Tíminn - 01.10.1967, Blaðsíða 6

4_____________________________
„Hvað er hér að
gerast?“
29. iðnþing íslendinga hefur
staðið undanfarna daga. Þar
hefur enn einu sinni skýrzt
hver aðstaða iðnaðarins er
um þessar mundir og hve
vonlaus barátta fjölmargra
iðnfyrirtækja er við þær að-
stæður, sem stjórnarvöld-
ln búa þeim. Ýmis ummæli
forseta Landssambands iðn-
aðarmanna, Vigfúsar Sig-
urðssonar, eru harla at-
hyglisverð og bregða skörpu
ljósi yfir ástandið. Vigfús sagði
meðal annars:
„Eins og kunnugt er hefur
verð útfiutningsafurða og verð
á landbúnaðarvöru verið greitt
niður allveru'lega. Er þetta að
sjálfsögðu gert af illri nauð-
syn, því að annars væri var-
an óseljanleg erlendis. Auk
þess nýfcur landbúnaður þeirr
ar verndar, að samkeppni er-
lendis frá er engin, því að inn
flutningur landibúnaðarvara,
er ekki leyfður.
Iðnaðurinn, sem þó brauð-
fæðir yfir þriðjung lands
manna og tekur við mikl-
nm hluta af árlegri fólks-
fjölgun í landinu, nýtur ekki
slikrar verndar og fær ekki
bæfctan upp sífellt aukinn fram
leiðslukostnað.
Þess í stað flæðir inn í land
ið í vaxandi mæli erlendur
iðnvarningur, sem framleiddur
er við allt önnur skilyrði en
hér eru fyrir hendi.“
Síðan gerði formaðurinn
grein fyrir því, að hér væri
ekki unnt að nota eins full-
komna vélvæðingu á hinum
litla nfeyzlumarkaði og sagði
síðan:
„Fleira kemur til. Tollar á
efnisvöru til iðnaðar eru óvið
unandi háir, í einstöku til-
fellum eru þeir eins háir og
hærri en á fullunninni vöru.
Hljóta allir að sjá, að slíkt
gefcur ekki staðizt.
Þá fylgja ián til margra ára
með erlendum vörum og það
á mun lægri vöxfcum en innlend
ur iðnaður býr við, stundum
virðist vera um hrein niðurboð
að ræða, af hálfu innflytj-
endanna og erlendra framleið-
enda....
Iðnaðarmenn óska ekki eftir
innflutningsbanm á iðnaðar-
vöru, en þeir telja eðlilegt, að
metinn sé aðstöðumunur inn
lendra og erlendra framleið
enda og þjóðfélagslegt gildi
hins innlenda metið, þó að
nokkru sé dýrara, án þess, að
óhagstætt geti talizt fyrir þjóð
arheildina.“
Þá ræddi hann nokkuð um
skipasmíðastöðvar og kvað
nokkrar hafa verið stofnaðar á
síðustu árum og sagði:
„Nú virðist, að flestar þessar
skipasmiðjur vanti verkefni,
og það nú þegar á næstu mán
uðum. Hvað er hér að ger
ast? Hvað er að?
Valur iðnaðarins
Þessi spurning várpar ljósi
á málið. Menn standa agndofa
gagnvart þeim ósköpum,
sem yfir hafa dunið og hljóta
að spyrja: Hvað er hér að ger-
ast? Og það, sem hefur verið
að gerasfc síðustu misseri, er ein
Frá setnirfgu iSnþingshw.
faldlega það að hrun hefur orð
ið í íslenzkum iðnaði. Ríkis-
stjómin, sem talar fagurlega
um það, að hún vilji gera ís-
lenzkt atvinnulíf fjölbreytt-
ara hefur gengið af fjölmörg-
um iðnfyrirtækjum og iðn-
greinum dauðum, og geifc með
því íslenzkt atvinnulif fá-
breyttara, snauðara og einhæf-
ara en áður var. Það er ein
meginástæða þess, hve við-
skiptahallinn er mikil á þessu
ári, að iðnaðurinn liggur í valn
um og er hættur að framleiða
fjölmargar neyzluvörur íslend
inga, sem flytja verður inn í
þess stað.
