Lesbók Morgunblaðsins - 17.07.1999, Blaðsíða 12

BELGINN Michel Francois ráektar biðukollur úr loftinu en landi hans, Ann Veronica
Janssen (skáhallt fyrir neðan) hylur þær þoku.
AUSTURLENSKIR listamenn eru margir á
tvíæringnum. Wang Jin litar fljótið rautt.
/'
LEE Bul sýnir uppblásið minnismerki um-
skrýmslið Hydru og karaoke-klefa (fyrir neðan).
athafna. Þessi mikla áhersla á nokkurs konar
ofurraunsæja skráningu „venjulegrar" hátt-
semi er athyglisverð nú í aldarlok. Hugsan-
lega endurspeglar hún áhrif vísindalegrar
hugsunar á listsköpun samtímans, úthverf-
una á þeirri vinnu sem fyrirtæki á borð við
Islenska erfðagreiningu stunda um heim all-
an. Hugsanlega er skýringin önnur, þ.e. að
tæknin sé orðin svo ráðrík í nútímanum, að
listamenn eigi erfitt með að fjalla um mann-
inn án þess að hafa hana í forgrunni eða bak-
grunni. Maðurinn og tæknin verða ekki leng-
ur aðskilin.
Roth í
hversdagsleikanum
Það er gaman að geta þess að svissneski
listamaðurinn Dieter Roth, sem íslendingar
hafa löngum reynt að eigna sér hlut í vegna
búsetu hans hér á landi um árabil og tíðra
heimsókna hingað eftir að henni lauk, fjallar
í svanasöng sínum um efni sem rímar vel við
þennan meginþráð sem ég þóttist fmna á tví-
æringnum.
Roth segir í greinarstúf í sýningarskrá að
eftir tuttugu ára sjónvarpsgláp hafí sér þótt
atferli leikara stöðugt meira truflandi. Atrið-
in áttu að líkjast hversdagsleika meðaljóns-
ins en niðurstaðan varð allt önnur. Hann
hófst handa í mars 1997, eftir tveggja til
þriggja ára tímabil drykkju að eigin sögn, og
reyndi að búa til myndefni um „óspennandi
tilfinningar og gjörðir“ í kjölfar þess, þar
sem leikurinn var hvorki of né van. Hann
gerði vídeómyndir á Islandi meðan á nokk-
urra mánaða dvöl hans stóð og hélt áfram í
Basel. Hann sýnir að mestu sjálfan sig einan
þar sem hann fer „með hægð í gegnum dag-
inn“, án þess að reyna við efni „sem á að líta
út fyrir að vera spennandi".
Finna má skyldleika við þessar hugrenn-
ingar Roths heitins í verki sænsku listakon-
unnar Ann-Sofi Sidén, sem heitir því lúmska
nafni Hver sagði herbergisþernunni?. Hún
stillir upp hillustæðu þar sem innan um
.sængurföt, handklæði, klósettpappír og
hreinsilög hefur verið komið fyrir sautján
sjónvarpsskermum. Á þeim getur að líta at-
hafnir fólks á hóteli, flestir eru í herbergjum
sínum en aðrir eiga leið um ganga hótelsins
eða bíða eftir lyftunni.
í FENEYJUM
48. ALÞJÓÐLEGI TVÍÆRINGURINN
Áhorfandinn hefur óafvitandi rambað inn í
herbergi þar sem einhver, sennilega her-
bergisþernan sem titill verksins vísar til,
hefst við til að fylgjast með gestunum og er
þannig (hugsanlega) fær um að uppfylla
þarfir þeirra og óskir áður en þeir lyfta upp
símtóli til að biðja um einhverja tiltekna eða
ótiltekna þjónustu. Um leið er verið að upp-
fylla gægjuáráttu þernunnar/áhorfandans.
Og sú hugsun læðist líka að áhorfandanum
að leiknum ljúki ekki á þessu stigi, heldur sé
einhvers staðar í herberginu eða hillunum
myndavél sem fylgist með honum fylgjast
með gestunum.
Til hamingju
með afmselið?
Fólkið sem birtist á sjónvarpsskjám þeim
sem kínverski listamaðurinn Zhang Peili hef-
ur raðað upp í litlu herbergi á tvíæringnum
veit hins vegar fyrir víst að myndavélin
fylgist með því. Það hefur upp raust sína og
syngur Hann/Hún á afmæli í dag á þjóð-
tungu sinni, þagnar síðan eða hljóðið er tekið
af, og önnur manneskja á öðrum skjá tekur
við. Stundum syngja margir saman þannig
að úr verður ömurlegur hávaði úr afmælis-
söngnum sem sigraði heiminn. Bara fyrir
þig, heitir verkið, og
kann að vera kald-
hæðnislegt skot lista-
mannsins á föður-
landið, þar sem vest-
rænar uppskriftir
hafa verið færðar í
kínverskan búning
á síðustu árum.
