Lesbók Morgunblaðsins - 15.05.1999, Blaðsíða 19

GUÐNÝ Hafsteinsdóttir sýnir verk úr postuiíni og gleri í Sverrissai. . Morgunbiaðið/Knstinn
MARGRET Jónsdóttir sýnir olíumálverk í aðalsal Hafnarborgar.
OLÍUVERK OG
NYTJAHLUTIR í
HAFNARBORG
Tvær einkasýningar verða opnaðar í Hafnarborg,
menningar- og listastofnun Hafnarfjarðar, í dag kl, 16.
I aðalsal sýnir Margrét Jónsdóttir listmálari olíumálverk
og Guðný Hafsteinsdóttir sýnir nytjahluti úr postulíni
og gleri í Sverrissal.
VERKIN sem Margrét sýnir eru ol-
íumálverk og kveðst hún vera að
reyna að ná fram heildstæðri mynd
af einni af myndröðum sínum. Mar-
grét vinnur verk sín út frá veruleika sínum
og tilfmningum, hún telur sig ekki geta túlk-
að neitt nema tilfinningar og reynslu sem
hún hafi upplifað. Hún segir að ekkert okkar
upplifi eins, það sem hún skynji sé ekki það
sama og við skynjum, því geti hún ekki sagt
hvernig eigi að upplifa verk sín.
Margrét telur að við getum ekki notað
rökhugsun við upplifun, heldur verðum við
að upplifa með hjartanu. Myndmál sé tungu-
mál sem orð fá ekki tjáð, tungumál sem
verður að nema eins og ritmál. Ritmál hafi
margar skúffur, eins sé með myndmálið,
segir í fréttatilkynningu.
Margrét er fædd í Reykjavík og hefur
verið starfandi listmálari um 25 ára skeið.
Hún hefur haldið margar einkasýningar og
tekið þátt í ótal samsýningum hér á landi og
erlendis.
Gamlar flöskur
í Sverrissal
Sýning Guðnýjar Hafsteinsdóttur í
Sverrissal, sem er hennar fyrsta einkasýn-
ing, hefur yfirskriftina Þá-nú.
Guðný lauk kennaraprófi frá KHÍ 1981
og námi frá leirlistardeild MHÍ 1995. Hún
var einn vetur við nám í Danmörku
1990/1991. Einnig var hún gestanemandi við
Listiðnaðarháskólann í Helsinki í þrjá mán-
uði 1993. Árið 1994 var hún í mánuð á al-
þjóðlegum leirlistarvinnustofum í Keské-
met í Ungverjalandi. Guðný er meðlimur í
Leirlistafélaginu og SÍM, hún hefur tekið
þátt í mörgum samsýningum bæði hér
heima og erlendis. Hún er meðlimur í list-
húsinu Meistari Jakob sem rekið er af ellefu
listamönnum.
Frá því Guðný lauk námi hefur hún unnið
að ýmis konar verkefnum. Hún hefur m.a.
unnið með gamlar flöskur úr endurvinnsl-
unni, mótað í þær tappa úr postulíni og
sandblásið á þær mynstur. Form þeirra
ræður miklu um það hvers konar fígúrur , t
þær verða. Guðný hefur gjaman leitað
fanga í bókum og verkum frá fýrri tíð. Hún
hefur hannað minjagripi sem hún kallar
lausnarsteina og hafa bæði sögulega og hug-
læga skírskotun. Steinunum fýlgir ljóð sem
er eins konar leiðarvísir um það hvemig eigi
að nota þá.
Sýning Guðnýjar í Hafnarborg er eins
konar óður til fortíðarinnar. Hún hefur verið
að skoða gömul mynstur og form frá fýrri
tíð og færa í nýjan búning. Á sýningunni er
hún með nytjahluti, aðallega úr postulíni og
gleri. Við mynsturgerðina notar hún bæði ♦
silkiþrykk og sandblástur. Sýningin er sett
upp eins og um myndir sé að ræða þar sem
Guðný vill benda á að nytjalist sé ekki síður
myndræn en önnur myndlist.
Sýningamar em opnar alla daga nema
þriðjudaga kl. 12-18 og lýkur þeim 31. maí
næstkomandi.
FRASAGNIR AF VERND
Erik Fosnes Hansen telst ekki afkastamikill rithöfundur
en bækur hans hafa sumar vakið heimsathygli, ekki
síst sagg sem tekur mið gf Titanicslysinu. ORN
OLAFSSON segir um ný|g bók höfundarins, Frásagnir
af vernd, að af rykföllnum forngripum rísi heill heimur7
þrunginn lífi, lit og tilfinningum.
ESSI ungi Norðmaður vakti mikla at-
hygli fyrir átta ámm iýrir skáldsögu
sína um Titanic-slysið. Hún birtist
fljótlega á íslensku, Sálmur að leiðar-
lokum. Nú var að birtast ný saga eftir hann,
550 bls., og þó aðeins I. bindi! Hún heitir
Frásagnir af vernd (Erik Fosnes Hansen:
Beretninger om beskyttelse. I. Cappelen,
Oslo 1998), og er reyndar fjórar meginfrá-
sagnir.