Loforð um verð-
stöðvun
Næst gerðust þau tíð-
indi á iðnþinginu, að Jófhann
Hafstein iðnaðaimálaráð
herra gaf mikið fyrirheit.
Hann skýrði frá því, að ríkis-
stjómin hefði nú tilbúnar til
lögur sínar í efnahagsmál-
um, og yrðu þær lagðar fyrir
þingið jafnskjótt og það kæmi
saman. Hann kvaðst ekki vilja
skýra frá tillögunum í ein-
stökum atriðum, en hann lýsti
því yfir, að ríkisstjómin mundi
leggja áherzlu á áframhaldandi
verðstöðvun. Þar með hefur
ríkisstjórnin heitið fullkom
inni verðstöðvun næsta ár, og
ber þegar ábyrgð á því fyrir-
heiti, þótt hún hafi ekki enn
opinberað leyndardóminn um
það, hvemig hún ætlar að efna
það.
í október í fyrra setti ríkis
stjórnm lög um algera verð-
stöðvun, þar sem heitið var að
fylgja henni fast fram. Þetta
lóforð hefur hún að vísu
ekki efut, þvi að margs kon
ar hækkanir hafa átt sér stað
bæði á vörum og þjónustu,
sköttum og álögum, og þar að
auki hefur kaupmáttur pen
inga enn rýrnað að mun Vísi
tölunni hefur verið haldið í
TÍMINN
stað með sdvaxandi niður-
greiðslum af almannafé og stór
auknum fölsunwm. Einmrtt af
þessum ástæðum er rfk nauð-
syn, að fólk geri sér ljóst, hvað
hlýtur að felast í loforði ríkis-
stjómarinnar um algera verð-
stöðvun, til þess að það geti
fylgzt með efnum og láti sér
ekkí nægja blekkingar í stað
þeinra. Er ríkisstjómin heitir al-
gerri verðstöðvun, lofar hun að
láta verð á vörum ekki hækka,
hvorki innlendum né erlend-
um, eða bæta að fullu slíkar
hækkanir. Hún lofar að hækka
ekki skatta og álögur„ og hún
lofar að halda kaupmætti launa
óbreyttum. Það er þetta Loforð,
sem ríkisstjómin hefur nú gef-
ið, og fyrst svo auðvelt var að
gefa það, sem nú virðist, hljóta
menn að efast um að lýsingar
ráðherranna á neyðarástandi
og erfiðleikum séu á rökum
reistar. Ef hægt er að heita
nú fullri verðstöðvun, er varla
ástæða til þess að tala um það
í hinu orðinu, að þjóðin verði
að skerða lífskjörin og kreppa
að sér. Ríkisstjómin gerir sér
vonandi Ijóst, hverju hún er
að heita fólki, þegar hún lofar
verðstöðvun.
„Vandinn, sem við
er að etja“
Síðusfcu vikuna hefur Bjami
Benediktsson, forsætisráð
herra kunngert það dag
hvem í Morgunblaðinu, að
hann ætlaði að halda ræðu
á Varðarfundi og ræða um
„vandann, sem við er að etja,“
eins og það hefur verið marg
sinnis auglýst. Menn biðu beirr
ar ræðu óneitanlega með nokk
urri forvitni með hliðsjón af
ástandinu og neyðarlýsingum
ráðherranna, ekki sízt eftir yfir
lýsingu Jóhanns Hafsteins um
að tillogur ríkisstjórnarinn
ar væru tilbúnar. Þar að
auki eiga menn þvi að venj
ast, að forsætisráðherrann
telji hæfilegast að birta Varðar
félaginu tillögur og fyrirætlan
ir ríkisstjómarinnar á undan
öMum öðmm, að Alþingi ekki
undanskildu. Nú mundu menn
fá skilgóða lýsingu á „vandan-
um, sem við er að etja“ og
bjargráðin, sem stjórnin hefði
tiltæk til þess að ráða bót á
honum.
