Alþýðublaðið - 27.06.1987, Blaðsíða 2

MmUlID
Simi: 681866
Útaefandi: Blaö hf.
Ritstjóri:: Ingólfur Margeirsson
Ritstjórnarfulltrúi: Jón Daníelsson
Blaðamenn: Orn Bjarnason, Asa Björnsdóttii og
Kristján Þorvaldsson
Framkvæmdastjóri: Valdimar Jóhannesson
Skrifstofa: Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsdóttir
Setning og umbrot: Filmur og prent Ármúla 38
Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12
Áskriftarsíminn er 681866
Lífríkinu
er hótað
H ann stækkar stöðugt sá hópur íslendinga, sem
hefur áhyggjur af umhverfis- og mengunarmálum.
Fyrir því eru gildar ástæður. Gróðurlendi eyðist og
fýkur á haf út, aukin umferð og nýjar tegundir farar-
tækjaógna gróðurlendi, jafnt i nágrenni byggðar sem
og í óbyggðum. Kindur og hross halda áfram að naga
viðkvæman gróður ofan í svartan svörð. Umgengni í
þéttbýli ermjög áfátt, frárennsli og sorpeyðing ervíða
á steinaldarstigi og nýir mengunarvaldar skjóta upp
kollinum.
Mlþýðublaðið gerði nýlega að umtalsefni í leiöara
gróðureyðingu á hálendi landsins, í afréttarlöndum og
víðar. Þar hefst ekkert undan; gróðureyðingin er að
jafnaði um 1000 hektarar á ári. Lög um Landgræðslu
ríkisins eru ónóg og veita henni ekki það vald, sem til
þarf, til að grípa í taumana, þegar útaf bregður. Stofn-
unin er einnig í fjársvelti og framlög til hennar hafa
dregist saman á hverju ári. Blaðið telur og tímabært
aö bannafjárreksturáviðkvæmustu afréttarlöndin og
að stefna beri að því að banna lausagöngu búfjár.
En það eru fleiri hættur, sem steðja að. Nýjasta
dæmið eru fjórhjólin, sem komast um svæði, er áður
voru aðeins fær fótgangandi mönnum. Þau hafa þeg-
ar valdið verulegum usla og gróðurskemmdum, sem
seint verða bættar. Það er orðið mjög brýnt, að setja
strangar reglur um notkun fjórhjóla og afmarka sér-
stök svæði, þar sem heimilt er að göslast á þeim. Aðr-
ar Norðurlandaþjóðir hafa sett mjög strangar reglur
um notkun þeirra, og heimila ekki akstur þeirra utan
afmarkaðra svæða.
Mldósir, sem nú eru notaðarundirgosdrykki í síaukn-
um mæli, valda náttúruverndarmönnum miklum
áhyggjum. Þær eru þegar farnar að setja Ijótan svip á
landið, og er nauðsynlegt að bregðast við þessari
dósamengun með skjótum hætti. Fjallað hefur verið
um nauðsynlegar aðgerðir hjá Landvernd og Náttúru-
verndarráði, og gosdrykkjaframleiðendur hafa sýnt
lofsverðan áhuga og skilning á málinu. Þeir hafa ósk-
að eftir samvinnu, og hafa þegar byrjað auglýsinga-
herferð. En það er ekki nóg.
Mðrar þjóðir hafa gripið til ýmissa ráða til að koma í
veg fyrir oáttúrumengun af áldósum. Sumar hafa
gengið svo langt að takmarka notkun þeirra. Reynt
hefurverið að kaupaþærtil endurnýtingarog það ráð
gefist einna best.
w
Islendingar hafa oft sýnt mikinn sóðaskap í um-
gengni við náttúruna og umhverfi sitt. Hver kannast
ekki við fólk, sem kastar umbúðum og hverskonar
drasli hvar sem það er statt; út úr bílum, á áningastöð-
um, á gangstéttir, inni í verslunum. Víða hafa verið
sett ströng lög til að koma í veg fyrir slíkt framferði, og
háum sektum beitt, ef útaf er brugðið.
IVlengun af ýmsu öðru tagi hefur I hótunum við ís-
lenska lífríkið og væntanlega ber ný ríkisstjórn gæfu
til þess, að taka á þessum mikilvæga málaflokki af
festu og áræði. Það er orðið fyllilega tlmabært.

Laugardagur 27. júnf 1987
Kristján Þorvaldsson skrifar:
Hvalamálið:
Kvalafullur afleikur?
Sjávarútvegsráðherra telur að málið snúist um sjálfstæði
íslensku þjóðarinnar og fullan og óskoraðan rétt til þess að
nýta lögsöguna. — Aðrir velta því fyrir sér hvort hvalamálið hafi
gert íslendingum nokkurn greiða.
Barátta íslendinga í hvalamálinu
virðist ætla að enda með hreinu og
beinu kvalræði. Með afdráttar-
lausri stefnu sinni hefur Halldóri
Ásgrímssyni, að margra mati, tekist
að gera þjóðina tortryggilega gagn-
vart umheiminum og skaðað mögu-
leika okkar til viðskipta og sam-
skipta við aðrar þjóðir. Það sem
auðvitað sérstaklega veldur mönn-
um áhyggjum er andstaða vinar-
þjóðarinnar í vestri, sem virðist
vera óhagganleg til að viðurkenna
mikilvægi hvalveiða í vísindaskyni.
Vinaþjóðin, bræðraþjóð okkar í
Nató, hótar íslendingum viðskipta-
þvingunum með öllum þeim hryll-
ingi sem því fylgir.
