Tíminn - 15.01.1967, Page 5

SUNNUDAGUR 15. janúar 1967
TÍMINN
Útgefandi: FRAMSÓKNARIFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þðrarinn
Þórarinsson Cáb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Ang-
Iýsingastj.: Steingrimur Gíalason. Ritstj .skrifstof ur 1 Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af.
greiðslusimi 12323. Auglýsingasími 19523. A5rar skrlfstofur,
síml 18300 Áskriftargjald kr. 105.00 á mán Innanlands. — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiöjan EDDA h. t.
Verðbólgan og útlánin
í útvarpsþættinum „Á rökstólum“ um daginn, er þeir
Gylfi Þ. Gíslason, viðskiptamálaráðherra, og Einar
Ágústsson, bankastjóri og alþingismaður, deildu um
banka- og peningamál, komst Einar Ágústsson m.a. að
orði eitthvað á þessa leið:
„Háir vextir hafa ekki reynzt virkt tæki í baráttunni
við verðbólguna hér á landi. Þeir geta vel átt við ann-
ars staðar, þar sem öðruvísi stendur á, en hér hefur
reynslan sannað fánýti þeirra- Hér hafa þeir beinlínis
orsakað aukna verðbólgu. Atvinnulífið hér hefur svo
lítið eigið fjármagn að lánsféð og lánakjörin ráða mestu
um afkomuna. Byrðar vaxtanna torvelda samkeppnisað-
stöðu atvinnuveganna. Þeir þurfa annars vegar að
keppa á erlendum mörkuðum og hins vegar að stand-
ast verðlag innfluttra vara.
Því er haldið fram af ríkisstjórninni, að öll útlán séu
verðbólguaukandi. En ég vil spyrja: Eykur það verð
bólguna að lána fé til þess að kaupa til landsins t.d. vél-
ar, sem spara vinnuafl?
Oft heyrist, að vinnuaflsskortur sé ein meginástæðan
fyrir því, hver þensla sé hér í öllum hlutum. Sé það
rétt, ætti innflutningur slíkra tækja að hafa áhrif í þá
átt að draga úr þenslunni.
Mér sýnist, að með því að halda vel og skynsamlega
á þessum málum mætti stórlega auka möguleikana á
öflun gjaldeyris t.d. með því að auka hagræðinguna í
atvinnuvegunum og búa þá á þann hátt betur undir
samkeppnina við aðrar þjóðir-
Þeir fjármunir, sem þannig er varið, mynda að mín-
um dómi ekki síðri varasjóð en þann, sem stendur
óarðbær í erlendum bönkum, og þeir myndu skapa
betri möguleika til blómlegs efnahagslífs hér á landi.
En þá þarf umfram allt að gæta þess að velja rétt,
beina fjármagninu inn á heppilegar brautir, stjórna
mætti kannski segja. Það er auðvitað vandasamt verk
en verður að takast, ef vel á að fara.
Áður fyrr var þeirri stefnu fylgt, að svo til allt
spariféð var lánað út. Þó var verðbólguvöxturinn ekki
meiri þá en hann er nú. Hann var í flestum tilfellum
minni. Háu vextirnir og sparifjárbindingin hafa ekki
læknað verðbólguna. Það var öðru nær.
Eg heyrði ráðherrann sjálfan segja á Alþingi í fyrra,
að verðbólguvöxtur, sem væri meiri en 10% á ári væri
hvarvetna í heiminum talinn bera vott um óstjórn .Verð-
bólgan hefur flest undanfarin ár vaxið um meira en 10%
milli ára, sum árin miklu meira. Þess vegna má segja, að
árangur stefnunnar undanfarin ár hafi verið sá, að við
sitjum uppi með alla þrenninguna: Háa vexti, lánsfjár-
kreppu og óðaverðbólgu.
Um þetta mál sem önnur gildir hið fornkveðna, að
reynslan er ólygnust- Reynslan sýnir ekki, að baráttan
við verobólguna hafi tekizt, hún sýnir þvert á móti, að
verðbólguvöxtur hefur sjaldan eða aldrei verið meiri.
Reynslan sýnir ekki, að eðlilegt samræmi sé milli fram-
boðs og eftirspurnar á fjármagni. Hún sýnir þvert á móti
að lánsfjárskortur hefur um langa hríð aldrei verið meiri.
