Tíminn - 01.04.1967, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 1. april 1967.
TfMINN
9
Otgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Rrlstján Benediktsson tUtstJórar Pðrarlnn
Þórarlnsson (áb). Andrés Krlstjánsson. Jón Heleason og Indriði
G Þorstelnsson Pulitrúi ritstjórnar Tómas Karlsson Aug
lýslngastj.: Stelngrlmur Gislason HitstJ.skrlfstofuT fcddu
búslnu. simar 18300—18305 Skrifstofur Bankastrætl < Af
greiOslusimi 12323 Auglýsingasiml 19523 Aðrar skrtfstofur.
simi 18300 AskriftargJald kr 105.00 á mán tnnanlands — I
lausasðlu kr. 7.00 elnt — Prentsmlðjan EDDA h. t.
r..........
u Ritstjórnargrein úr „The Economist":
'"t
Samanburður á hlutverki kvenna
í Sovétríkjunum og vestan tjalds
Kvenna gætir enn lítið í æðstu stjórn Sovétríkjanna.
Vanræksla í markaðs-
málum sjávarútvegsins
í umræðum þeim, sem urðu á Alþingi um bráða-
birgðaráðstafanir til að koma í veg fyrir stöðvun báta-
flotans, komu fram margar athyglisverðar upplýsing-
ar. M.a. upplýstu þeir Jón Skaftason og Lúðvík Jósefs-
son, að tapazt hefðu góðir markaðir fyrir frysta síld
vegna viðskiptastefnu ríkisstjórnarinnar.
Þetta kom líka skýrt fram í ályktun, sem var gerð
á aðalfundi Sölumiðstöðvar hraðírystihúsanna 12. janúar
síðastl. Þar segir, að ríkisstjórnin hafi horfið frá því ráði
að endurnýja vörus'kiptasamninga við Pólland og Tékkó-
slóvakíu i sama formi og áður. Afleiðingarnar hafa orðið
þær, að þessi lönd keyptu nú sama og ekkert af freð-
síld frá íslandi, en áður hefðu þau verið aðal kaupend-
urnir. í framhaldi af þessu hafi frvstihúsin orðið að hætta
að frysta síld.
Jón Skaftason vakti jafnframt athygli á annarri stað-
reynd. íslendingar láta nú smíða mikið af fiskibátum
í Noregi. Hægt væri að láta smíða þessa báta í Póllandi
og væru kjörin sízt verri þar og bátarnir ekki heldur
lakari. Með því að láta smíða bátana í Póllandi, væri hægt
að tryggja þar stóraukinn markað fyrir íslenzkar sjávar-
afurðir, sem erfitt er að selja ar.nars staðar, sbr. frystu
síldina.
Þannig má halda áfram að neí'na með dæmum, hversu
gersamlega það hefur verið vanrækt af núverandi ríkis-
stjórn að fylgjast með markaðsmálum sjávarútvegsins.
Ekki hefur þó skort á, að rikisstjórnin væri minnt
á þetta. Framsóknarflokkurinn hefur flutt þing eftir
þing tillögu um aukna markaðsöflun og hún að lokum
fengizt samþykkt.
En ríkisstjórnin hefur sofið á verðinum. Sumpart
stafar það af þeirri værð og þreytu, sem einkennir orðið
öll störf hennar. Það kemur svo til viðbótar, að hún bind-
ur allar vonir sínar í þessum efnum við aðild að EFTA
eða Efnahagsbandalagi Evrópa. Hún sér ekkert nema
markaðina í Vestur-Evrópu. Sjáifsagt er að sinna þeim
eftir föngum, en jafnmikil skyssa væri að stjórnast af
því sjónarmiði, að Vestur-Evrcpa sé allur heimurinn.
Nú er óhætt að vera
með U Thant
Fyrir nokkrum mánuðum síðan bar U Thant, fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, fram tillögur um
lausn Vietnamstyrjaldarinnar. Þétt þeim væri dauflega
tekið af báðum stríðsaðilum, hafa þær hlotið stuðning
friðarsinnaðra manna um allan heim.