Rammi bókarinnar er að gamall maður
liggur í líkkistu í kirkju og bíður útfarar
sinnar með bros á vör, en síðasta frásagan,
sú stysta, segir frá honum sem ungum verk-
fræðingi er bjargast með yfirnáttúrlegum
hætti frá hrapi í námu. En fyrsta meginfrá-
sögnin er af ungri frænku hans sem kom til
hans aldraðs. Hún var úrræðalaus og í upp-
námi, sem aldrei er skýrt. En hann var for-
ríkur einbúi á gömlum herragarði og stund-
ar býflugnabúskap með aðstoðarmanni sín-
um. Þessi frásögn gerist í nútímanum og
segir fyrst og fremst frá því hvernig stúlkan
lærir vísindalega ástundun af býflugnarækt-
inni, og uppgötvar fyrri tímaskeið í gömlu
innbúi hallarinnar, og alls kyns dóti í
geymslum, frá fortíð gamla mannsins sem
vísindamanns. Og eftir dauða hans finnur
hún mikið skjalasafn hans um furðulegar til-
viljanir víðsvegar í heiminum, og ekki síst
um ótrúlega björgun. Þannig er lagður
grundvöllur að eftirfarandi frásögnum.
Skýringalaust er síðan stokkið öld aftur í
tímann í næstu frásögn, sem gerist á
sænskri eyju, þar sem aðeins búa sjö manns
við vitavörslu. Þar er í sögumiðju stúlka á
unglingsaldri. I fásinninu þarna fær hún
söngkennslu hjá rosknum piparsveini, sér-
vitrum einfara, sem reyndai- er sjálfur radd-
laus eftir slys. En síðan kemur forsaga hans
sem efnilegs söngvara. Hér er nokkuð um að
draugar geri vart við sig, til þess að sjórekin
lík þeiira hljóti greftrun. Enn er stokkið, og
nú fimm aldir aftur í tímann, til flórenskra
útlaga í Róm. Hér er í sögumiðju ungur
þjónn auðugs braskara sem þjáist af ólækn-
andi húðsjúkdómi. En hann fær kraftaverka-
lækningu, eins og margir aðrir, fyrir framan
altarismynd í niðurníddri smákirkju. Nú
leggur hann mikið kapp á að komast að því
hvernig myndin varð til, enda þótt hún þyki
tilkomulítil. Og eftir mikla fyrirhöfn tekst að
fá blindan og örvasa öldung til að rifja upp
tilurð myndarinnar, og þar með æsku sjálfs
sín undir miðbik 15. aldar. Hér verður nátt-
úran og list endurreisnartímans lifandi í ná-
kvæmum lýsingum hans á málaratækni þess
tíma, þegar umskiptin verða frá því að
blanda litefni í eggjarauður, yfir í olíumál-
verk.
I þessu birtist meginaðferð bókarinnar; af
rykfóllnum forngripum rís heill heimur,
þrunginn lífi, lit og tilfinningum. Allar þessar
margbreytilegu myndir mannlífs á ýmsum
tímum og stöðum gera söguna þétta, sam-
fellda. Og sá þéttleiki styrkist enn við þessar
dularfullu tilviljanir, röklegt orsakasam-
hengi verður vart greint, alténd er það ekki
einrátt, og þá ekki rökhugsun. Hér ríkii-
skynjun, hvort heldur sem birtist blómleg
Ítalía eða hrjóstrug Eystrasaltsey, sem við
sjáum aðallega um vetur, í 20 stiga frosti.
Þetta er síður en svo einhliða sælumynd,
endalaus stríð setja svip sinn á Ítalíu endur-
reisnartímans, með fjöldamorðum, pynting-
um og eymd. En jafnframt birtist þar lífs-
gleði, unaður við list og ást. f öðrum þætti,
sem gerist í Svíþjóð í lok 19. aldar, ber meira
á öðru, geðþekkt hæfileikafólk leggur sig allt
fram af kostgæfni, og nær langt, en bíður
óvænt ósigur. En persónumar verða lesend-
um þeim mun nákomnari, einnig í þessu birt-
ist alhliða mynd af fólki, hvemig það bregst
við velgengni og mótlæti.
Enda þótt rökhugsun ríki hér ekki, þá er
mikilvægur þáttur þessa skáldverks langir
fræðilegir kaflar. í fyrsta þætti er það tvö
hundruð ára gömul rannsókn á h'fsháttum
býflugna, í öðrum þætti ítarlegt yfirht um
Erik Fosnes Hansen
tækniþróun í vitagerð öldum saman, og í
þriðja þætti nákvæm greinargerð fyrir
tækni við litagerð og málun á 15. öld. Þessir
fræðilegu útúrdúrar hægja á sögugangi, svo
sagan verður þeim mun skynrænni, en þeir . j,
skapa jafnframt tilfinningu fyrir dýpt, að
frásögur þessar eigi sér djúpar rætur í sögu
mannkyns. Með öðrum orðum, þessi fræði-
legu innskot þjóna skáldlegum tilgangi.
Það ætti að koma fram í undanfarandi lýs-
ingu, að með öllum þessum örlagaþáttum
höfðar sagan til almennings á svipuðum for-
sendum og sjónvarpssyrpumar endalausu
um Fálkahæð, Leiðarljós, o.s.frv. En ólíkt
þeim birtast hér margbrotnar persónur, og
þetta er gott skáldverk, sem grípur skynjun
lesenda, og er svo vandað að stfl að sagan
heldur lesendum fóstum. Svo löng sem hún
er á ég von á því að fæstum lesendum þyki »
hún nógu löng.
Aðferð höfundar er svipuð og í bókinni um
Titanic, miklir útúrdúrar, saga einnar per-
sónu kallar á forsögu annarrar. En í þessari
nýju sögu er þetta margslungna efni fléttað
saman af áreynslulausu öryggi.
*
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 15. MAÍ 1999 19