Reynslan sýnir ekki, að árferði eða utan að komandi erf-
iðleikar hafi torveldað þjóðarbúskapinn. Hún sýnir þvert
á móti, að allar aðstæður hafa verið sérstaklega hagstæð-
ar nú um langt skeið.
Stefnan í efnahagsmálum hefur mistekizt".
JAMES RESTON:
Hvað ber seinasti þriöjungur
aldarinnar í skauti sínu?
Átokin milli norðurs og suðurs verða sennilega mesta vandamálið
Verður eftirmaður Mao Tse Tungs hófsamur?
ÞESSI áramót eru engan veg
in hversdagsleg. Við erum
runnir yfir á síðasta þriðjung
■fcuttaigustu aldarinnar. Megi
nokkra laerdóma draga af fyrri
al d arþrið j u n gu n u m tveimur
eru allar horfur á heilli skriðu
óvæntra afcvika og uppgöfcvana,
sem gjönbreyta allri tilverunni.
Á fyrsta þriðjungi aldarinnar
voru Bandaríkjamenn hrifnir
út úr stjórnmólaeinangrun
sinni og á öðrum þriðjungn-
um var þeim fengin forusta
hins vestræna heimsihluta. Á
síðasfca þriðjungi aidarinnar
verður svo úr því skorið, hvort
þeim auðnast að hafa 'hemil á
þeim blindu öflum, sem nú
ógna mannkyni öllu.
Fyrsti þriðjungur aldarinnar
færði okkur bílinn, flugvélina,
fyrri heimstyrjöldina, rúss-
nesku byitinguna og kreppuna
miklu. Annar aldarþriðjungur-
inn eyddi gömlu heimsveldun-
um og sundraði gömlu stjórn-
mála- og trúarkerfunum í enn
grimmilegri heimsstyrjöld en
hjnni fyrri. Þá eignuðumst við
kjarnorkuna og eldfiaugarnar,
sem draga miili meginlanda,
byltingin í Kina var gerð og
okkur var fengið í hendur nýtt
landabréf, sem greinir á milli
landsvæða ótrúlega auðugra og
örsnauðra þjóða.
SPÁDÓMA'R eru hættuspil að
vísu, en við vitum eigi að síð-
ur ýmislegt. Hver svo sem
kann að eiga fyrsta barnið á
árinu 1967, þá munu allir eða
nálega allir einstaklingar hinn-
ar nýju kynslóðar, sem fæðist
hér eftir á þessari öld, njrjta
meginhluta lífdaga sinna á
hinni 21. Árið 1970 verður
meira en helmingur banda-
rísku þjóðarinnar tuttugu og
fimm ára að aldri eða yngri.
Mikill meirihluti mannkynsins
verður ekki hvítur og hann
verður soltinn. Þrátt fyrir her-
stjórnina okkar verður þriðj
ungur þessara mergðar kín-
verskur. Mati maður rafmagns
heiiann sinn á þessu öllu hlýt-
ur útkoman óhjákvæmilega að
verða öngþveiti.
Við lok aldarinear hljóta við
fangsefni okkar nú og álykt-
anir að virðast lítils háttar og
jafnvel heimskuleg. Vefjist nú
fyrir okkur að útskýra Viet-
nam fyrir börnunum okkar,
hvernig haldið þið að verði að
reyna það að tuttugu árum
liðnum?
Mikilvægustu átökin í heim-
inum nú og á miðþriðjungi
aldarinnar eru rödrædd hug-
sjónlega, ef ekki guðfræði
lega. Við segjumst vera að
stemma stigu við „útbreiðslu
kommúnismans" í Asíu. Við
erum að berjast gegn kenning-
um Marx og Lenins um eignar-
aðild og ríki. Þrátt fyrir þess-
ar hugsjónalegu staðhæfingar
göngum við út frá því sem
gefnu, að deilurnar milli Sóvét
manna og Kínverja séu „ósætt-
anlegar.“
Þrátt fyrir ailt getur þó svo
farið, að eins mikil skipti verði
á samherjum og andstæðingum
á síðasta þriðjungi aldarinnar
eins og r-aunin varð á mið-
þriðjungnum. Oharles de
Gaulle forseti Frakklands sagði
einu sinni við þann, sem þetta
ritar, að við lok aldarinnar
snérust átökin ekki um hug-
sjónaleg atriði, heldur stæðu
„milii kynþátta." Þá yrði aðal
deilurnar ekki milli lýðræðis
Vesturlanda og kommúnista
Austurlanda, heldur milli
snauðu, lituðu, vanþróuðu land
búnaðarþjóðanna á suðurhluta
jarðar og auðugu, ofþróuðu,
hvítu iðnaðarþjóðanna í norðri.