Landi hans,
Wang Du, hefur
fjallað um þver-
sagnimar innan
Kína í verkum sín-
um og nálgast á tví-
æringnum upplýs-
ingaflóðið, tæknivæð-
inguna og neysluvitundina
(ljót orð) með öðrum hætti en flestir aðrir á
sýningunni. Hann lítur svo á að nútímafjöl-
skyldan nærist á tvívíðum veruleika sjón-
varpsefnis og sorptímarita þangað til hún
verður það sem hún étur; afskræmt og hlá-
MERKISBERI MINNINGA OG KÖNN-
Alþjóðlegi fvíæringurinn í Feneyjum freistar þess að
3enjg sig út og teljg forsvarsmenn hans stækkun vera
lykilinn að framtíð sýningarinnar. Annars koðni tvíær-
ingurinn niður og verði efrirbótur forvera sinna.
ALLT til 7. nóvember næstkomandi geta
, áhugamenn um myndlist brugðið sér til
sökkvandi Feneyja og skoðað myndlist frá
öllum heimshornum, nokkurs konar þver-
skurð þótt alltaf megi deila um hversu góð-
ur hann er og hvort hann fangi vel nýjustu
eða merkustu hræringar í þessum geira
menningarinnar. „Kjötmarkaður myndlist-
arinnar, skrum og yfirborð," segja sumir,
„hápunktur sýningarhalds í hinum vestræna
heimi,“ segja aðrir og hafa sjálfsagt báðir
eitthvað til síns máls.
Reynt að þurrka út mörk
Fulltrúar frá 59 ríkjum taka þátt að þessu
sinni. Harald Szeemann, 66 ára gamall Sviss-
■iendingfur, veitir tviæringnum forstöðu, en
hann hefur verið sjálfstætt starfandi sýning-
arstjóri um þrjátíu ára skeið, eftir að hafa
m.a. starfað við leiklist og myndlist. Hann
hefur ásamt samstarfsmönnum sinum reynt
að breyta hinum rótgróna tvíæringi lítillega
°g tryggja þannig eðlilegan vöxt og viðgang
þessarar stórsýningar. I fyrsta lagi var reynt
að þurrka út þau skil sem verið hafa á milli
frægra listamanna, sem hafa setið einir að
ítalska skálanum í aðalsýningarsvæðinu, Gi-
ardini di Castello, og listamanna undir hálf-
fertugu, sem hafa mátt gera sór að góðu
Aperto-svæðið eða opna hluta sýningarinnar,
sem nefnt er í einu lagi Arsenale.
Því til viðbótar hefur ítölsku Iistamönnun-
um, sem hafa til þessa fengíð sérstaka að-
stöðu í skála síns heimalands, verið gert að
sameinast hinni almennu fjölþjóölegu sýn-
ingu sem leggur ítalska skálann undir sig.
Þetta þýðir í reynd að ungir og lítt þekktir
listamenn, sem gengur misjafnlega að fá af-
drep í sýningarsölum á eigin heimavelli, geta
tekið þátt í tvíæringnum í beinum tengslum
við þá sem hafa náð fótfestu á alþjóðlegum
listavettvangi. Szeemann og félagar freista
þess að láta þessar endurbætur speglast í
undirtitli sýningarinnar, dAPERTutto,
APERTO over ALL, APERTO par tout,
APERTO iiber ALL, sem gæti útlagst Opið
ofar öllu.
Reynt var að velja listamenn í yngri kant-
inum, sem hafa verið framarlega á sínu sviði
seinustu tíu ár, og var sjónum beint sérstak-
lega að verkum kvenna. Sýningarrýmið í Ar-
senale var einnig aukið til muna og teygir sig
nú til Isola delle Vergini, en til skamms tima
hefur tvíæringurinn „aðeins" haft 6.000 fer-
metra húsnæði scm ncfnist Cordiere til af-
nota. Húsin sem bætast við kallast Gaggi-
andre, Artiglierie og Tese, samtals um 4.000
fermetrar. I Tese var safnað saman verkum
listamanna frá þjóðlöndum sem hafa ekki
eigin sýningarskála til umráða, í stað þess að
þessar sýningar dreifðust vítt og breitt um
Feneyjar eins og verið hefur til þessa.
Forsvarsmenn tvfæringsins stcfna að enn
frekari útþenslu á næstu árum og hafa í sam-
vinnu við borgaryfirvöld í Feneyjum, ítalska
rikið, yfirvöld italska flotans og fleiri aðila
.1 2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 17. JÚLÍ 1999