Lesbók Morgunblaðsins - 12.02.2000, Blaðsíða 17

£
Pompidou-listamióstöðin í París var eltt nýstárlegasta hús heimsins þegar það reis 1971. Arkl-
tektar hússins voru Renzo Piano og Richard Rogers, báðir urðu heimsfrægir á eftir.
Þegar olíu-milljónerinn
Dominique de Menil ákvað að
opna safn sitt almenningi,
safn nútíma listaverka, með
því að reisa safnhús í
Houston, hóf hann leit að
arkitekti, sem gæti uppfyllt
kröfur hans um safnhús og
skildi jafnframt fyllilega
hvers hann krefðist. Potus
Hulton sem var safnvörður
og stjórnandi Centre Pompi-
dou í París, kynnti de Menil
fyrir Piano 1980. Þar fann de
Menil loksins samtalshæfan
mann, sem kunni að hlusta og
skilja fyllilega hvers hann
óskaði og að hverju hann
stefndi með byggingu lista-
safnsins. í Texas er sólarhit-
inn slíkur að það þarf meira
en venjulegar sólhlífar til
þess að koma í veg fyrir
skemmdir á listaverkum af sólskini og hita.
Piano reisti safnhús, þar sem sólarbirtan var
tempruð svo og hitinn og einnig var sá háttur
viðhafður að skipta oft um myndir og „hvíla
þær“ einhvern tíma til skiptis. Baráttan við of
sterka birtu var framkvæmd á snilldarlegan
hátt með tempruðu ofanljósi og hæfílegt hita-
stig var tryggt í sýningarsölunum með loftræsi-
búnaði sem hélt hæfílegu hitastigi í sýningar-
sölunum. Útlit byggingarinnar móiáðist af
glerþaki, timbri og hvítri steypu.
Piano sá um byggingu Beyeler stofnunarinn-
ar í Riehen skammt frá Basel. Þar var við að
eiga kröfuharðan væntanlegan húseiganda,
sem hafði mótaðar hugmyndir um gerð lista-
safns. Samkomulag tókst og Piano reisti safn-
hús, sem Emst Beyeler var ánægður með.
Safnið var verk frá 19. og 20. öld og sýningar-
salirnir áttu að vera algjörlega „neutral". Birt-
an skyldi vera ofanljós, en án þess að umbúnað-
urinn truflaði í neinu hlutleysi salanna. Piano
leysti þetta verkefni með því að gera glerhimin
yfir salina í nokkurri hæð frá veggmúrunum.
Andstæðurnar Iéttur glerhiminn og gróf stein-
hleðsla. Útlit hússins fellur vel að grænu um-
hverfinu.
1992 var minnst fundar Amerfku með bygg-
ingarsamstæðu við höfnina í Genúa, heimaborg
Kólumbusar. Þar tengdi Piano sjó og höfn með
því að nota og umbreyta ónotuðum hafnarhús-
um í þá veru, að allt minnti á þá daga þegar Kól-
umbus var uppi. Verkefni Pianos við höfnina í
Amsterdam er öllum eftirminnilegt sem séð
hafa. Sama er að segja um flugvöllinn í Osaka í
Japan, flugvöllur með tilheyrandi byggingum.
Eitt sérstæðasta verk Pianos er menningar-
húsið í Kanskan í Nýju-Kaledóníu. Húsið er í
rauninni þorp og fyrirmyndin er strákofar
frumbyggjanna í margfaldri stærð.
Það var ekki fyrr en 1992 að Piano var beðinn
um að vinna að verkefnum í Þýskalandi. Hann
var skipaður ásamt Christoph Kohlbecker yfir-
arkitekt hins risavaxna verkefnis „Potsdamer
Platz“ í Berlín. Piano vissi manna best af
reynslunni frá Genúa, Parfs og London, hversu
erfitt er að „skapa“ borg á auðum svæðum, án
nokkurra tengsla við nágrenni, og það á
skömmum tíma. Þessi „borg“ er enn í bygg-
ingu. Það sem þegar er reist ber vitni um vand-
aða byggingarlist. En margt vantar enn og mik-
ið er ófullgert og sumt aðeins til í uppdráttum.
Það er ekki lítið verkefni að byggja borg á stutt-
um tíma og Piano telur þetta erfiðasta verkefni
Arkitektinn Renzo Pfano.
sem hann hefur freistast til að
taka að sér ásamt öðrum.
Fullkomin miðborg? Borgir
eru glæsilegar og verða það á
löngum tíma. Það þarf 500 ár
til þess að borg verði fogur og
sérstæð. Fimm hundruð ára
byggingarsögu. Berlín á að
rísa, þ.e. miðborg Berlínar, á
fimm árum. Það er líkast því
að fæða barn tveimur mánuð-
um eftir getnað, fullskapað.
Piano hlaut Pritzker-verð-
launin árið 1998, en þau eru
hliðstæða Nóbels-verðlaun-
anna fyrir snilli í arkitektúr.
Þegar Renzo Piano tók við
verðlaununum úr hendi Bills
Clintons Bandaríkjaforseta,
lýsti .hann yfir því, að
bjartsýni væri grundvallar-
viðhorf sitt: Trú mín á fram-
tíðina er mér runnin í merg
og bein og hefur svo verið svo lengi sem ég man
eftir, með allri sinni áhættu og víxlsporum. En
jafnframt elska ég fortíðina. Og svona er tilvera
mín, milli þakka og aðdáunar á fortíðinni og all-
ri arfleifð liðinna alda og ástríðufullrar eftir-
væntingar og leitunar nýrra leiða. Fortíðin er
hið örugga skjól og stöðug leit. Og þó er fram-
tíðin það sem okkur býðst og blasir við óráðin.
Piano og verk hans eru glæst dæmi um
hvernig hugvitssamur listamaður tengir saman
hátækni, umhverfi og náttúruöflin á þann hátt
að verkin falla inn í eða að umhverfinu, virðast
eins og sprottin upp úr þvi. Þessi aðferð stang-
ast algjörlega á við frumstæðan ruddaskap
hugmyndasnauðra umhverfisníðinga.
Samantekt úr tímaritinu The Architectural
Review.
Brottfararsalur í Kansai-flugstöðinni í Osaka í Japan, sem Renzo Piano teiknaði. Svolítið mein-
lætalegt og ekki mikið fyrir augað, en hönnunln miðar að því að þjónustan gangi fljótt fyrir sig.
Ur vinnustofu sinnl á Ponta Nave við Genúa sér Renso Piano út á blátt Miðjarðarhafið.
Við Potzdamer Platz í Berlín setja byggingar eftir Renzo Piano svip á staðinn. Hér er það Imax-turninn við torg sem kennt er við Marlene Dietrich.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/LISTIR 12. FEBRÚAR 2000 1 F