Tíminn - 09.08.1967, Blaðsíða 9

MÍÖVIKUDAGUR 9. ágúst 1967
Utgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvaemdast.ión: Kristján Benediþtsi.on Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (ábi Andrés Kristjánsson. .lón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri- Steingrímur Gislason Ritsti.skrifstofur > Eddu-
búsinu. simar 18300—18305 Skrifstofur Bankastraeti 7 Af-
grejðslusimi 12323 Auglýsingasím) 19523 Aðrar skrifstofur,
simi 18300 Askriltarg.iald kr 105.00 á mán tnnanlands - t
lausasölu kr 7.00 eint - Prentsmiðjan EDDA b. t
Glötuð tækifæri
Það er játað af stjórnarbiöðunum, að mjög hafi geng-
ið á hinn svokallaða gjaldeyrisvarasjóð seinustu mánuð-
ina.Óupplýst er, hvað stór upphæð er þar eftir. þegar búið
er að draga frá innstæðunni stutt vörukaupalán erlendis.
Það, sem hér er að gerast, sannar það, sem Framsókn-
armenn hafa haldið fram, að takmörkuð trygging er í
gjaldeyrisvarasjóði, ef ekki er hirt um að styrkja sjálfa
undirstöðu gjaldeyrisöflunarinnar. atvinnuvegina. Það
verkefni hefur ríkisstjórnin herfilega vanrækt. Hin góðu
ár hefði átt að nota til þess að byggja atvinnuvegina upp
alhliða og auka fjölbreytni þeirra eftir fyllsta megni. Á
þetta hafa Framsóknarmenn lagt höfuðáherzlu. Þá hefði
stundarverðfall eða aflabrestur hjá einstakri grein sjávar-
útvegsins, ekki þurft að verða þess valdandi. að gjaldeyr-
isvarasjóður hyrfi eins og dögg fyrir sólu á örfáum mán-
uðum.
Sú staðreynd, að atvinnuvegirnir standa mjög höllum
fæti og að ekki eru eftir nema fáein hundruð millj. kr. í
gjaldeyrisvarasjóðum, gefa það ótvírætt til kynna, að
illa hefur verið haldið á málum okkar á góðæristímanum.
Því þolum við ekki nein afföll, sem um munar. Þess vegna
erum við strax komin á vegamót vandræða og velgengni.
svo að notuð séu orð sjálfs forsætisráðherrans.
Um margt minnir ástandið nú á það, sem var hér, þeg-
ar nýsköpunarstjórnin hrökklaðist frá völdum í árslok.
1946. Mesta gjaldeyriseign, sem þjóðin hafði eignazt
fram að þeim tíma,,hvarf að mestu út í veður og vind á
fáum misserum, án þess að skilja eftir nokkra uppbygg-
ingu að ráði.
Gjaldeyrisstaðan verður bezt tryggð með því að at-
vinnuvegirnir séu fjölþættir og sterkir Það hefur verið
herfilega vanrækt að nota góðærið undanfarið til að efla
þá og styrkja. Þess vegna hafa undanfarin góðærisár
verið þjóðinni ár glataðra tækifæra, eins og Ingvar Gísla-
son lýsti glöggt í eldhúsumræðunum í vetur.
V erzlunarmannahelgin
Þá er liðin mesta ferðahelgi arsins, verzlunarmanna-
helgin. Þetta var slysalaus helgi og hinar fjölmörgu sam-
komur þar sem saman var komið fólk þúsundum saman
fóru allar fram með hinni mestu prýði til sóma þeim, sem
fyrir þeim stóðu, ekki síður þó þeim, sem þær sóttu.
Þeir, sem æskulýðsmál láta sig skipta, lögðu sig fram
að þessu sinni að skipuleggja skemmtanir á útivistar-
stöðum og framfylgja þar áfengisbanni. Sannaðist á þess
um stöðum, að það hefur að stórum þætti verið skortur á
heilbrigðum skemmtunum, sem var orsök þess að ungling-
ar lögðust 1 slark og óreglu þessa helgi Sú reynsla, sem
hér fékkst ætti að vera hvetjandi fyrir viðkomandi aðila
að efla þetta starf, ekki aðeins um verzlunarmannahelgina
heldur fleiri helgar og láta þar úrbótavilja og skynsemi
ganga trúrækilegri skynhelgi ofar eins og t. d. um hvíta-
sunnuhelgina, þegar unglingar leita þúsundum saman úr
næjunum.