HUGSJÓNALEGA deilan
milli valdhafanna í Moskvu og
Wasihington hefur þegar tekið
verulegum stakkaskiptum síð-
ustu árin. Deilunni er að vísu
'haldið áfram í bandarískum
hlöðum og almennri stjórn-
málabaráttu, en ríkisstjórn
Bandarí'kjanna er horfin frá
hinni heitu krossfaraákefð í
baráttunni gegn kommúnism-
anum, sem ríkti á dögum John
Foster Duiles.
Meðal valdhafanna í Wash-
ington er gert ráð fyrir, að
deilan mi'lli forustumannanna
í Moskvu og Peking sé „ósætt-
anleg.“ En hver getur verið
alveg handviss um, að þessi
deila haldist þegar litið er til
hinna miklu og örlagaþrungnu
'breytinga á afstöðu milli stór
þjóðanna í miðþriðjungi aldar-
innar?
Úr því að hinn hófsami Krust
joff tók við af Stalín í Ráð-
stjórnarríkjunum, hver getur
þá verið handviss um, að hóf-
samur maður tt-ki ekki við af
Mao Tse-tung í Kína? Getur
ekki einnig verið, að við taki
kínverskur leiðtogi, sem end-
urnýji bandalagið milli Moskvu
manna og Kínverja og stofni
til enn ægilegri samtaka en
áður gegn þjóðum Vestur-
landa?
Við upphaf ársins 1967 veit
enginn hér hvernig beri að
svara þessum spurningum. Fyr-
irmenn hafa þá einu skynsam-
legu ætlan að byggja á, að
breytingarnar á síðasta þriðj-
ungi aldarinnar verði senni-
'lega eins örlagaríkar og breyt
inganar á fyrri þriðjungunum
tveimur. Valdhafamir í Wash-
ington vildu gjarna hefja við-
ræður við bandamenn sína,
leiðtogana í Moskvu og jaín-
vel einnig við foEUstumennina
í Peking um síðasta þriðjung
aldarinnar, en Vietnam-stríðið
kemur í veg fyrir að úi\ þessu
geti orðið að svo stöddu.
SÚ skoðun ryður sér meira
og meira til rúms, að minnsta
kosti meðal þeirra fáu forus.tu-
manna, sem hafa tíma ■ till að
hugsa, að deilan um Vietnam
og verzlunarviðskipti sé auka-
atriði, en hin mikilvægu mál
um fæðu og þjóðir, takmörk
un vígbúnaðar og sérstaklega
eftirlit með kjarnorkuvopnum,
og sefun átaka milli auðugra
þjóða og hungraðra verði _ð
sitja í fyrirrúmi á alþjóða vett M
vangi, ef hinir ókomnu áratug- g
ir aldarinnar eiga ekki að
verða skelfilegir.
Þarna er hörmulegasta hlið
Vietnam-styrjaldarinnar. Með
henni er verið að flytja hug-
sjónalegar deilur miðþriðjungs
aldarinnar yfir á síðasta þriðj-
unginn. Það hindrar allan ár-
angur í takmörkun vígbúnaðar
og eftirliti með kjarnorkuvopn
um og kemur í veg fyrir, að
vandi hinns fjölmennu, svelt-
andi nýfrjálsu þjóða sé tekinn
til meðferðar.
Miðhluti aldarinnar er að
baki, en úrlausnarefni þess
timaskeiðs eru enn til með-
ferðar. Verkefni nýja ársins og
ókominna ára er að útkljá
gömlu málin og taka til við
þau nýju. Þar er ekki átt við
deilur Austurs og Vesturs, held
ur árekstra hins auðuga Norð-
urs og hins örsnauða Suðurs,
ekki stríðið í Vietnam, heldur
örbirgðarstyrjöldina, ekki land
búnaðarvanda liðins tíma, held
ur þétfcbýlisvanda nútíðar og
framfcíðar, ekki hugsjónamál'
miðþriðjungs aldarinnar, held-
ur hagnýt mál síðasfca þriðj-
ungsins, ekki spurningarnar,
sem enn vaka í huga gamalla
manna, heldur hinar, sem tekn
ar eru að leita á unga hugi.