Tíminn - 29.11.1966, Blaðsíða 5

ÞB5EKrUÐA<íUR 29. nóvember 1966 ,
Útgefandi: FRAMSÓKNARIFLOKKURINN
Framkvœmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb)a Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fnlltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug.
lýsingastj.: Steingrmrur Gíslason. Ritstj skrifstofur ! Kddu-
búsinu, sbnar 18300—18305, Skrifstofur: Bankastraeti 7. Af.
greiðslusimi 12323. Auglýsingasimi 19523. Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. ínnaniands. — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. t.
Tóku Jón og Sverrir
„faglega afstöðu“?
Blöð ríkistjórnarinnar hella úr skálum reiði sinnar yfir
þá fuiltrúa á þingi Alþýðusambandsins er ekki vildu f jölga
í stjóm þess í því augnamiði að fleiri ríkisstjórnarsinnar
fengju þar sæti. Jafnframt fer Mbl. fögrum orðum um
Hannibal Valdimarsson, og er hann auðsjáanlega orðinn
nýr og betri maður í augum þess, en það var hann, sem
aðallega beitti sér fyrir umræddri fjölgun. Einhvern tíma
hefði Hannibal ekki þótt gott að fá hól í Morgunblaðinu,,
en menn breytast með aldrinum.
Afstaða Framsóknarmanna í þessum málum var hrein
og ákveðin. Þeir töldu eins og málin horfðu nú, að
heppilegast væri fyrir verkalýðshreyfinguna að óbreytt
samstaða héldist áfram í stjórn Alþýðusambandsins. Það
væri ekki til bóta, eins og málum væri skipað að hleypa
fulltrúum ríkistjórnarinnar inn í stjórnina. Væri hins veg-
ar meirihluti á þinginu fyrir því að hleypa fulltrúum
stjórnarflokkanna inn í stjórn sambandsins, mætti auð-
veldlega gera það án þess að fjölga í stjórninni.
Það var þetta sjónarmið, er sigraði á þinginu. Tillagan
um fjolgúhina var felld en hins vegar gerð tillaga um, að
þeir tveir menn úr liði stjórnarflokkanna, sem einna
skeleggastir hafa þótt í kjarabaráttunni, fengju sæti í
stjórniimi. Hér var vissulega gengið eins langt og hægt
var. En hvernig var þessu tekið? Annar þessara manna,
Jón Sigurðsson, neitaði að taka sæti í stjórninni. Hinn
þeirra, Guðmundur H. Garðarsson, beygði sig hins vegar
fyrir lýðræðislegum reglum og féllst á að taka sæti í
stjórninni, þótt stungið væri upp á honum án samráðs
við hann. Vegna þessa varð hann fyrir miklu aðkasti af
forvígismanni Sjálfstæðisflokksins á þinginu, Sverri Her-
mannssyni,
Mbl. og Alþbl. prédika það nú mjög, að menn eigi að
taka faglega afstöðu innan verkalýðshreyfingarinnar.
Menn eigi ekki að láta pólitíkina ráða. En hvað gerði Jón
Sigurðsson? Er það fagleg afstaða að neita að taka sæti
í stjórn Alþýðusambandsins? Var það ekki pólitíkin, sem
réði þeirri ákvörðun? Og hvað er að segja um afstöðu
Sverris Hermannssonar? Var það kannski faglegt sjón-
armið, sem réði því, að hann reyndi að afstýra setu Guð-
mundar H. Garðarssonar í stjórn Alþýðusambandsins?
Var það ekki pólitíkin, sem réði hinni furðulegu fram-
komu hans?
Vissulega var það ekki fagleg afstaða, sem réði um-
ræddri framkomu Jóns Sigurðssonar og Sverris Her-
mannssonar. Henni réði hrein pólitísk afstaða. Það, sem
þeir stefndu að, var að fá miklu meiri völd fyrir stjórnar-
flokkana innan Alþýðusambandsins. Stjórnarflokkarnir
voru búnir að gera sér vonir um að geta náð víðtækum
völdum innan Alþýðusambandsins með tiistyrk Hannibais
Valdimarssonar, Einars Olgeirssonar og ýmissa sálufélaga
þeirra- Þegar þessar vonir brugðust, fóru þeir í fýlu, þá
var ekki lengur neitt til sem hét fagleg afstaða. Þá var
það pólitíkin ein, sem réði.
Reiði Mbl. er á sama hátt skiljanleg. Það uppnefnir
þá fulltrúa á Alþýðusambandsþinginu, sem ekki vildu
dansa eftir stefnu stjórnarflokkanna, afturhaldsmenn, ó-
þurftarmenn og öðrum slíkum nöfnum. Þetta er ekki nýtt.