Nú hefur þessi merkilega
ræða verið flutt og meginmál
hennar birt í Morgunblaðinu,
og þar með er komið í ljós,
hvaða vandi það er, sem for-
sætisráðherrann telur nú verst-
an við að etja. Og hætt er við,
að einhver hafi orðið langleit-
ur við þá opinberun. Vandinn,
sem forsætisráðherrann var að
tala um, var alls ekki fjár-
kneppa atvinnuveganna, verð-
bólgan, verðfall eða ískyggileg-
ar horfur. Á sMkt minntist
hann varla. Vandi hans var
allt annars eðlis.
Að verja sig fyrir
flokksbræðrum
EV>rsætisráðherrann eyddi
mælsfeu sinni og rökfimi nær
einvörðungu til þess að nefna
nokkur atriði úr stefnu og
framfevæmdum ríkisstjórn-
arinnar á liðnum árum, sem
stjórnarandstaðan hefur gagn-
rýrit, og kostaði sér síðan öll-
um til við að reyna að sann-
færa Varðarfélaga um það, að
hann hefði haft rétt fyrir sér
í þessum málum og að reynsl-
an hefði sannað málstað hans.
Slík réttlæting í augum flokks-
manna sinna þótti honum
mesti „vandinn, sem við er að
etja“ um þessar mundir. Ann-
ar þjóðarvoði komst varla að
fyrir þessari ríku nauðsyn, svo
að hann mátti alls ekki vera
að því að tala um verðstöðvun
eða fyrirhuguð bjargráð stjórn
arinnar. Þau eru þvi sem áður
hinn miklu leyndardómur, en
eigi að síður segir þessi merki-
SCNNUDAGUR 1. október 1967
lega sjálfsvamarræða forsætis-
ráðherrans sína sögu, sem þjóð
in skilur.
Trúin á landið
■ Það atriði, sem forsætisráð-
herrann lagði einna rikasta á-
herzlu á að sannfæra flokks-
menn sína um, var það, að
sú staðhæfing stjómarandstæð-
inga, að trú hans á landið,
þjóðina og atvinnuvegi hennar
sé ekki nógu sterk og heit,
væri algert öfugmæM.
í þesisa sjálfsvörn eyddi hann
löngu máli. Hann kvað einmitt
trú síaa/á landið lýsa sér bezt
í því, að hann hefði ætíð bar-
izt fyrir því að gera atvinnu-
lífið fjölbreyttara og í þvi
skyni beitt sér fyrir álverk-
smiðju erlends auðhrings f
landinu. Hins vegar gat hann
þess ekki, hve góða trú á land-
ið það sýndi að ganga af tug-
um eða hundruðum íslenzkra
atvinnufyrirtækja dauðum og
fækka þannig íslenzkum starfs
greinum að sama skapi. Það
hefur auðvitað átt að segja sig
sjálft, hve mjög það yki fjöl-
breytni íslenzkra atvinnuvega.
Nú kvað forsætisráðherra
það mestu skipta, að halda
áfram á álbrautinni og fá
fleiri stórfyrirtæki erlendra
auðjöfra inn í landið. En þar
sá hann illvigt ljón á vegi og
sagði samkvæmt vitnisburði
Morgunblaðsins: „Hitt er svo
annað mál, hvort auðvelt væri
að fá erlend stóriðjufyrirtæki
til þess að koma starfsemi
sinni fyrir hér á landi“. Þetta
virtist vera eini „vandinn" sem
hann sá á vegi íslenzkra at-
vinnuvega um þessar mundir.
Forsætisráðherrann virtist
alls ekki eygja þann möguleika
að unnt væri að fá erlend lán
án óaðgengilegra skilyrða til
íslenzkra stórframkvæmda hér
á landi og lét þvi enn sem
vind um eyru þjóta þá áminn-
ingu, sem Alþýðublaðið gaf
honum á dögunum.
r’ialdevrisvara-
'’éSinihn
Þá eyddi forsætisráðherranri
ekki litlu máli eða orku í að
sannfæra flokksmenn sína <im
það, að stofnun gjaldeyrisvara
Framhald á Ms. 11.
Menn og málefni
/