Öll íslenzku dagblöðin hafa stutt þessar tillögur
U Thants nema Mbl. Það veltj vöngum yfir þeim og
varaði menn við að styðja þær
U Thant hefur nú endurskr-ðað tillögur sinar og borið
þær fram í breyttu formi, en þó ekki í grundvallaratrið-
um. Bandaríkjastjórn hefur teKið þessum endurskoðuðu
tillögum U Thants heldur vel. Og þá breyttis’ líka hljóðið
í Mbl. Nú keppist það við að lýsa stuðningi við U Thant!
Af þessu geta menn vel uæmt, hvað það er, sem
stjórnar viðhorfi Mbl. til utannkismála.
KVENNADAGURINN í Rúss-
landi er tilefni blóina- og sæl-
gætisgjafa, alveg eins og mœðra
dagurinn á Vesturlöndum. En
rússnesk tímarit nota einnig
ræHfærið til að birta feikn af
tölulegum og efnislegum stað-
reyndum um hlutverk konunn-
ar í so'vézku þjóðfélagi. Tölur
þessar sýna, að rússneskar kon-
ur gegna að mun veigameira
hlutverki í aíhafnaiífinu en títt
er um konur á Vesturlöndum.
Víðast hvar á Vesturlöndum
eru konur um þriðjungur þeirra
sem launuðum störfum gegna,
en þær 37,7 milljónir rúss-
neskra kvenna, sem fyrir laun-
um vinna, eru um helmingur
launaðs mannafla utan sam-
ynkjubúanna. í iðnaði er starfs-
fólk verksmiðja og skrifstofu-
fólk ekki aðgreint en 46 af
hundraði þess starfsfólks eru
konur.
Þetta táknar ekiki, að jafn
hátt hlutfall kvenna vinni fyrir
launum og tíðkast um karl-
menn. í júlí í fyrra voru 126
milljónir kvenna í Rússlandi,
en það var 54 af hundraði allra
íbúanna. (Manntjóni í styrjöld
inni mun að verulegu leyti um
að kenna að konur eru þarna í
óvenjulega miklum meirihluta).
En tölurnar sýna, að meðal rúss
nesku kvennanna, sem héldu
konudaginn hátíðlegan 8. marz
eru hlutfailslega miklu fleiri,
sem fyrir launum vinna en
tíðkast um kynsystur þeirra á
Vesturlöndum.
LJÓST ER vestrænum ferða-
mönnum, sem til Sovétríkjanna
hafa komið og séð konur að
starfi við gatnahreinsun þar í
landi, að konur eru þar látnar
vinna all-erfið störf. Samt sem
áður er dreifing þeirra í at-
hafnalífinu í heild mjög svipuð
þvi, sem vænta mætti. Þær
nema aðeins þriðjungi þess
mannafla, sem að flutningum
vinnur og noikkru meira í bygg
ingarstarfseminni. Þær eru
hins vegar í yfirgnæfandi meiri
hluta við dreifingu vara, skrif-
stofustörf, kennslu og heilbrigð
isþjónustu. Ekki er nema fjórði
hver rússneskur læknir karlmað
ur og konur, sem læknisstörfum
gegna þar í landi, eru meira en
400 þúsund talsins.
Sjö milljónir kvenna hafa
notið æðri menntunar í Rúss-
landi, eða „sérhæfðrar fram-
haldsmenntunar", eins og Rúss
ar komast sj'álfir að orði. Þetta
táknar, að lítið eitt fleiri konur
en karlar hafa lokið einhverju
sliku námi. Eitt er þó eftiriekt
arvert, þegar athu=„ð eru störf
þeirrar hálfrar þriðju milTjónar
kvenna, sem lokið hafa háskóla
námi eða hve margar þeirra
vinna „karlmannsverik“. Um
hálf milljón kvenna hefur loikið
háskólanámi í ýmiss konar vél-
fræðum og um 120 þúsundir
eru sérfræðingar í landbúna'i.
