Tíminn - 04.08.1967, Blaðsíða 7

FÖSTODAGUR 4. ágúst 1963.
TÍMINN
7
Halldór Kristjánsson, Kirkjubóli:
Um ábyrgðartilfinn-
ingu í orði og verki
viflcurfyréfs að reyna nú að vera
sá maður að standa við orð sín
og ifæra rðk að þeim.
Engu síður ætti hann að reyna
þetta, þó að ég geti þess hrein
skilnislega að eins og sakir standa
hiugsa ég, að þetta sé ómerkilegur
rógur, engu sannari en sagan um
að flokksþingið í vetur hafi fellt
Jafcob Frímannsson úr miðstjórn
Framnsóknartfi okksins.
Hér er ekki nóg að vaða elginn
um sögusagnir um það, að ein-
hver kaupfélagsstjóri hafi ekki vilj
að að starfsfólk hans væri félags
bundið í Sjiáltfstæðisfélagi. Hér var
talað um endurbætur á rekstri
samvinnufélaganna og um þær
vdl ég flá að heyra.
Morgunlblaðið hefur reynt að
batfa að spotti ummæli úr blað-
biu íslfirðingi, þar sem sagt var,
að Framsóknartflokfcurinn myndi
sfeahfa af álbyrgðartilfinningu.
Þetta er mér feærkiomið tileifni
Sl að rifja u-pp nokifcur atriði,
nm ólbyrgðartilfinningu í orði-
og verki og tmun ég þá ekki sneyða
með öllu hjó þeim manninum,
sem ég hygig, að ráði mesfc um
stjórnlálaskrif M!bl. en það er
Bjarni Benedikteson forsœtisráð
herra.
Þegar viðreisnin fæddist.
Fram-sóknarflokkiurinn hefur
tviímælalaust verið miklu ábyrg-
ari í stjórnarandstiöðunni en Sjálf
stæðisífllokkurinn var á s-ín-um
tíma. >ar ætti að vera nóg að
minna á það, að Framsóknar-
menn þrugðu ek-ki fæti tfyrir efna
hagsaðgerðir þingsins í u-pphafi
Viðreisnarstjórnar, enda deila,
bommúni'star óspart á Framsófcn-
arflokkinn fyrir að hafa a-nnazt
nærikonu'störf þegar Viðreisnin
flæddlist.
Framsóknar.mönn-Lim var það
lýóst, að efnahagsaðgerðir voru
nau-ðsynlegar, — höfðu að
vísu -ekki trú á þvl að þær bl-ess-
uðust alls kostar í höndum þess-
arar stjómar eins og hún stóð að
þeim, en 'létu þær samt niá firam
að ganga.
Stærstu mál í nútíð og framtíð.
Segja má, að stærstu mál líð-
andi daga á íslandi séu efnahags-
mlálin, en stærsta tframtíðarmálið
réttur tii landgrunnsins. Hverjir
hafia tekið á þeim málum undan-
farið af svo mikiili -ábyrgðartil-
finningu að reynt hafi verið að
ná samstöðu alira um það, sem
gera skyldi? Væntanlega rí'kis-
stjórnin undár forystu Bjama
Benediktssionar?
Mörgum mun tfin-nast, að það
væri eðlilegast.
En það er nú eitthv-að annað.
Það vor-u stjómar-andstæðingar
— Framsóknarmenn— sem íílaitt
hafa tillögur um sam'sWfsefnd
ir aillra tfiokka í þessu-m málum.
En það er ríkisstjórnin sjáif, sem
'hefur staðið þar í ge-gn. Það er
'hún, sem ekki vdil að fulltrúar
stjórnarandstöðunnar vinni í
nefnd með fulltrúum stjórn
arfilokkannia, til að leita s-a-meigin-
legra úrræða í efnahagsmálum eða
sam-stöðu um aðgerðir í landlhelg-
ismálinu.
Ég hel-d, að sú afstaða ríki-s-
stjórnarinnar markist fremur af
öðxni en ábyrgðartilfinningu
-gagnvart alþjóðarhag.
Hér eru það stjórnarandstæð
ingar — Framsóknarmennirnir
— sem hafa sýnt þá ábyrgðar-
tilfinningu, sem ríkisstjórnin átti
að hafa og sýna.
Samstarf á löggjafarsviði.
