Alþýðublaðið - 31.12.1987, Blaðsíða 10

10
Fimmtudagur 31. desember 1987
UMRÆÐA
Magnús Marísson
skrifar
t
■ ■ #
Hæfilegur gildistími nýrra laga um stjórn fiskveiða gæti verið eitt til tvö ár en alls ekki leng-
ur. Fiskur hefur verið veiddur og verkaður af íslendingum um langa hrið án meiri háttar kerf-
isafskipta," segir Magnús Marisson m.a. í umræðugrein sinni.
Frá upphafi íslandsbyggðar höfum
við íslendingar róið til fiskjar á hin
fengsælu fiskimið okkar og vonandi
verður það svo um ókomna framtíð.
Aflinn sem komið hefur að landi hefur
fengist úr djúpum Atlantsála með
blóði, svita og tárum. Stór högg og
þung hafa þeir mátt þola frá þungri
Atlantshafsöldunni sem sjóinn hafa
sótt og er ekki örgrannt um að menn
hafi stundum óskað sérannars hlut-
skiptis þegar mest gekk á.
Fiskveiöar og vinnsla standa að
mestum hluta undir inn- og útflutn-
ingsverslun okkar og varpar sú stað-
reynd Ijósi á það hversu gífurlegir
hagsmunir tengjast þessum málum.
Engum ætti þess vegna að koma á
óvart þau átök sem nú eiga sér stað
um þessi mál á löggjafarsamkomu
þjóðarinnar þar sem verið er þessa
dagana að móta reglur um það hvaða
skipulag eigi að gilda í næstu framtíð
um nýtingu þessarar stærstu náttúru-
auðlindar okkar.
Reynslan hefur kennt okkur þá lexíu
að ef einhverju fyrirkomulagi er komið
á, þá verður því erfiðara að breyta at-
burðarás þess eftir því sem það stend-
ur lengur og hagsmunirnir eru stærri
sem tengjast því. Þess vegna er það
augljóst mál að öll skref sem stigin
verða i þá átt að lögbinda og festa
þessa höfuðatvinnugrein okkar í ein-
hverskonar kerfi verða að vera stigin
af mikilli gát svo við festumst ekki í
einhverskonar „fimmáraáætlunarkerfi,
á la Sovét“ þó nafnið verði kannski
annað.
Menn deila ekki um það hvort rétt
sé að setja reglur um stjórnun fisk-
veiða heldur hitt hvernig þær eiga að
vera og hvað lengi þær eiga að gilda.
Reglur þessar hljóta auðvitað að
verða að grundvallast á 69. gr.
stjórnarskrárinnar þar sem skýrt er
kveðið á um það að engin bönd megi
leggja á atvinnufrelsi manna nema
almannaheill krefjist og þá með
lögum. Verndunarsjónarmið sem
stuðla að sem skynsamlegastri nýt-
ingu þessarar mestu náttúruauðlindar
okkar hljóta líka að spila stórt hlut-
verk við samningu reglanna um
stjórnun fiskveiða. Taka verður tiliit til
skiptingar og dreifingar á þeim verð-
mætum sem hafið skilar okkur þannig
að tekiurnar af náttúruauðiindum
okkar lendi ekki á fárra höndum. Það
er aldrei á vísan að róa þar sem sjó-
sókn og fiskvinnsla er annars vegar,
sveiflur eru og hafa verið í þessum at-
vinnugreinum og svo mun áfram
verða. Þess vegna þurfa þessar
greinar alltaf að vera í stöðugri endur-
skoðun og endurmati sem ekki verður
auðveldlega við komið ef búið er að
reyra þessar greinar niður í margra ára
kerfisstand.
Hæfilegur gildistimi nýrra laga um
stjórn fiskveiða gæti verið eitt til tvö
ár en alls ekki lengur. Fiskur hefur
verið veiddur og verkaður af íslend-
ingum um langa hríð án meiri háttar
kerfisafskipta þannig að það er engin
Iffsnauðsyn að keyra í gegn á örfáum
dögum eitthvert reglugerðarferlíki
sem við losnum síðan aldrei að eilífu
við. Það sem skiptir máli er að við
komum okkur saman um heilbrigða
og eðliiega stefnu í þessum málum
sem leiðir til almennrar velferðar og
velsældar allrar þjóðarinnar.
UMRÆÐA
Þorsteinn Siglaugsson
skrifar
MESTA MEIN ALDARINNAR
■ i
„Hæfiieikinn til að hugsa ekki kemur að notum í alls kyns verksmiðjustörfum og skrifstofu-
vinnu. Oft verður hann svo ríkjandi að lokum að fólk einbeitir sér að hugsa ekki til að geta
unnið meira og keypt fleira sem það hefur með áralöngum þrældómi vanið sig á að njóta
ekki, geta ekki notið,“ skrifar Þorsteinn Siglaugsson m.a. i umræðugrein sinni.
Að lesa ritgerðir og greinar eftir
bjartsýna aldamótamenn er iðja sem
hefur mikiö sálfræðilegt gildi. Það er
raunar skrýtið að fræðingum þeim
sem alla daga eru að rembast viö að
nema brott það sem fer á sálina í fólki
(sem þeir trúa reyndar ekki sjálfir að
sé til) hafi enn ekki dottið í hug sú
lækningaaðferð að loka sjúklinga sína
inni með aldamótaboðskap og svelta
að öðru leyti. Nú gæti einhver haldið
að ætlun mín sé öðru fremur sú að
gera grln að sálfræðingum og öðrum
þeim sem reyna að lagfæra hugar-
ástand fólks. ÞÓ freistingin sé vissu-
lega mikil er slíkt þó alls ekki ætlunin
hér.
