Tíminn - 03.09.1967, Blaðsíða 8

SUNNUDAGUR 3. sept. 1967.
1
\lý höft
Stjómarblöðin fluttu þau tíð
ndi síðastl. föstudag, að bank-
mir hefðu minnkag gjaldeyr
sskammt vegna utanlands-
erða um helming. Áður voru
>au búin að tilkynna, að bank
irnir hefðu tilkynnt ferðaskrif
tofunum, að eftirleiðis myndu
>eir ekki veita gjaldieyrisleyfi,
'egna leiguskipa eða leigu-
lugvéla, sem þær kynnu að
•áða til ferðalaga.
Tíminn sér Síður en svo
istæðu til að deila á ríkis
tjórnina fyrir þetta. En óneit
mlega er þetta eitt af því, sem
tjórnarflokkarnir lofuðu fyr
r kosningar, að ekki skyldi
mipið til, ef þeir héldu áfram
neirihluta á Alþingi. Þá skyldu
kki aukin nein gjaldeyris
íöft. Slíkt yrði því aðeins gert,
ið Framsóknarmenn kæmust
stjóm.
Það er auðvelt að gera sér í
íugarlund, hvernig hefði verið
ýkrifað um þessi nýju höft í
Vlbl. og Vísi, ef Sjálfstæðis-
’lokkurinn hefði verið utan
'íkisstjórnarinnar. Þá hefði nú
tieldur en e'kki verið bölsótazt
yfir vaxandi haftafargani!
Eftir hentug-
leikum
Daglega má nú lesa í stjórn
arblöðunum, hve ástandið sé
arðið alvarlegt í atvinnu- ^ og
efnahagsmálum landsins. Á því
hafa þó ekki orðið teljandi breyt
íngar síðan fyrir kosningarn-
ar. Þá vissu menn, að aflinn
á vetrarvertíðinni hafði orðið
með minna móti. Þá vissu menn
um verðfallið á síldarafurðun-
um. Þá töldu stjómarblöðin
ástandið samt ekki alvarlegt.
Það væri barlómur einn að
mála það nokkuð dökkum lit-
um. Það væru aðeins hrakspá
dómar að halda því fram, að
gera þyrfti róttækar efnahags
aðgerðir í náinni framtíð. í
skjóli þeirra fullyrðinga, að al-lt
væri í bezta lagi, var svo lof
að „víðtæku samkomulagi um
verðlag og kaupgjald, er
treysti gengi krónunnar, og
tryggi atvinnuvegunum sam-
keppnisaðstöðu, en launþeg-
um batnandi kjör.“ (Ályktun
landsfundar Sjálfstæðisflokks
ins).
Nú er annað hljóð i stjórn
arstrokknum eftir kosningarnar.
Nú er reynt að mála ástandið
eins svart og það var málað
bjart fyrir kosningamar. Þá
þurfti að fá menn til að trúa
því, að allt væri i lagi. Nú á
að fá menn til þess að sætta
sig við kjaraskerðingu. En
hver treystir mönnum, sem
haga málflutningi sínum alveg
eftir hentugleikum?
Hallinn hjá
Vlagnúsi
í stjórnarblöðunum er nú
lagt meginkapp á að telja
mönnum trú um, að allir erfið
leikar séu verðfalli og afla
bresti að kenna.
Gleggsta sönnunin um
hið gagnstæða, er ríkisbú-
skapurinn hjá Magnúsi Jóns-
syni. Fyrstu sjö mánuði þessa
TÍMINN
Svifskipið við Ölfúsárbrú
Mtnn og málofni
árs urðu ríkistekjurnar
nokkru meiri en á sama tíma
í fyrra, m.a. vegna meiri inn-
flutnings, nú en þá. Samt er
hallinn á ríkisrekstrinum mörg
um hundruðum millj. kr.
meiri fyrstu sjö mánuðina í
ár en í fyrra. Ástæðan er sú,
að útgjöldin hafa aukizt um
700—800 millj. kr. Fyrirsjáan-
legt er því, að þótt útflutn-
ingsverðlag hefði haldizt svipað
og aflabrögð orðið lík og á síð
astl. ári, myndi hallinn hjá rík-
inu samt hafa orðið mörg hundr
uð millj. króna á þessu ári.