Þá m-ætti nefna ýmis dæmi um
það, að Franisóknarflokkurinn
hafi unnið með stjórnarflokkun
um að löggjafarstörfum þegar
þess hefur verið k-ostur, svo sem
vegalögiil sýn^ og ætti að nægja
að nefna þau. Það hefur ekki
staðið á Framsóknarflokikn-um að
starfa að málun-um, þá sjaldan að
það hefur rtaðið til boða.
Hvað gengur þeim til?
Við reynum jafna-n að ski-lja
menn og sjá, hv-að þeim gengur
tii þess, sem þeir gera, og má
þó segja, að fiánýtt sé að gera
þeim getsakir. Sa-mt tel ég það
ilj-úlfa skyldu að reyna að skilja
m-enni.na.
Ég held, að skýringi-n á þessum
ár-óðri B-jarna Benediktsson.ar og
m-anna hans sé sú, að bann óski
þess, að Framsóknanfiokik-urión
væri ábyrgðarlaus. Það væri þægi
legt að geta brennimerkt hann
fyrir ábyrgðarieysi. Swo að reynt
sé að gera það enda þótt mála-
vextir séiu alis e'kiki ti'l þess. Það
væri nóg að geta talið fólkinu
tríí um, að flokkurinn væri ábyrgð
ariaus.
Nú miun mörgum góðum manni
finnast að þetta séu þungar sak
ir á forsætisráðherrann, að hann
sé svo ábyrgðaria-us og óvand-að-ur
að byggja málflutning sinn vit-
andi vits á ósannindum því mið-
ur tfæ ég með engu móti annað
séð en að þetta sé þó svo.
r
Sagan um Jakob Frímanns-
son.
í kosningabaráttunni í v-or
þótti ýmsum undarlegt, hvað
Bjarni Benediktsson lagði
mikla áherzlu á þá sögu, að Ja'kob
Frímannssion hefði verið felidur
úr miðstjórn Framsóknarflokks
ins á síðasta flokksþingi. Þetta
hefur aldrei verið gert og aldrei
verið hægt, vegna þess, að Jakob
Frímannsson hefur aldrei v-erið
í tölu þeirra manna, sem flokks-
þingið hetfuT kosið beint í mið-
stj-órn og það hafa því verið fiokks
menn í kjördæmi því, sem hann
er búsettur í, sem ráða, Ihver hilut
ur hans er í þei-m efnum. Vel
má vera, að það sé upp-gerðariiaust
hjé Bjarna Benedi-ktssyni, að s'kiilja
ekki, að rnokkur maður skuli efcki
sæk-j-ast eftir metorðuin, vegtyllum
og nafnbótum svo sem auðið
verður. Á f-undi, á Fiateyri í vor
var Bjarna sagður sannleikurinn
um það, hvernig miðstjóm Fram-
sóknarflokiksins er kosin. Hann
svaraði þv-í til, að það hefði þá
verið á næstsíðasta flok-k.sþingi,
sem Jakob var felldur úr mið-
stjórninni, síðan leit hann bros
andi tiil Sigurðar B-jarnasonar og
sagðist deila á fréttaþjónustu
Morgunblaðsins fyrir að hafa efcki
skýrt 'fyrri frá falli Jakobs.
-Sögu'legt hlutverk þessarar
skröksögu ráðherrans og tfunda
hans er nú orðið það, að hundruð
uim manna er það ijóst, sem þeir
vissu ekki áður, að forsætisráð-
herrann er það hibbamenni í
m-álflutningi að segja ávalilt gegn
betri vitund, ef hann telur það
henta.
Ábyrgöarleysi og ósannindi.
Ekki ætti að þurfa að fjölyrða
um það, að það er fullkomið
ábyrgðarleysi að beita vísvitandi
ósannindum í áróðri. Ábyrgur
maður horfist í aiugu við stað-
reyndir og dregur ály-ktarnir af
þeim. Ósannindi eru til að villa
um menn, leiða þá frá 'því sem
er — láta pá álykta út frá þvá
sem efcki er.
Ós-annindamaðurinn er ábyrgðar
laus í málfliutningi.
Til hvers var Jakobssaga sögð?
Tiligangur Jakobss-ögu er að
sj’álfsögð-u sá, sem fram kom í
útleggingu hennar, að telja mönn
um trú um, að Bysteinn Jónsson
og þeir aðrir, sem me-stu réðu í
Fra-msókn arílokknu.m vær-u að
refsa Jakobi FrLmanni fyrdr
það, að hann vildi ekki gera sam
vinnufé-lögin að handibendi Fram
sókn-arflokksins í eims ríkum
mæli og 'kraifizt væri. Slá áróður er
kjarni boðska-parin.s hjá Bjarna
og ó's-annindin um fall Jakobs
áttu að styðja hann. Oig þeim
áróðri er ihaildið áfram, þó að ein
stakar smásögur óiánist.