Þessi nöfn hefur Mbl. alltaf valið þeim sem skeieggast
hafa haldið á málum verkamanna. Hannibal Valdimarsson
hefur oft verið sæmdur þessum nöfnum í Mbl. Nú er
það liðin tíð. G^rir Hannibal sér ástæðuna ljósa?
TÍIWIWM i
Heið svn yfir farinn veg
Séra Sveinn Vikingur: Mynd
ir daganna. Kvöldútgáfan.
Margar sjálfssevisögur koma
út á hverju ári — og fer fjölg
andi. Þetta er mikið bóka
safn. Og nú skrifa allir — eða
flestir — til þess eins að gefa
út og það án tafar. Það er
hnignandi siður að setjast
niður og skrifa ævisögu sína af
opinskárri hreijiskilni, inn-
sigla hana síðan og afhenda
þjóðskjalasafni með þeim fyrir
•mælum, að ekki megi í hang
gægjast eða gefa út fyrr en eft
ir hálfa öld. Sá siður er býsna
skemmtilegur og mætti eflast
að nýju.
Þessar sjálfsævisögur eru
hatla misjafnar, og fáar geyma
satt að segja mikil örlög, því
að menn skrifa þetta ekki
í straumköstum ævinnar, heid
ur þegar fljótið er orðið lygnt
og breitt og djúpt, en flúðim-
ar fjanlægar. Sumir yrkja þó
upp líf sitt með tilþrifum og
karlagrobbi og þykja hressileg
ir sögumenn. Aðrir strjúka
milt um strengi og eru sáttir
við allt og alla. Hvorugt veitir
verkinu fyllingu. Einstaka
mönnum tekst að líta á ævi-
hlaup sitt seup skáldskaparefni,
er þeir verði að sýna í senn
trúnað og alúð. Sé1 höfund.
urinn ritfær maður, og gáfað-
ur, verða þær ævisögur beztar.
Séra Sveinn Víkingur hafði
að mínum dómi alla burði til
þess að rita ágæta sjálfsævi-
sögu. Hann er gáfaður maður,
og ritfær í bezta lagi, hóf-
samur, kíminn og lífsreyndur.
Hann hafði kynnzt mörgum þátt
um þjóðlífsins. Þau tvö bjndi
. sem út eru komin af ævisögu
hans, sýna gerla, að hann bregzt
þessu hlutskipti í engu. Það er
ekki lífssaga hans sjálfs, sem
gefur bókunum gildi, neldur
skáidskapurinn, ritfegurðin,
lífsskynið, mannlýsingar, þjóð-
Lífsmyndir og gamansemin.
í fyrra bindi af Myndum
daganna lýsti séra Sveinn upp
vexti sínum og bernsku norð
ur í Kelduhverfi af næmleik,
sem var i ætt við snilld. f ö'ðru
bindinu sem er nýkomið út, hef
ur hann söguna, þar sem hann
rís úr taugaveikinni, sextán
ára gamall norður í Kelduhverfi
pasturslítill og févana ungíing-
ur. Þaðan liggur leiðin til Húsa
víkur á vit séra Jóns Arason-
ar og síðan í Gagnfræðaskóia
Akureyrar og Menntaskó’-ann
í Reykjavík og Háskólann að
því loknu. Sagan nær að þessu
sinni til prestsvígslu, svo að
drjúgt mun eftir. Sterkas.i
Sveinn Víkingur
strengurinn í verkinu er seið
mjúkur frásagnaíháttur, Ijúf
aðlögun máls og mynda. Við
bætist launkímnin, sem held
ur lesandanum í tilhlökkun.
Samt er séra Sveinn miki’I al
vörumaður, og auðséð er, að
efri árin hafa gætt kímnj hans
nýjum tóni. Þau gamanmál,
sem áður voru aðeins léttur
leikur, verða nú fremur undir
leikur alvörunnar og brunnur
lífsvizku, manneðlislýsing-
ar í upprifjun öldurmennis.
Angurværð minningarinnar
setur víða svip á verkið, en
höfundur gætir þess hófs að
láta hana ekki verða annað en
þunna og gagnsæja slæðu.
Séra Sveinn segir að sjálf
sögðu frá fjölmörgu fólki í þess
ari bók, því að hann hefur
kynnzt við marga um dagana.
Myndir þess fólks eru að sjálf-
sögðu dregnar ofur mjúklega
og létt stigið á bresti og yfir
sjónir, sem þjóð veit þó um í
fari og lífi þessara manna. Jafn
vel beztu sjálfsævisögur losna
ekki við þann löst, sem verst
ur er i þessum skrifum, vægð
ina við mannlegan breyzkieika
skortinn á hreinskiptni án dóms
áfellis við sjálfan sig og sam-
ferðamenn. Og skrifi éinhver,
hispurslaust um sig og aðra.