Annað hvort hefði því orðið að
gera, þótt afli og verðlag hefði
verið óbreytt, að hækka ríkis-
álögur um mörg hundruð millj.
kr. á næsta ári, eða fella alveg
niður niðurborganirnar.
Slíkar eru afleiðingar þeirrar
verðbólgustefnu, sem hefur ver
ið fylgt seinustu árin.
Hvers vegna tapaði
!?iarni?
Bjami Benediktsson segir
frá því í seinasta Reykjavfkur
bréfi, að greindur flokksbróð
ir hans hafi óskað honum til
hamingju með kosningaúrslit
in, „en mest eigið þið þau að
þakka,“ bætti þessi greindi
maður við, „hversu léleg stjórn
arandstaðan var.“
Nú er sannleikurinn sá, að
stjórnarandstaðan hélt vel velli
í kosningunum, því að heildar-
atkvæðamagn hennar varð
meira en í kosningunum 1963.
,En sá sem beið höfuðósigurinn
í kosningunum, var Bjami sjálf
ur. í því kjördæmi, þar sem
hann bauð sig fram, ásamt
varaformanni Sjálfstæðis-
flokksins, fcapaði flokkurinn
hvorki meira né minna en sjötta
hverju atkvæði. Þess munu eng
in dæmi, að forsætisráðherra
hafi beðið slíkan persónuleg-
an ósigur í kosningunum.
Nú er spurningin þessi:
Hvers vegna beið Bjarni slík-
a'n ósigur, þrátt fyrir hina lé-
legu stjórnarandstöðu? Var
hann kannski enn lélegri? Vænt
anlega fást skýringar í Reykja
víkurbréfi Mbl. innan skamms.
Sameining sveit-
arfélaga
Meðal þeirra mála, sem voru
rædd á nýloknum landsfundi,
Sambands ísl. sveitarfélaga var
sameining sveitarfélaga. Þar
komu fram mismunandi skoð
anir, eins og vænta mátti. Senni
lega kemur sá meðalvegur, sem
rétt er að fara í þessum efn-
um, allglöggt fram í grein, sem
Bjarni Þórðarson, bæjarstjóri
í Neskaupstað, ritar um þessi
mál í seina-sta hefti Sveitar-
stjórnarmála. Niðurstöður hans
eru þessar:
„1. Sameining sveitahreppa
er æskileg, þar sem landfræði-
legar og félagslega ástæður gera
sMka sameiningu auðvelda.
2. Sameining hrepps, sem er
tiltölulega einangraður frá öðr-
um byggðum, af landfræðileg-
um orsökum, við annan hrepp,
er varhugaverð, sérstaklega, ef
hreppur, sá, er sameinast skal,
er til muna fjölmennari.
3. Sameining kaupstaðar (eða
kauptúns) og sveitahrepps er
miklum félagslegum erfiðleik
um bundin, og líklega ekki
tímabær.
4. Skilyrði til sameiningar
kaupstaða er óvíða fyrir hendi
á Austurlandi, og naumast
tímabær, þar sem skilyrði virð-
ast þó fyrir hendi.
5. Sameining sveitarfélaga
verður að byggjast á vilja með-
lima þeirra.
6. Skipulögð samvinna sveit
arfélaga, t.d. innan hvers kjör-
dæmis, er líkleg til mikils árang
urs. Samvinna sveitarfélaga á
takm-arkaðra svæði getur líka
komið mörgu þýðingarmiklu til
leiðar.“
Stærri heildir
Rökin fyrir sameiningu
hreppanna eru helzt þau, að
stærri heildir áorka meiru en
litlar. Þetta er vitanlega rétt.
En spurningin er sú, hvort
ekki sé æskilegt, að hér komi
til sögunnar stærri heildir en
2—3 sameinaðir hreppar. í
þessu sambandi er vert að
benda á hugmyndina um fjórð
ungssamtökin, sem þeir Hjálm-
ar Vilhjálmsson ráðuneyt-
isstjóri og Karl Kristjáns-
son hafa reifað manna mest
og bezt. Sumir vilja heldur
binda slík samtök við núv.
kjördæmi a.m.k. meðan þau
haldast. Það skiptir kannski
ekki aðalmáli, hvort miðað ‘er
við fjórðungana eða kjördæmin
en hitt er víst, að skipuleg
samtök i stórum landshluta
eiga að geta orðið honum til
margvislegs framgangs. Þess
vegna á ekki aðeins að gefa
þessum hugmyndum aukinn
gaum, heldur að hefjast handa
um ákveðnari framkvæmd-
ir en gert hefur verið til þessa.