Þeir, sem að umferðarmálum störfuðu þessa verzlunar-
mannahelgi, eiga þakkir skilið fyrir ygí undirbúið og gott
starf, en aðalhrósið eiga þó hinir fjölmörgu bifreiðastjór-
ar, sem um vegina óku þessa helgi. Það ber öllum saman
um það, að þeir hafi sýnt sérstaka tillitssemi hverjir við
aðra á hinum slæmu og erfiðu íslenzku vegum — og því
komust allir heilir heim.
TÍMINN_________________________9.
ERLENT YFIRLIT
Skattfrelsi og furstabrúðkaup
vekja athygli á Lichtensteiit
200 blaðamenn heimsóttu samtímis minnsta ríkið í Evrópu.
Krónprinshjónin nýgtftu
UiM FY'RRI helgi beindiat
athygli fréttaimanna uim víða
veröld að litloi ríki, sem nœr
aldrei kemst í iheimsfréttirnar,
Lidhtenstein. Astæðan var sú,
að krónprinsinn þar, Hans
Adam, gekk að eiga austur-
ríska gre,ifadóttur, Marie
Kins'ky. Það er ekki oft, sem
furstabrúðkaup eiga sér stað
nú orðið, þvi að hægt er að
telja þá, sean eru furstar meira
en að nafnbót, á fin.grum ann-
arrar handar. Með verulegum
rétti má segja, að furstinn í
Liohtenstein sé seinasti furst-
inn í Evrópu. Han® minntist
þess ldka með 'þvi að gifta son
sinn mjög ríkulega. Boðsgestir
voru 800 víðis vegar að og
veizluihöldin stóðu í Iþrjá daga.
Boðsgestir voru ytfirleitt af
konunga- og aðalsættnm, m. a.
Anne Marie Grikkjadrottning.
Rúmlega 200 erlendir frétta-
menn heimsóttu landið í til-
efni af brúðkaupinu, aðallega
blaðalj ósmyndarar.
Hátíðahöld eru annars ekki
hversdagsleg í Lichtenstein.
Frans-Joseph fursti settist að
í Lichtenstein nokkru fyrir síð
ari heimsstyrjöldina og hefur
búið í furstaJiöllinni þar, án
nokkurs íburðar, en áður
bjuggu funstarnir í Lidhten-
stein lengstum í Vín eða á stór
búgörðum, sem þeir áttu í
Austurríki og Ungverjalandi.
Auður þeirna var yfirledtt feng
inn anuans staðar en í Lidhten-
stein, en hann var ekkert lítil-
ræði, eins og sjá má á því, að
Frans Joseph flutti með sér
frá Vín um 1500 mólverk og
dýrmæt listaiverk, sem nú eru
í höllinni í Vadusa. Hið þekkt-
asta þeirra. mynd eftir Leon-
ardo da Vinci, seldd hann fyrir
skömmu amerí'ksa safni fyr-
ir 6 millj. svi^sneskra franka
(um 60 millj. ís.l króna).
Sennilega hefur drjúgur hlut-
ur andvirðisins farið til að
kosta giftinfíi sonarins, en
furstinn befur engdn laun frá
þegnum sínum, heldur verður
að lifa á eignnm sínum og af-
ra'kstri þeirra. Krónprinsinn,
sem er 22 ára, býr sig undir
starf sitt með þvi að stunda
nám við verzlunariháskóla í
Sviss. Kona hans, sem er 4 ár-
um eldri, hefur orðið að vinna
sjálf fyrir sér fram að þessu
og þykir líkleg tdl að reynast
hagsýn sem furstafrú.
LIOHTEN STEIN, sem er
ekki nema 158 fenkm. að flat-
armáli og hefur um 18 þús.