Sami svipur er á dreifingu nem
enda í hinum ýmsu greinum.
3ú staðreynd, að stúlkur eru
nálega jafn margar og piitar í
rússneskum háskólum, veldur
engri undrun hjá Band,____ja-
mönnum og jafnvel ekki Vestur
Rússneskar konur leggja í vaxandi mæli stund á vetrariþróttir, elns
og konan á þessari mynd, en hún er dýrafræðingur að menntun.
Evrópumönnum. En hitt mun stofum á einnig að fjölga að ^
vekja hjá þeim meiri furðu, að mun og auka verulega framboð i
um þriðjungur nema við' verk- niðursoðinna matvæla.
tæknigreinar skuli vera stúlk-
ur. SENNILEGA eru rússneskar ’
konur að mun hávæi „ri en karl :
BBR NÚ að draga af þessu menn í kröfum sínum um auk-
öllu þá ályktun, að ekki gæti jn Mfsþægindi. Konur þær, sem
í Rússlandi neinnar tilihneiging- verða að nota eldhús með öðr-
ar til að draga fremur taum um, vilja ólmar komast í sér-
karla en kvenna? staka íbúð. Aðrar konur dreym-
Þegar birtar tölur eru athug- ir um kæliskápa, þvottavél eða
aðar nánar, kemur í ljós, að af ryksugu. Allar krefjast glæsi-
255 þúsund konum, sem lokið legri og betri klæðnaðar en þær
hafa vísindanámi, eru hlutfalls- nú njóta. Skortur er á fallegum
lega færri með hina æðri náms- prjónafötum og þar kann að
titla en gerist meðal karlmann- liggja skýringin á prjónaæðinu,
anna. Lögin i Rússlandi kveða sem víða verður vart.
svo á, að sömu laun skuli gilda En tekst rússneskum konum
fyrir sömu vinnu, en á því sviði þá að ryðja öllum hindrunum
er hið sama uppi á teningnum úr vegi á stjórnmálasviðinu?
og ekki má draga af ákvæðun- Svarið við þessari spurningu
um þá ályktun, að meðallaun breytist eftir því, sem ofar dreg
kvenna séu hin sömu og meðal- ur í stjórnmálastiganum. Hald-
laun karla í hverri grein. ið er fram, að í héraðsnefndum
Kvenna gætir oft meira í lægri og stjórnum séu konur nálega
tröppunum. En Rússar reyna eins margar og karlmenn. í
ekki að setja þetta í samband rússneska þinginu, — sem að
við hinn Mffræðilega mun. Þeir vísu verður að játa að er valda-
játa hiklaust, að þeir hafi ekki Mtil stofnun, — skipa konur
enn komið i veg fyrir, að karl- meira en fjórðung sætanna.
mennirnir „notfæri sér kven-
fólkið“, eins og Engels komst í stjórn ríkisins sitja mjög
að orði. fáar konur aðrar en Furtseva,
Ennfremur gætii þess vita- sem er menntamálaráðherra.
skuld, að margar rússneskar kon Og í æðstu stjórnarstöðum
ur eru húsmæður og mæður, flokksins, þar sem haldið er
j-fnframt þvi að stunda launuð um hina raunverulegu valda-
störf. Sagt er. að þetta blessist tauma, gætir kvenna lítið, ör-
vegna meiri samhjálpar og fáar eiga sæti í miðstjórn
betri tækni en gerist í öðrum flokksins og engin í æðsta i'.ð-
löndum. Vegna þessa er fyrir- inu. Eitt sinn var Furtseva einn
hugað að fjölga vöggustofum k undantekning frá reglunni
og barnaheimilum það mikið, þarna. Svo er því að sjá, sem
að þessar stofnanir geti tekið rússneskar !:venréttindakonur
við 12 milljónum barna árið eigi enn eftir að vinna nokkur
1970, í stað 8 milljóna nú. Mat stjórnmálavirki.