línurnar. Þar er m.a. vísað til bréfs frá Soffíu
mágkonu tónskáldsins, þar sem hún lýsir
síðustu nóttinni í lífi Mozarts. „Þegar ég kom
þangað aftur sat Sussmayr við rúmstokkinn
hjá Mozart. Á sænginni lá handritið að
Sálumessunni, og skýrði Mozart fyrir honum
hvernig hann hefði hugsað sér að gengið yrði
frá þvi að honum látnum.“
Wolfgang Amadeus Mozart
„ALLA SEM SYNGJA í KÓR DREYMIR UM
AÐ SYNGJA REQUIEM MOZARTS"
HÁTT í hundrað manns tekur þátt í
flutningnum á Sálumessu Mozarts í
Langholtskirkju í dag og annað kvöld.
Auk Söngsveitarinnar Fílharmóníu,
sem Bernharður Wilkinson stjómar, syngja
einsöngvaramir Sólrún Bragadóttir sópran,
Elsa Waage alt, Snorri Wium tenór og Keith
Reed bassi. Einnig tekur þátt í flutningnum
kammersveit þar sem Rut Ingólfsdóttir er
konsertmeistari.
Þetta er í fjórða sinn sem Söngsveitin Fíi-
harmónía flytur þetta fræga kórverk en í
fyrsta sinn sem Bernharður stjómar flutn-
ingi þess. „Ég hef heldur aldrei spilað þetta
áður en það er kannski ekki skrýtið, vegna
þess að það er því miður engin flauta í verk-
inu,“ segir hann og telur sig vera í drauma-
stöðu nú að fá loksins að koma að verkinu í
hlutverki stjórnanda. „Þetta er með stærstu
og bestu verkum sem hafa verið samin og er í
mikiu uppáhaldi hjá mér og reyndar flestum
, jjem heyra það. Ég held til dæmis að það hafi
komið mörgum verulega á óvart sem heyrðu
það fyrst í kvikmyndinni Amadeus," heldur
hann áfram.
Bassetthorn og básúnur
en engar flautur
Bernharður segist hafa verið að velta fyrir
sér hvaða verk annað væri hægt að flytja með
Sálumessunni á tónleikunum, þar sem hún
tekur ekki svo ýkja langan tíma í flutningi.
„En það var bara ekki hægt, mér fannst ekki
hægt að tvinna þetta verk saman við neitt
annað,“ segir hann svo.
Hann segir mjög sérstaka hljóðfæraskipan
verksins gefa því óvenjulegan blæ. „Mozart
notar t.d. bassetthorn, sem er afbrigði af
klarinettu, og þrjár básúnur en ekki óbó og
jgkki flautur. Þetta gefur mun dekkri tón og
setur sérstakan svip á flutninginn. Svo er
þetta náttúrulega draumakórhlutverk - alla
sem syngja í kór dreymir um að syngja
Requiem Mozarts - og inn á milli eru svo
þessi rosalega fallegu einsöngshlutverk,"
heldur hann áfram.
Þetta er í þriðja sinn sem Sólrún Braga-
dóttir syngur í Sálumessu Mozarts hér á landi
en hún tók þátt í flutningi messunnar með
Mótettukómum 1995 og með Kór Langholts-
kirkju 1991, auk þess sem hún hefur sungið
hana erlendis. „Það er alltaf gaman að taka
upp verk sem maður hefur hvílt í nokkur ár
og syngja það aftur. Mozart er yndislegur og
i'aflg held mikið upp á þetta verk, það liggur
mjög nærri hjarta mínu. Ég hlustaði mikið á
það á námsámnum og meira að segja var ég
stundum vakin með því á morgnana. Það voru
alveg meiriháttar morgunstundir. Reyndar er
, Morgunblaðiö/Ásdís
SOLRUN Bragadóttir, Elsa Waage, Snorri Wium og Bergþór Pálsson syngja einsöng með Söngsveitinni Fílharmóníu um helgina. Myndin var
tekin á æfingu á fimmtudagskvöld, en þá var Bergþór nýhlaupinn í skarðið fyrir Keith Reed, sem var veðurtepptur á Egilsstöðum.
það þannig með alit sem maður syngur að ef
það er gott verk þá er endalaust hægt að
finna nýja fleti á því. Það er það sem er svo
gaman við þetta; að geta séð hiutina með nýj-
um augum eftir því sem maður sjálfur
þroskast, bæði sem listamaður og sem mann-
eskja,“ segir Sólrún.
Snori’i Wium syngur nú í fyrsta sinn ein-
söng í Sálumessu Mozarts. Hann er þó ekki
með öllu ókunnugur verkinu, því hann hefur
sungið það í kór á námsárum sínum í Brussel,
Þýskalandi og á Italíu. „Þetta er eitt af mín-
um uppáhaldsverkum og mér fínnst það vera
mikil perla í tónbókmenntunum," segir hann.
Elsa Waage söng einsöng með Kór Lang-
holtskirkju þegar hann flutti Sálumessuna
fyrir nokkrum árum. „Þetta er mjög fallegt
verk og áhrifaríkt, vegna þess að Mozart náði
ekki einu sinni að ljúka því sjálfur. Þetta er
svo raunveruleg sálumessa, þar sem hún var
eiginlega líka sálumessa yfir honum sjálfum,"
segir hún. „Svo finnst mér alveg sérstaklega
gaman að fá að vinna með Fílharmóníu, sem
er alltaf að verða betri og betri,“ bætir hún
Bassinn veðurtepptur
á Egilsstöðum
Til stóð að Keith Reed, sem býr og starfar
á Egilsstöðum, syngi bassahlutverkið í
Sálumessunni. „Ég hef sungið í nærri því öll-
um þessum frægustu sálumessum en ég var
að bíða eftir Mozart," segir hann. „Ég hef
stúderað þetta verk mikið á síðustu 10—15 ár-
um,“ bætir hann við. Þess má geta að í júní í
sumar mun hann stjórna flutningi Kam-
merkórs Austuriands á Sálumessunni og
verður það liður í Mozarthátíð sem haldin
verður í tilefni af 25 ára afmæli kirkjunnar á
Egilsstöðum. Þegar blaðamaður talaði við
Keith í síma síðdegis á fimmtudag beið hann
og vonaði að veður færi að skána, svo hægt
yrði að fljúga suður, en hann átti að vera á æf-
ingu í Reykjavík þá um kvöldið. Og í Reykja-
vík beið Söngsveitin, stjómandinn, kammer-
sveitin og einsöngvararnir í ofvæni eftir flug-
veðri og þar með bassanum. Sjálfur var hann
vongóður um að úr rættist og hann myndi
komast suður í tæka tíð, en þegar ljóst var að
ekki yi-ði flogið frá Egilsstöðum á
fimmtudagskvöld var ákveðið að fá Bergþór
Pálsson til að hlaupa í skarðið.
Sálumessan verður flutt á tvennum tón-
leikum í Langholtskirkju, í dag kl. 17 og á
morgun, sunnudag, kl. 20.30. Forsala að-
göngumiða er í Bókabúðinni Kilju við Háa-
leitisbraut og Bókabúð Máls og menningar
við Laugaveg.
20 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 20. MARZ 1999