Tíminn - 03.09.1967, Blaðsíða 9

SUNNUDAGUR 3. sept. 1967
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
B’ramkvæmdastjóri: Kristjáii Benediktsson Ritstjórar: Þórarlnn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndrlOl
G Þorsteinsson Pulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
iýsingastjóri: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofui t Eddu-
iiúsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7. Af.
greiðslusimi 12323 Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Askriftargjald kr 105.00 á mán tnnanlands — 1
lausasölu kr 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Verðstöðvunm
Stjórnarflokkarnir hældu sér ekki af öðru meira í
kosningabaráttunni en verðstöðvuninni, að gjaldeyris-
varasjóðnum undanskildum- Þeir sögðu, að verðstöðvun-
in sýndi, að ríkisstjórnin hefði náð föstum tökum á dýr-
tíðarmálunum. Nú þurfti ekki annað en að byggja á þeim
trausta grunni, sem hefði verið lagður með verðstöðvun-
inni.
Það er því ekki úr vegi að athuga hversu traustur
þessi grundvöllur er. í seinustu viku gerðist atburður,
sem skýrir það nokkuð. Samkvæmt útreikningi Hag-
stofunnar átti framfærsluvísitalan að hækka um tvö stig,
mest vegna hækkunar á skattaliðnum. Ef framfærslu-
vísitalan hefði hækkað um tvö stig, hefði kaugjaldsvísi-
talan hækkað einnig og víxlhækkanir verðlags og kaup-
gjalds þannig byrjað að nýju. Til^að koma í veg fyrir
þetta, ákvað ríkisstjórnin að auka niðurborganir á kjöti,
sem svaraði þessum tveimur vísitölustigum.
Það er með þessum hætti, sem ríkisstjórnin hefur
tryggt verðstöðvunina. Nýjum hækkunum hefur verið
mætt með auknum niðurborgunum úr ríkissjóði.
En hvað traustur er sá grundvöllur? Hver er geta
ríkissjóðs til að standa undir sivaxandi niðurborgunum?
Enn er verðfallið og aflabresturinn ekki farin að hafa
áirrif á afkomu ríkissjóðs, eins og sést á því að innflutn-
ingur er meiri fyrstu sjö mánuði þessa árs en á sama
tíma í fyrra. Tekjur ríkissjóðs eru líka nokkru meiri
fyrstu sjö mánuðina í ár en í fyrra. En samt er hallinn
á ríkissjóðnum mörg hundruð milljónum kr. meiri
nú en þá, þegar miðað er við þessa sjö mánuði. Megin-
ástæðan eru hinar stórauknu niðurborganir og uppbæt-
ur, sem hafa aukið útgjöldin þessa fyrstu sjö mánuði
um mörg hundruð milljónir kr. Allur tekjuafgangur ríkis-
ins frá síðastl. ári er nú eyddur og miklu meira. Fyrir-
sjáanlegur er margr.a hundraða milljóna króna halli á
nkisrekstrinum, þótt þróunin yrði hin sama síðari hluta
ársins og á sama tíma í fyrra. Því miður eru horfur á að
hún verði óhagstæðari.
Niðurgreiðslur, sem skipta fleiri hundruðum milljóna,
byggjast í dag algerlega á skuldasöfnun hjá ríkinu, og
verður svo framvegis, ef nýrra tekna verður ekki aflað.
Tekjuafgangurinn frá í fyrra, sem allt átti að byggjast á,
er löngu eyddur.
Það er því augljóst, að verðstöðvunin hefur frá upp-
hafi verið byggð á tekjuöflun, sem ekki er til. Hún var
hrein bráðabirgðaráðstöfun, sem gripið var til fyrir kosn-
ingar, til að leyna þjóðina því, hvernig komið var. Hefði
verið heiðarlega unnið, átti að tryggja strax tekjuöflun
til að rísa undir henni, því að þá hefðu menn séð, hvern-
ig komið var En það mátti ekki sjást fyrir kosningar.
Þess vegna var gripið til þess að safna skuldum til að
mæta henni, í von um að svikataflið kæmi ekki í Ijós
fyrr en eftir kosningar
En nú er komið að skuldadögunum. Nú verður þess-
um blekkingaleik ekki lengur haldið áfram Og þá er
gripið til nýs blekkingaleiks. Nú á að kenna verðfalli og
aflaleysi um, hvernig komið sé Meginástæðan er hins
vegar sú, að allt kapp var lagt a að blekkja þjóðina og
leyna staðreyndum fram yfir kosningar.
Nú verða afleiðingar óðaverðbólgunnar, sem stjórnar-
stefnan hefur valdið, ekki lengur leyndar þjóðinni.
