Tíminn - 30.12.1966, Blaðsíða 5

/
FÖSTUDAGUR 30. desemb er 1966
TÍMINN
iwÉía
Útgefandi: FRAMSÓKNARiFLOKKURINN
Framkvœmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar pórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrlfstofur 1 Bddu
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti ) ,A1-
greiöslusimi 12323, Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán tnnanlands — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA H. f.
Styrjöldin í Vietnam
Seinustu áratugina hefur stjórnmálabarátta þjóðanna í
Asíu og Afríku mjög beinzt að því að losna undan ný-
lenduoki hvíta kynþáttarins. Þeim hefur orðið svo vel
ágengt í þessum efnum, að nýlenduyfirráðin hafa næstum
alveg verið brotin á bak aftur í þessum heimsálfum. Þótt
hinum nýfrjálsu þjóðum hafi tekizt misjafnlega að hafa
stjórn á eigin málum, munu þegnar þeirra þó ekki meira
sammála um annað en að aldrei aftur skuli þeir leyfa yf-
irdrottnun hvíta kynþáttarins í löndum sínum.
í þessu ljósi verður að líta á styrjaldarátökin sem nú
eiga sér stað í Vietnam. Hvernig sem stjórn Bandaríkj-
anna reynir að útskýra stríðsþátttöku sína þar, dylst það
enguni hlutlausum áhorfanda, að Asíuþjóðirnar líta á
þessa íhlutun Bandaríkjamanna sem seinustu tilraun hvíta
kynþáttarins til yfirráða á meginlandi Asíu. Þess vegna
er samúð yfitgnæfandi meirihluta Asíumanna með Viet-
cong, þótt þeir séu mótfallnir ýmsum markmiðum þessara
samtaka að öðru leyti.
Bandaríkjamenn ættu vel að geta gert sér grein fyrir
þessu viðhorfi Asíuþjóðanna, ef þeir settu sig í spor
þeirra. Segjum, að í Mexico væri ifla liðin einpæðisstjórn
kommúnista. Hafin hefði verið uppreisn gegn henni,
studd af meginþorr-a alþýðu. Til að kveða þessa uppreisn
niður, hefðu Kínverjar sent fjölmennan her til landsins.
Hvert mundi vera viðhorf Bandaríkjamanna undir þess-
um kringumstæðum?
Bandaríkjastjórn hefur margsinnis lýst yfir, að hún
vilji vinna að friði í Vietnam. Hún hefur alveg nýlega beð-
ið U Thant að gangast fyrir friðarumleitunum. U Thant
hefur oft lýst yfir því, að hann telji það frumskilyrði
friðarumleitana, að Bandaríkin hætti loftárásum á Norð-
ur-Vietnam. Þess vegna bregður mönnum í brún, þegar
Bandaríkjastjórn grípur fyrsta tækifæri eftir vopnahléð
um jólin til að hefja aftur stórfelldar loftárásir á Norð-
ur-Vietnam. Slíkt skapar efa um, að það hafi verið gert
af heilindum, er þau báðu U Thant um það nokkrum
dögum áður að hafa forustu um friðarur‘*eitanir.
Margt bendir líka til þess, að Bandaríkjastjórn geti
ekki hugsað sér öðruvísi frið í Víetnam en þann, að tryggð
verði stjórn í Suður-Víetnam, sem þau geti sætt sig við.
Styrjöldin í Vietnam er mikill harmleikur. Sá þáttur
hans er ekki minnst hryggðarefni, að þjóð, sem í reynd
ann eins eindregið friði og frelsi og bandaríska þjóðin,
skuli hafá dregizt út í styrjaldarþáttöku með slíkum
hætti og slíkum afleiðingum og hér hefur raun á orðið-
Ekkert væri mörgum vinum Bandaríkjanna meira gleði-
efni en að hér yrði á breyting til samræmis við þá friðar-
hugsjón sem vissulega vakir fyrir meginþorra bandarísku
þjóðarinnar.