Úr Reykjavíkurbréfi.
Svo segir í Reykjavíkur-
bréfi Mbl. 23. júlí þ.á.:
„Það fer því miður efckert á
m-i'lli má'la, að pólifiísk sjónar-mið
hafa ráðið allt of miklu í
rek-stri Sambands íslenzkra sam-
vinnufélaga og margr-a kaiuptfé-
laga. Stjórnendiurnir hafa ekki
spurt að því, hver væri hag-ur þátt
takendanna, né hvemig rekstur-
inn yrði hagkvæmastur. Þeir hafa
oft látið undan kröfu tforystu-
manna Framsóknarflokksins um
aðgerðir til þess að tryggja álhrif
og fylgi flo'kksins, þótt slíkar
framk'væmdir væru ekki til 'hags-
bóta fyrir þátttakendur í sam-
vinnufélögum né fiél-ögin í h-eild.
Þetta veit allur landslýð-ur og
stjórnendur í samvinnufélögunum
vita þet-ta 1-íka. — Spumingin
er, hvort þessum mönnium takist
að n-á völdunum, eða hvort Ey-
steinn hindrar n-ú sem áður nauð
symlegar endurbætur á rekstri
samvinnufélaganna, sem mundiu
verða til þess að þau styrktust
og þróuðust eðlil-ega.“
Spyr sá, sem ekki veit.
Nú er ekki tiiltökumáil, þó að
ég viti ekki það, sem allur lands
lýður er sagður vita, úr þv-í að
„margir af stjómendum í sám
v-inmiféilögunum standa utan við
allan lándslýð. En ég vildi gjarn
an vifia þe-tta. Ég er kaup'félags-
maður, v-el kunn-u-gur m-ínum ka-i.p
félagsiformanni, Hirti Hjálmars-
syni, var-aþingmanni Alþýðu-
fiokksins. Ég er líka d-ável mél-
k-unnugur Alþýðuflokksmönnum
í stjórn Kaupfólagis ísfirðinga svo
sem Birgi Finnssyni, Björgvin
Sigihvatssyni og Maríasi Þ. Guð-
mundssyni, þessir m-enn hafa
-aldrei, fremiur en aðrir, sagt mér
frá þessum átökum innan sam-
vimnnfélaganna.
Hverjar eru þessar „nauðsyn-
legu endurbætur á rekstri sam-
vinmifélaganna," sem tillögur
eru uppi um, en Eysteinn Jónsson
liindrar?
Hverjir eru' þeir stjórnend-ur,
.sam-vinn-ufólaga, sem hafa ekki
spurt að þvi, hver væri hag-ur
þátttakendanna né hvernig rekst
urinn yrði hagkvæmari"?
Hivað hafa kaupfélögin gert til
að tryggja áhrif og fylgi Fram-
sóknarfl-o'kksins, þótt slákar fram
kvæmdir vær-u ekki til hagisbóta
fyrir þótttakendur í samvinnufé-
lögunum né tfélögin í heild?“
Ég skora á höfund þessa Rey-kja
Góðg'jörn ráðlegging.
Hér s'kal svo ekki fleiri atriðum
blandað inn í að sinni. Ég vil
ekki dreitfa a-t'hyglinni frá kjarna
máteins. En mig langar til að telja
mig góð'gjarnan mann, enda þótt
það sé otfmælt, sem stendur í
Alþingistíðindunum, að enginn
sé góðgjarnari en ég — end-a er
það rangt haft eftir Bernharði
Steifánssyni — 'hann sagði: Enda
er maðurinn góðgjarn" Og vegna
þess vil ég ráðleggja þeim, sem
skri'fa um þjóðmál, að gera sér
að reglu að segja satt. Sjálfra
sín vegna ættu þeir lí-ka að gera
það. Menn þurtfa að geta verið
sæmi-lega ánægðir með sjáltfa sig.
Annars fer þeim að líða ilia — og
þegar menn er-u farnir að kvelj-
ast, — kem-ur kann-ski ýmislegt
óheppile-gt fram úr þeim. Og
ekki batnar líðanin alltaf ef hin-
ir fara að 'henda gaman að.
