Lesbók Morgunblaðsins - 11.12.1999, Blaðsíða 17

Eitt af andlitum aldarinnar. Max Pechstein (1881-1955),
Kona með pels, 1917, æting. Skáeygð hringalind frá stríðsár-
unum fyrri. Eirstungudeild nýja safnsins.
Kannski gera ekki allir sér grein fyrir því, að spíritisminn og upp-
götvun Röntgengeislanna höfðu ekki svo lítið að segja í framþróun
listar tuttugustu aldar, markar rannsóknir á anda og efni.
Kápa á bókinni Bergnumið augnaráð, er inniheldur 25 stuttar
ritgerðir nafnkenndra listamanna í útgáfu Heinz og Bodo
Rasch, 1930. Listabókasafnið Kunstforum.
í Samsettu rými, frá 1998, sem er verk Dieter Roth (1930-1998) með aðstoð Björns sonar
hans, ægir öllu saman úr vinnurými listamannsins og er einnig hljóðverk. Verkið er á annarri
hæð listhallarinnar Hamburger Banhof.
Arkitektarnir Oswald Mathias Ungers og Stefan Schroth umbreyttu 1987 gömlum vatnspósti v
frá 1890 í glæsllega nútímabyggingu. Mér varð hugsað til gömlu Gasstöðvarinnar við Hverfis-
götu og gasgeymisins, og andvarpaði djúpt, það var byggingarsögulegt morð.
arinnar á öldinni virðast ekki til, og eru
hér sýningarstjórar samir við sig. Veigur-
inn liggur í mikilvægi þess að fá þetta allt
upp á yfirborðið á einum stað, þetta end-
urtekur sig ekki í bráð, í þessu formi ei
heldur umfangi. Þá hefur sýningin vakið
menn til umhugsunar og í vikublaðinu, Die
Zeit, hefur undanfarið farið fram ítarlegt
uppgjör við fortíðina í þeim kálfi blaðsins
er nefnist, Dossier. Greinarflokkurinn sem
hefur með menningarfjandskapinn að gera
milli austur og vesturhlutans frá 1945-
1989 er í fímm hlutum og hinn fyrsti
þeirra sem birtist 14. október er upp á 5
heilsíður, eða því sem nemur meira en
heilli Lesbók hvað lesmál snertir!...
Stóru sýningunum er skipt milli Nýja
Þjóðlistasafnsins í Kulturforum, sem hefur
með anda og efni að gera (geist und mat-
erie). I Gamla safninu, á safnaeyjunni er
gerð grein fyrir valdi listarinnar (die
gewalt der kunst) og í Hamburger Ba-
hnhof í nágrenni Lehrter Bahnhof, eru
samsetningar - uppsetningar (eollage-
montage) skilgreindar. Einstakir erlendir
listamenn er störfuðu í Þýskalandi koma
einnig við sögu, ennfremur uppsprettur
áhrifa og áhrifavaldar hvaðanæva að.
Minni sýningarnar sem voru opnaðar 29.
september eru, Form án skreyti, (form
ohne ornament), í Listiðnaðarsafninu,
Andlit á tímunum, (gesichter der zeit), í
hinni glæsilegu eirstungudeild nýja safns-
ins, þ.e. báðar á sama stað en ólíkum hús-
hlutum. Loks, Læsileiki listarinnar, (die
lesbarkeit der kunst) í listabókasafninu.
Þá ber einnig að sjálfsögðu að nefna Arki-
tektúr í Berlín, sem er sjálfstæð fram-
kvæmd í tengslum við sýningarnar og hef-
ur með arkitektúr á tuttugustu öld að
gera, en nú eru áhugasamir selfluttir af
stórfróðum milli markverðra bygginga vítt
og breitt um alla Berlínarborg. Sérstök og
mjög falleg skrá/bók fylgir þeirri fram-
kvæmd.
Lesandinn hefur nú væntanlega gert sér
grein fyrir umfangi þessarar gríðarlegu
framkvæmdar, sem tekur daga að skoða
og mánuði að melta, fróðleikurinn sem
menn snúa aftur með í malnum eftir því,
og endist ævilangt. Enginn veit hvað Ber-
línarborg er fyrr en hann hefur heimsótt
hana, gott ef Berlínarbúar vita það sjálfir.
Sjálfur uppgötva ég eitthvað nýtt og
óvænt í hverrri heimsókn.
Þetta er ekki barasta stór borg heldur
margir borgarkjarnar og stöðugt er eitt-
hvað óvænt að birtast á skoðunarferðum
þess sem með augun opin gengur þar um
breiðgötur og stræti. Hefði þurft tvær
opnur til að greina að gagni frá hverri
stórsýningunni fyrir sig í blaðinu og annað
eins fyrir allar hinar minni. Læt myndir
frá þessum sjö framníngum segja örsögu,
en vík aftur að einu og öðru í sérstakri
ferðasögu seinna, mikilvægast er að hafa
séð þetta og upplifað og vera með heimild-
irnar í lúkunum.
Dæmi um hrein nakin form án skreytis. Danilo Silvestrin (1942-). Innréttingí rými.
Frá sýningunni Form án skreyti 1991 í Listiðnaðarsafninu.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 11. DESEMBER 1999 17«