Fram yfir kosningar
Það eru fleiri en ríkisstjórnin, sem semja nú fyrir ára
mótin fjárlög, sem ekki er ætlað að duga lengur en fram
yfir kosningar. Fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar fyr-
ir árið 1967 var afgreidd með þeim fyrirvara borgar-
stjóra, að svo gæti farið, að taka þyrfti hana til endur-
skoðunar á miðju næsta ári. Ástæðan er sú, að útilokað
er að ná þeirri heildarupphæð útsvara, sem í fjárhags-
áætluninni er, án verulegrar útsvarshækkunar. Af skilj-
anlegum ástæðum viil borgarstjórinn fresta því máli
fram yfir þingkosningarnar.
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
1
Styrjöldin i Vietnam snýst um
yfirráð hvíta mannsins í Asíu
Furðulegt skilningsleysi Rusks á ráðherrafundi Atlantshafsbandalagsins
JOLIN í fyrra einkenndust
af einlhverri hinni áköfustu
stjórnmálaherferð, sem sögur
fara af.
Forseti Bandaríkjanna lét
gera hlé á loftárásunum og
sendi sérstaka fulltrúa sína í
allar áttir til þess að vinna að
framgangi hugmyndarinnar um
umsaminn frið. Þessi feikna
mikli fyrirgangur varð ekki til
neins og síðan hefur forsetinn
ávallt haldið fram, að orsökin
hafi einvorðungu verið árásar-
þrái mótherjans, en sínar at-
hafnir hafi verið jafn falslaus-
ar og hinn hreini tilgangur
með þeim.
Bftir þetta áminnsta frum-
hlaup hafa þess aldrei sézt
merki, að forsetinn eða Rusk
utanríkisráðherra hafi nokkurn
tíma velt þeirri spurningu fyrir
sér í alvöru, hvort stjórnmála
herferðin í fyrra hafi ekki í
raun og veru byggzt á blekk-
ingum. Hér er í fyrsta lagi átt
við, að mótherjinn gangi inn á
samningaviðræður áður en við
legðum fram giJdar sannanir
fyrir að unnt yrði að lokum að
firra meginland Asíu hernaðar
legri nálægð Bandaríkjanna. f
öðru lagi er átt við þá blekk-
ingu, að valdhöfunum í Hanoi
beri fremur að taka ákvörðun-
ina um samningaviðræður en
aðalmótherjanum eða Viet
Cong, og í þriðja lagi, að Viet
Cong myndi leggja niður vopn
§j til þess að koma á vopnahléi.
NÚ ER heilt ár liðið síðan að
hin mikla stjórnmálaherferð
var gerð og ófriðurinn hefur
færzt mjög í aukana á þessum
tíma og aðgengileg lausn er að
minnsta kosti jafn fjarlæg og
nokkru sinni fyrr. Sú ein breyt
ing hefur í raun og veru á orð-
ið, að viðburðarásin á árinu
1966 hefur sjálf afmáð blekk-
ingarnar frá árinu 1965. Banda
ríska þjóðin er nú að mun
daprari en hún var í fyrra.
Niðurstöður nýjustu kann-
ana Gallup-stofnunarinnar sýna,
að allverulegur meirihluti
bandarísku þjóðarinnar býst
ekki við, að unnt verði að sigra
í styrjöldinni eða að Suður-
Vietnam yrði lengi andvígt
kommúnisma eftir að hersveit-
ir okkar hyrfu á burt. Þjóðin
gerir því ekki ráð fyrir að við
getum unnið styrjöldina ef mið
að er við yfirlýst markmið okk
ar.
En erum við svo að nokkru
hyggnari eftir að við erum
lausir úr viðjum þessara blekk-
inga?
Sézt hafa óljós merki þess, að
sumir af ráðgjöfum forsetans
hafi gert sér ljóst, að ef úr ráð
stefnu eigi að verða í alvöru,
þá verðum við fyrst að undir-
búa hana í samráði við aðal-
andstæðinginn á vígvellinum.
Að áliti utanríkisráðuneytisins
er aðalmótherjinn í Hanoi eða
Peking, eða „heimskommúnism
inn“. En í veruleikanum er
aðalmótherjinn í Suður-Vietnam
sjálfu.