Steingrímur - Thorsteinsson
sagði, að orð og titlar notuðust
oft sem uppfylling í eyður verð-
’eikanna. Etfl-aust hefur s-líkt orð-
ið og verður enn mörgum til
gamans. En flestir mun-u þó vera
svo mi'klir menn, að þeir finni
ti-1 þess, að það sé t.d. lítils vírði
og harla innantónit að heit-a heið
ursdoktor móts við það að vera
heiðursmaður.
Þess vegna — lí'ka þess vegna
— ættum við að sneiða hjá lág
kúrulegum rógburði og lubhaleg
um ósannindum en láta eins og
heiðarlegir menn með ábyrgðar
tilfinningu og af f-ullri ábyrgðar-
ti'lfinningu.
Ragnar Sturluson:
Merkur rítdómur um bók-
inu „Eurly Voyuges...."
Eins og-menn muna, eða ættu
að muna, þá kom út bók um for-
sögu Kanada árið 1964, og fjallaði
hún um timabilið frá árinu 1000
— 1632. Var þetta byrjun á heild
arverki um sögu Kanada, sem
koma á út í 17 bindum í tilefni
af hundráð ára afmæli Kanada
sem sjálfst.æðs sambandslands
brezka samveldisins. — Maðurinn
sem fenginn var til þes að hefja
útgáfu verksins og ri-ta fyrsta
bindið, var maður af íslenzkum
ættum, sem hlotið hafði margs-
konar viðurkenningu fyrir vísinda
lega sagnfræðiþekkingu. Þetta
var Tryggvi J. Oleson professor
við Manitobaháskólann. Ilann lézt
rétt áður eða um sama leyti og
þessi bók hans kom út.
Það hefur verið hljótt hér á
landi um þessa bók Tryggva. Má
það undarlegt þykja, því hér var
enginn föndrari á ferð, ef taka
má mark á þeim viðurkenningum
sem hann hafði hlotið fyrir vís
indastörf sín. — Sérstaklega er
i þögnin upi bók Tryggva einkenni
leg h-ér á landi, þegar þess er
gætt, að efni h-ennar er nátengt
sögu bygigðar íslands og þjóðfé-
lags þess á fyrstu öldum þess.
_ Tryggvi heitinn kom í heim-
sokn til íslands s-kömmu fyrir
dauða sinn og flutti þá m-eðal
annars fyrirlestur í Háskólanum
hér um efni bókar sinnar, og
hlýddi margt stórmenni á hann
ásamt öðrum fróðleiksfúsum.
Áður en h-ann flutti fyrirlestur-
inn birtu blöðin hér margar lof-
greinar um hann og sögðu frá
menntun hans og vísindalegri
þekkingu hans og viðurkenning-
um sem hann hafði hlotið.
Eftir fyrirlesturinn virtist eins
og allt loft hefði dottið úr mönn
um í sambandi við Tryggva, og
var nú frá lionum sagt í sem
stytztu móii. — Og þegar bók hans
kom út var henni lítt á lofti hald
ið hér. Þó minnist ég þess að
einn sagnfræðingur vor hér lét
sig hafa það i blaðaviðtali, þegar
lengra var liðið frá útkomu bók-
arinnar að segja, að „þetta væri
vond bók og full af áróðri“. —
Þetta hafa víst fleiri gert, en
gleymt að rökstyðja það nánar.
Hvað veldur nú svona viðhorf
um? Er nú bókin svona vond, eða
kemur hún eitthað harkalega við
kenningar, sem áttu að vera skot
heldar gegn öllum áróðri?
Nýlega barst mér í hendur um-
sögn manns, sem mér er sagður
lærður við Laval-háskólann i
Québec. — Til þess að gefa mönn
um kost á að kynnast viðhorfum
'hans, leyfi ég mér að birta þessa
umsögn hér í lauslegri þýðingu:
_ER ÉG MINNIST A ÞESSA
BÓK, geri ég mér fullkomlega
ijóst að hún hefur að ýmsu leyti
verið tætt í sundur af gagnrýn
endum, sem, reyndar sumir hverj
ir liggja jafnvel betur við höggi
vegna síns eigin verks, heldur en
hinn látni prófessor Oleson. —
Það er erfitt að neita því að
höfundurinn var öðrum þræði
hlynntur öMu — eða næstum öllu
Framhaid á bls. 12.