þykir ekki við hæfi að gefa
slíkt út, og einhverjir hafa
vit fyrir höfundinum oe saita
verkið.
Þó að séra Sveinn sé mildur
dómari í minningum sinum. er
hann oftast mjög hispurslaus,
miklar sjálfan sig hvergi og ot
hleður ekki aðra lofi þð að
hann beri þeim vel söguna
Hann lætur aðeins marg:
ósagt.
Aðall þessa verks er hið
glaða umburðarlyndi lifs
reynslunnar, sem ekki hefm
náð að gera manninn beizkan
þrátt fyrir. nokkra harð-
leikni. Og með þessu við-
horfi lítur hann á heuninn,
sem hverfist nú fram hjá hon
um og kemur í hug kímin ÍÍK-
ing, sem bregður skörpu ljósi
á sviðið í allri hógværð sinni.
Slíkum myndum bregður sérr *
Sveinn allvíða upp:
„Sóknin er orðin svo hröð,
að nálgast kapphlaup á sseið
velli. Og kröfurnar hafa vaxið
að sama skapi. Við heimtum
meiri afköst, fleiri vélar
styttri vinnutíma, hærra kaup
Við heimtum betri samgöngur
á landi, sjó og lofti, sjónvarp.
rafmagn á hvert heimili, fleiri
skóla og sjúkrahús, fullkomn
ara tryggingakerfi, félagsheim
ili og almenningsbókasöfn. Og
við erum á góðum vegi að tá
þetta allt saman. Við heimtum
erlend áhrif og erlenda
strauma inn í landið, erlend:-
tizku, ekki aðejns í klæðaburði
og lifnaðarháttum, heldur einn
ig í skemmtunum og listum.
Nýjungagirni fólksins minnir
mig stundum tinna helzt á ö-
á tombólu, þar sem allir sepp
ast um að kaupa það. sem þe;r
vita ekki hvað er, og margir
hreppa því einskis nýtt rus’
eða auðan seðil “
Myndin er skýr og líkingin
-hittir í mark. En þetta er eKKi
breyting á tímanum eða manr
fólkinu, sem abtaf er sjálfu sér
líkt, heldur munurinn á æst-
unni og ellinni. Menn raka
oftast misgrip á sjálfum sér og
heiminum, þegar þeir lýso
breytingum.
Það fer ekki milli mála, a?
Myndir daganna eru í fremstu
röð sjálfsævisagna, sem héT
hafa komið út á síðari árum
Þar fer saman fagurt mál glar
viðhorf og góð fyndni og víð-
sýn lífsviðhorf. Þær verða góð
ur lestur, ekki aðeins á þessn
hausti heldur langa tíð.
AK.
Frá Utvegsmanna-
félagi Reykjavíkur
Fundur í Útvegsmannafélagi
Reykjavíkur 19—11—‘66, leyfir
sér að skora á alla stjórnmála
flokkana að gefa ótvíræðar yfir-
lýsingar fyrir næstu kosningar um
það, hvernig þeir ætli sér að leysa
yfirstandandi efnahagsvandræði
sjávarútvegsins, og hvernig þeir
ætli sér í framtíðinni að tryggja
honum þann hlut, sem honum ber,
og þar með eðlilegan rekstrar-
grundvöll.
Jafnframt leyfir fundurinn scr
að varpa þeirri spurningu til sömu
aðila. hvort ekki væri eðlilegt að
i stól sjávarútvegsmálaraðnerra
sæti alltaf maður. sem hefðl
reynslu, bæði sem sjómaðtr og
útgerðarmaður, án tillits til hvort
hann væri kjörinn þingmaður eða
ekki.
Við álítum að sú óvissa og sá
óstöðuglelki, sem ríkt hefur um
afkornu sjávarútvegsins sé óþol-
andi með öllu.
Við álítum því ekki emungis
að okkur, heldur allri þjóðinm sé
nauðsyn á að þessum málum sé
rétt ráðig með djörfung og festu,
eftir einhverju því kerfi, sem að
haldi kemur, og þvi sé það eðli-
leg krafa okkar að við fáum sem
gleggsta mynd af því, sem við
blasir áður en við göngum að kjör
borði.
Við vitum, að ekkert það kerfi
er til, sem spannar yfir pað að
mæta öllum þeim aðstæðuni sem
upp á getá komið í svo marg
breytilegum atvinnuvegi, serr. sjáv
arútvegi. Því álítum við mikils-
vert að æðstis ráðamaðui oeirra
mála sé maður, sem fær sé um
að bregðast fljótt og öragniega
við hverjum vanda. sem að hönd
um ber. Okkur þykir eðii'egas’
að slíks manns sé helzt aó 'eiU
meðal þeirra, sem fengizt hafa við
Framhald á bls. 11