ÞÁ HEFUR einnig verið lát-
in berast óákveðinn orðasveim-
DEAN RUSK
ur um, að ríkisstjórnin muni
'ekki gangast fyrir vopnahléi í
samráði við Viet Cong, en yrði
ekki andvíg hugmyndinni eins
og nú er komið, ef aðrir gemgj-
ust fyrir tilstofnunni. Ennfrem
ur sjást þess nokkur merki, að
sumum ráðgjöfum forsetans sé
nú ljóst, — en sýnilega þó
ekki þeim, sem ofan á verða
að lokum) — að umsamið
vopnahlé hljóti að grundvall-
ast á sannfærandi horfum á, að
við verðum fáanlegir til að
hverf.a á burt frá hinum öflugu
hernaðarstöðvum okkar í Suður
Vietnam og Thailandi, ef við-
hlítandi skilmálar séu í boði.
Ég get ekki komið auga á,
að neinar horfur séu á sam-
drætti stríðsins, viðræðum eða
ráðstefnu meðan við látum und
ir höfuð leggjast að bera fram
eindregnar ákvarðanir og skuld
bindingar um tilhögun hernað-
arlegrar nærveru okkar i Suð-
austur-Asíu í framtíðinni. Við
verðum að koma sjálfum okkur
í skilning um, að þarna er ekki
háð stríð um íugsjónamál og
þetta er ekki trúárstyrjöld.
Þetta er heldur ekki barátta
gegn útfærslu kínverskra landa
mæra. Þetta er aðeins liður í
stríði Asíubúans við að losna
undan drottnun hins hvíta, vest
ræna manns. Við verðum að
gera okkur grein fyrir, að góð-
ur tilgangur hrekkur ekki til
að gera drottnun hvíta manns-
ins Ijúfa og léttbæra.
(Kaflamir hér á undan voru
skrifaðir áður en Goldberg að-
alfulltrúi okkar hjá Sameinuðu
þjóðunum bað U Thant að
„neita allra ráða, sem nauðsyn
Ieg kynnu að reynast til að
koma á viðræðum um vopna-
hléi í Vietnam“. Sé þessi beiðni
um viðræður í raun og sann-
leika skilyrðislaus, er þar um
að ræða aý og róttæk stefnu-
hvörf í bandarískum utanríkis-
málum.)
RUSK utanríkisráðherra var
á ferðinni í PaUs um daginn
og þá kom skýrt fram, hve að-
alráðgjafar Johnsons forseta
era alls ófærir um að skilja
veruleikann í heiminum eins
og hann nú er. Ráðherxann
minnti fulltrúa bandaþjóða okk
ar í Atlantshafsbandalaginu á,
að þær væru skuldbundnar til
að verja Bandaríkin engu síð-
ur en við Bandaríkjamenn vær
um skuldbundnir til að verja
þær. Síðan benti hann á, að
vesturlandamæri Bandaríkj-
anna væri nú í fimmtugasta
fylkinu, Hawaii, úti í miðju
Kyrrahafi, og Kínverjar yrðu
innan stundar þess megnugir
að ná tS Hawaii með kjarn-
orkuskeyti sín.
Rusk utanríkisráðherra hefði
ekki á neinn annan hátt getað
skýrt betur fyrir Evrópumönn-
um, hvað fyrdr de Gaulle vak-
ir með stefnu hans gagnvart
Atlantshafsbandalaginu. Hers-
höfðinginn hefur einmitt verið
að hamast við að koma Evrópu-
mönnum í skilning um, að ef
þeir rjúfi ekki hina sameigin-
legu stjórn og létti af sjálf-
virkni gagnkvæmra skuldbind-
inga sé veruleg hætta á að
Bandaríkin dragi þá með sér
út í kjarnorkustyrjöld í erjun-
um við Kína. Rusk utanríkis-
ráðherra hefði ekki með nokkm
öðru móti getað lagt fram jafn
áhrifaríkan skerf til þess að
gera Bvrópumenn staðráðnari
en nokkru sinni fyrr í að halda
sér utan við stríðið í Vietnam
og yfirleitt alla stefnu Banda-
ríkjamanna gagnvart Asíu..
Þarna eru bandamenn okkar
Bretar ekki undan skildir.
För Rusks utanríkisráðherra
til Parísar hefur því stuðlað
eindregnar að því en flest ann
að að undanförnu að tryggja
að það sem nefnt hefur verið
Gaulle-ismi, verði sameiginleg
stetfna Evrópumanna í náinni
framtíð.