íbúa, er á landiamœrum Sviss
og Austurríkis. Sjálfstæði þess
er rakið alla leið til 1342. Það
hefur a. m. k. verið sérstætt
furstadœani síðan. Ailt fram til
loka fyrri heimsstyrjaldarinn-
ar var það í nánum tengslum
við Austurríki. Furstarnir þar
voru iafnan handgengnii keis-
aranum í Vín og sumir þeirra
urðu þekktir hershöfðingjar í
austurriska keisarahernum.
Austurríki annaðist líka öll
mál fyrir Lidhtenstein út á
við þangað til í lok fyrri heims-
styrjaldarinnar. Þá sagði furst
inn upp samningum við Aust-
urrífci. Árið 1921 gerði Lidhten
stein samndnga við Sviss. Srviss
annast alla utanríkisiþjónustu
fyrir Lidhtenstein, svissneski
frankinn er hinn opinberi
gjaldeyrir, og Svisslendingar
annast póst- og símaiþjónustu.
Lidhtenstein gefur þó út sér-
stök frímerki og er þátttakandi
í alþjóðlega póstsambandinu.
Það munu vera einu alþjóða-
samtökin, sem Lichtenstein
telkur þátt í.
LIGHTEiNSTEIN mun eiga
sjálfstæðd sitt því að þakka, að
það þótti áður fyrr bæði af-
skekkt og flátækt. Landtoúnað-
urínn hefur til skamms tíma
verið aðalatvinnuvegurínn. Ár-
ið 1953 var öll búpeningseign
landsmanna 5877 nautgripir,
330 hestar, 843 kindur, 450
geitur, 3704 svín og 33.013
hænsni. En síðan hefur orðið
mikil breyting á atvinnuiháttum
í landinu. Lidhtenstein býr við
sömu tollalög og Sviss, en aðr-
ir skattar eru þar yfárleitt
miklu lægri. Fyrir um það bil
15 árum veittu erlend fyrirtæki
þvi fyrst athygli, að það gæti
verið hagkvaamt fyrir þau með
tilliti til skatta að vera Skrá
sett í Liohtenstein. Talið er,
að um 5000 eriend fyrirtæki
séu nú skrásett þar. en engar
tölu-r eru birtar um það. Sum
þessara fyrirtækja hafa hafið
atvinnurekstur í Lichtenstein,
einkum á ýmsum nákvæmum
smátækjum, eins og reiknivél-
um og ljósmyndavélum. Þetta
hefur haft þau áihrif, að út-
flutningur frá Lichtenstein
hefur sjöfaldazt síðustu fimm-
tán árin og er áætlaður 1850
millj. ísl. króna á þessu ári.
Áður fóru verkamenn frá
Lidhtenstein í atvinnuleit til
Austurríkis og Sviss, en nú
eru um 4000 erlendir verka-
menn í Liohtenstein og þó
skortir þar vinnuafl.
ÞEGAR Liohtenstein tók upp
samvinnu við Sviss, setti furst-
inn því sérstaka stjórnarskrá.
Þingið í Lichtenstein er skip
að 15 mönnum, kosnum hlut-
fallskosningu til fjögurra ára.
Þá hefur Lichtenstein sína eig
in dómstóla og hæstarétt. Her-
skylda er engin. Furstinn hafði
afnumið hana og lagt herinn
niður nokkru áður en fyrri
heimsstyrjöldin hóifst, og átti
það meginþátt í því, að Liciht
enstein drógsi ekki inn i styr.i
öldina með Austurríki. Lichten
stein hefur sérstaka lögreglu.
en ekki er hún skipuð nema
16 lögregluþjónum. Þeir eru
sagðir hafa sáralítið að gera.
íbúar Lichtenstein eru þekktii
fyrir löghiýðnj og vinnusemi
Segja má .íka, að gamli tlminn
hafi ráðið ríkjum í i.ichten- S
stein þangað til allra seínustu
árin og geri það raunar að
mestu leyti enn. Sem sönnun
um það, ei m a. nefnt, að ekk-
ert verkalvðsfélag er til í Licht
enstein, njónaskilnaðir eru
þar óþekkt fyrir ’-rigði og ekk-
ert háhýsi hefu> ennþá verið
byggt þar. Þ.Þ. -