Á ársfundi Alþjóða hvalveiði-
ráðsins var samþykkt tillaga
Bandaríkjanna um yfirstjórn ráðs-
ins á vísindarannsóknum einstakra
þjóða á hvölum. Tillagan var sam-
þykkt með 19 atkvæðum gegn 6, en
7 þjóðir sátu hjá. Þær þjóðir sem
greiddu atkvæði gegn tillögunni
ásamt íslendingum voru, Sovét-
menn, Norðmenn, Japanir, Suður-
Kóreumenn og Chilebúar. í gær var
einnig útlit fyrir að samþykkt yrði
tillaga frá Ástralíumönnum um að
þær vísindaveiðar sem nú eru í
gangi verði stöðvaðar. Þrátt fyrir
meirihlutastuðning á íslandi, verð-
ur Halldór Ásgrímsson að sætta sig
við að lúta í lægra haldi á alþjóða-
vettvangi. — eða hvað?
Þrátt fyrir tillögu Bandaríkja-
manna sem fékk góðan meirihluta í
ráðinu, telur Halldór að stefnan um
hvalveiðar í vísindaskyni haldi.
Eins og oft áður þegar Islendingar
lenda í deilum á alþjóðavettvangi,
vísar Halldór til skýlausra ákvæða í
lögum. Halldór segir að tillagan
brjóti í bága við stofnsamning Al-
þjóðahvalveiðiráðsins. íslendingar
hafa því lagt fyrir Alþjóðahval-
veiðiráðið að lögmæti tillagna
Bandaríkjamanna og Ástrala verði
kannaðar fyrir næsta fund ráðsins.
í fjölmiðlum hefur Halldór síðan
lýst því yfir að hvalveiðunum verði
haldið áfram vegna ótvíræðra
heimilda okkar í stofnsamningi Al-
þjóða hvalveiðiráðsins. Halldór
hefur einnig lýst því yfir að til
greina komi að íslendingar segi sig
úr ráðinu. Með því móti væri vís-
indaveiðum sjálfhætt því japanir
kaupa ekki hvalkjöt frá þjóðum
utan ráðsins. Það fer því að verða æ
áleitnari spurning hvers vegna þá í
ósköpunum verið er að standa í
þessu karpi, þegar aðeins er um að
ræða brot af útflutningstekjum
þjóðarinnar.
Halldór var einmitt spurður
þeirrar spurningar í Alþýðublaðinu
fyrir skömmu, hvort þetta mál
snerti ekki aðeins þrönga hagsmuni
en hefði ekkert að gera með af-
komu þjóðarinnar:
„Þetta er mikill misskilningurý
sagði ráðherrann. „Þá eru menn að
hugsa um þetta útfrá hagsmunum
þess félags sem við höfum fengið til
þess að annast þessar rannsóknir.
— Þeir hafa ekkert út úr málinu“
Síðan bætir ráðherrann við: „Við
horfum á þetta sem sjálfstæðismál
þjóðarinnar, vegna þess að við sem
búum í þessu ágæta landi verðum
að hafa fullan og óskoraðan rétt til
þess að nýta okkar lögsögu og rann-
saka hana með þeim hætti sem við
teljum nauðsynlegt. Ef við afsölum
okkur þessum rétti þá erum við
jafnframt að afsala okkur yfirráða-
réttinum."
I' framhaldi af þessu var Halldór
spurður hvort málið væri ekki farið
að veikja stöðu okkar á alþjóða
vettvangi og fyrirspyrjandi vísaði
meðal annars til hörku Þjóðverja
þegar þeir endursendu hvalaafurðir
sem fóru um fríhöfnina i Hamborg:
„Það tel ég ekki. Ég held að ís-
lendingar hafi alltaf fengið virðingu
fyrir það, að vera ákveðnir um
grundvallarréttindi sín,“ sagði ráð-
herrann. Síðan bætti hann við: „Ég
tel að ef við hættum því muni það
fyrst og fremst veikja stöðu okkar á
alþjóðavettvangi. Þá höfum við
ekki sömu tiltrú og við höfum haft.“
— Afstaða Halldórs byggist sem
sagt fyrst og fremst á þjóðernis-
kennd. Það eru hins vegar ekki allir
sammála um að stefna hans geri
þjóðinni nokkurn greiða. Forsvars-
menn íslensku fisksölufyrirtækj-
anna í Bandaríkjunum eru a.m.k.
ekki þeirrar skoðunar. f fjölmiðlum
hafa forsvarsmenn bæði Coldwater
og Iceland Seafood lýst verulegum
áhyggjum sínum vegna áframhald-
andi hvalveiða. Þeir telja að innan
skammsgeti hvalamálið stórskaðað
markaðsstöðuna í Bandaríkjunum.
Þegar virt blöð eins og Time eru
farin að birta stórar auglýsingar frá
hvalfriðunarsinnum, þar sem skor-
að er á fólk að kaupa ekki vörur frá
hvalveiðiþjóðunum. í Time er m.a.
sérstök áskorun um að kaupa ekki
vörur frá íslandi, Noregi og Japan.
Fljótlega má búast við mjög
harkalegum viðbrögðum Banda-
ríkjamanna, en í lögum þar í landi
er gert ráð fyrir að forsetinn geti
krafist viðskiptaþvingana. Það er
eitt víst að hin svokölluðu náttúru-
verndarsamtök og ríku ekkjurnar
fyrir vestan munu ekki Iiggja á liði
sínu við að kæra íslendinga.