TÍMINN »
ERLENT YFIRLIT
Robens og Melchett voru báðir
valdir af andstæðingum sínum
Lávarðarnir, sem stjórna stærstu ríkisfyrirtækjunum í Bretlandi
Melchett lávarður
FOHSTJ ÓRAR tveggja
stærstu ríkisfyrirtækjanna í
Bretlandi, kolanámanna og
stálverksmiðjanna, eiga að
ýmsu leyti ólíka sögu. Að
einu leyti likist þó saga
þeirra á vissan hátt. Melohett
lávarður er íhaldsmaður, en
það er ríkisstjórn Verka-
mannaflokksins, sem ræður
hann til að gegna þvi mikla
trúnaðarstarfi að stjórna hin
um þjóðnýttu stálverksmiðj
um. Robens lávarður var
þingmaður fyrir Verkamanna-
flokkinn, þegar ríkisstjórn
Éhaldsflokksins gerði hann að
yfirmanni kolanámanna, sem
höfðu þá verið þjóðnýttar fyr-
ir skömmu. Þetta tvennt sýnir
Bretum til mikils lofs, að þeg
ar valið er í hinar þýðingar
mestu trúnaðarstöður, eru
menn valdir eftir hæfileiikum,
en ekki pólitískum litarhætti.
BINS og nýlega var sagt
frá í þessum þáttum. kom
þjóðnýting 90% allra stál-
verksmiðja í Bretlandi til fram
kvæmda fyrir rúmum mánuði.
Það skiptir vitanlega miklu
fyrir ríkisstjórn Verkamanna
floikksins, að þessi framkvæmd
heppnist vel. Samkvæmt íslenzk
um venjum hefði þótt eðlilegt
að Wilson gerði einhvern trú
an flokksmann að yfirmanni
þessa risafyrirtækis. En Wil
son fór ekki þessa leið. Hann
valdi reyndan fjármálamann,
sem að vísu hefur ekki haft
mikil afskipti af stjórnmál-
um, en hefur þó alltaf verið
eindreginn fylgjandi íhalds-
flokksins.
Melchett lávarður er 42 ára
gamall. Afi hans, Alfreð Mond,
sem var af þýzkum ættum
stofnaði hið kunna stórfyrir
tæki Imperial Ohemical
Industries, og hlaut að laun
um brezkan lávarðartitil. Þenn
an titil erfði Melohett lávarð-
ur, þegar eldri bróðir hans
féll í stríðinu. Melchett lávarð
ur stundaði nám í Eton og
síðan í Cambridge. Hann
mun ekki hafa haft sérstakan
áhuga fyrir náminu, og a.m.k.
hampar hann ekki neinum próf
titli. Hann fékkst fyrst við bú
skap en sneri sér síðan að
bankamálum og var orðinn
framkvæmdastjóri í þekktu
bankafyrirtæki, þegar hann
var 24 ára gamall. Síðan hef
ur hann verið með umsvifa-
mestu mönnum í fjármála
heiminum í City, en svo nefn
ist það borgarhverfi Þund-
úna, þar sem flestir aðal-
bankar og fjármálastofnanir,
Bretlands eru. Hann er sagður
áhugasamur um ólíkustu' mál
efni og eiga marga áhrifa
mikla vini, því að hann tek-
ur mikinn þátt í samkvæmis
lífinu. Líklegt þykir að þetta
verði honum til styrktar í hinu
nýja starfi hans.
ÞAÐ ÞÓTTl mikið vanda-
verk, þegar það féll í hlut Mac
millans að velja hinum ríkis-
reknu kolanámum nýjan fram
kvæmdastjóra Þetta gerðist
árið 1961. fhaldsmenn höfðu
á sínum tíma verið þjóðnýt
unni mótfallnir, en létu þá
kyrrt liggja, eftir að þeir komu
til. valda. Því skipti það miklu
máli fyrir Macmillan, að hon-
um tækist umrætt val vel, m.a.
til að tryggja góða sambúð við
námumennina. Hann fókk al-
menna viðurkenningu fyrir val
ið á „Alf“ Robens.
Þegar Robens var skipað
ur framkvæmdastjóri kola-
námanna, sat hann á þingi fyr
ir Verkamannaflokkinn. Hann
varð að afsala sér þing
mennsku, en var sæmdur lá-
varðartitli í staðinn, svo að
hann getur mætt í lávarða-
deildinni, og látið þar til sín
heyra.
Robens er nú 57 ára gam-
all. Hann hefur ekki aðra skóla
menntun en barnaskóla-
menntun. Hann varð ungur
starfsmaður verkalýðsfélag-
anna, síðar borgarfulltrúi f
Manohester og þingmaður.
Hann átti sæti í stjórn Attle
es Í951 sem verkalýðsmála
ráðlherra. Dugnaði hans, fjöri
og lagni hefur löngum verið
viðbrugðið. Hann var einn
af vinsælustu leiðtogum
Verkamannaflokksins, þegar
hann lagði pólitík á hilluna,
og báru því ýmsir Macmillan
það á brýn, að ,hann væri
ekki eingöngu að hugsa um
rekstur kolanámanna, þegar
hann fól Robens stjórn
þeirra. Hann væri einnig að
losa sig við hættulegan and-
stæðing.
Framhald á 15. síðu.