Það er útbreidd skoðun að maður-
inn mótist að miklu leyti af umhverfi
sínu. Þessi kenning er alls ekki vit-
laus, sérstaklega ef tekið er tillit til
þess að hún virðist að miklu leyti rétt.
Hér á ég að sjálfsögðu við umhverfi I
vlðasta skilningi þess orðs, en það
getur veriö bæði efnislegt og andlegt.
Maður sem er lokaöur inni með
aldamótaboðskap býr við mjög ein-
hæft andlegt umhverfi og um leið ein-
kennist það af gífurlegri bjartsýni og
trú á framtíöina. Þetta hlýtur fyrr eða
síðar að gera manninn bjartsýnan. Og
efla framtíðardrauma hans og þá frek-
ar fyrr en síðar.
Þegar menn fara að útdeila draum-
um sínum um nána eða fjarlæga fram-
tlð eru þeir um leið að krefjast þess
að komandi kynslóðir uþpfylli þessa
drauma. Þessi krafa er ákaflega
ósanngjörn og er þar að auki oft til
komin vegna almenns aumingjaskapar
þess sem setur hana fram. „Sannleik-
urinn er sá, að allir veikgeðja menn
lifa I framtíðinni vegna þess að hún er
án forms og það er auðvelt að gefa
henni þá mynd sem maður sjálfur vill.
Næsta öld er eins og auður strigi sem
ég get málað á að vild með mínum
uppáhaldslitum. Hins vegar þarf kjark
til að horfast I augu við fortíðina
vegna þess að hún er full af stað-
reyndum sem ekki er hægt að afneita,
mönnum sem eru okkur sjálfum gáf-
aöri og hlutum sem við gætum ekki
gert. Eg veit að ég get ekki ort Ijóö
jafngott „Lycidas", en hins vegar get
ég sagt með fullum rétti að minn
skáldskapur sé það besta í kveðskap-
arstefnu framtlðarinnar", segir Chest-
erton.
Draumar aldamótamanna voru
gjarnan um framtlð þar sem allir gætu
og kynnu að njóta þess besta af
menningu heimsins. Verkamenn færu
heim að dagsverki loknu og læsu
Hómer, hlustuðu á Beethoven, skoð-
uðu málverk Michelangelos o.s.frv.
Auðvitað mætti vinnan ekki hverfa al-
veg fyrir þessari menningu allri, en líf-
ið yrði samt miklu meira en brauðstrit-
ið tómt.
Vinnan göfgar manninn. Þannig
hljóðar gamalt spakmæli sem fáum
dettur í huga að rengja. Samt er full
ástæða til þess. Vinnan göfgar nefni-
lega engan mann. Þvert á móti dregur
hún fólk niðurtil vélanna, heftir heil-
brigða hugsun og kæfir alla sköpunar-
þrá I fæðingunni. Þetta á auðvitað
ekki við þá vinnu sem í fyrndinni göfg-
aði menn. Það var miklu frekar lífsbar-
átta heldur en vinna. Menn þurftu að
nota mikið af hæfileikum sínum og
takast á við fjölbreytt verkefni. En
öðru máli gegnir um mikið af þeirri
vinnu sem fólk stundar nú á dögum.
Oft nýtist þá ekki nema einn eða tveir
hæfileikar einstaklingsins og oft er
það einmitt hæfileikinn til að hugsa
ekki. Þessi hæfileiki kemur greinilega
að notum í allskyns verksmiðjustörf-
um og skrifstofuvinnu. Oft verður
hann svo ríkjandi að lokum að fólk fer
að álíta alla aðra hæfileika lítils virði,
en einbeitir sér að þvi að hugsa ekki
til að geta unnið meira og keypt fleira
sem það hefur með áralöngum þræl-
dómi vanið sig á að njóta ekki, geta
ekki notið. Við þessar aðstæður dofna
fjölbreyttir hæfileikar einstaklingsins
og lífið snýst meir og meir um vinn-
una eina. Þessi lífsmáti miðar allur að
því að breyta mönnum í vélar sem
breytast í dýr I frístundum sínum, svo
jafnvægi haldist.
En auðvitað ætti ástandið að geta
verið miklu betra. Takmarkið með vél-
væðingu hefur alltaf verið það að létta
vinnunni af fólki og færa yfir á vélar
og tölvur. En samt höfum við löngum
fjarlægst þetta takmark. Vinnan hefur
orðið einhæfari og krefst síaukinnar
einhæfni.
Ef við berum saman draumsýnir
aldamótamannanna og veruleika nú-
tímans verður samanburðurinn okkur I
óhag. Kannski er það ástæðan fyrir
tregðu sálfræðinga við að taka upp
fyrrnefnda lækningaaöferö. Hinn heil-
brigði og bjartsýni maðuryrði sjálf-
sagt fljótur að brotna saman þegar
hann gengi út af Kleppi að morgni
dags, nýsloppinnn úr spennitreyjunni
og sæi hugmyndir slnar um veröldina
hrynja til grunna, andlit gamals verka-
manns sem hefur litið yfir farinn veg
og fundið hann genginn til einskis.