Dreifbýlið hefur sjaldan stað
ið hallari fæti. Vörn þess er
ekki sízt fólgin í því að efla
sterkar samtakaheildir, hvort
heldur sem þær verða miðað-
ar við fjórðunga eða kjördæmi.
á
.Rétt þykir að taka undir það,
sem höfundur Reykjavíkurbréfs
Mbl, hefur að segja um Al-
mannagjá. í Reykjavíkurbréf
inu, sem birtist í Mbl. síð-
astl. sunnudag, segir svo:
„Af stjórnmálamönnum átti
Jónas Jónsson mestan þátt i
friðun Þingvalla, sem var býsna
uriideild á sínum tíma. Þó að
ýmis önnur verk Jónasar, hafi
verið og verði með réttu mjög
umdeild, þá verður honurn þetta
verk seint fullþakkað. En um
aukna náttúruvernd á Þingvöll-
um er hlálegt að tala, á meðan
látið er viðgangast að fjölfar-
inn bílvegur haldist um sjálfa
Almannagjá. Engu að síður
berjast sumir ferðamálaleið
togar og unnendur Þing-
valla með hnúum og hnefum
fyrir því, að vegurinn hald-
íst óbreyttur. Er hann þó allt í
senn stórhættulegur, náttúru-
spjöll og svívirðing við mesta
helgistað í sögu þjóðarinnar. í
fyrra var sagt, að gjárvegurinn
yrði aflagður, þegar búið væri
að breikka veginn frá vegamót-
um neðan við Öxarárfoss upp
á Leirurnar. Sú vegabreikkun,
getur ekki kostað nema sára-
lítið fé, og sýnist því einungis
skorta ákvörðun réttra aðila til
að koma þessu í lag. Eftir að
það hefur verið gert, munu
allir sannfærast um þá ger-
breytingu, sem á Þingvöll’
um verður við að friður og ró
skapast kringum Lögberg og
öll Almannagjá verður grasi
gróin, eins og hún var frá önd
verðu allt fram um síðustu alda-
mót.“
Veiðin, sem ekki
var farin
I blöðum stjórnarandstæð-
inga má nú stundum lesa það
að Framsóknarmenn hafi Iwld-
ið því fram, á undanfömum ár
um, að hægt væri að gera allt
í einu. Hér er staðreyndum al
veg snúið við, eins og bezt sést
á því,' að meginatriðið í baráttu
Framsóknarmanna á seinasta
kjörtímabili — hin leiðin svo
nefnda — var krafan um að
unnið yrði eftir skipulegri áætl-
un, og það látið ganga fyrir,
sem mest væri aðkallandi. Um
þetta fórust Eysteini Jónssyni
svo orð í þingræðu haust-
ið 1965, þegar hann gerði fyrst
grein fyrir hinni leiðinni:
„Grundvöllurinn verður að
vera sá, að gera sér grein fyrir
þvi, hvernig þjóðin á að beita
framkvæmdaafli sínu, þ.e.
vinniu- og vélaafli — hver séu
þýðingarmestu verkefnin sem
þarf að leysa á þjóðarbúinu, til
þess að efla þróttmikið atvinnu
og menningarlíf í landinu. Þá
kröfu verður að gera, að hægt
sé að láta sitja fyrir að vinna
þau verk á þjóðarbúinu, sem
þegar fram í sækir, eru undir-
staða nálega allra annarra verka.
Má í því sambandi minna á
skólamál, heilbrigðismál, rann-
sóknir, og tilraunastörf og
samgöngur á sjó og landi sem
dæmi, en fjölmargt fleira kem
ur til. Ekki má sætta sig við.
að þýðingarmikil framleiðslu-
starfsemi í landinu sé í mörg-
um gremum lömuð og á ringul-
reið vegna skorts á mannafla og
rekstursfé, en verðbólgufram-
kvæmdir sogi til sín vinnuafl-
íð. Menn mega ekki halda, að
hægt verðj að leysa þessi höf
uðmálefni með nýjum álög-
um, meiri lánsfjárhöftum
minnkuðu rekstursfé, og ráð-
Framhalö á 15 síðu.