Tíminn - 14.11.1967, Blaðsíða 5

ÞRIÐJUDAGUR 14. nóvember 1967.
TÍMINN
s
GamaSI sveitakarl
skrifar:
„Œíeiðraði Landfari. — Ég fann
að máli kunningja minn hér um
dagincn og fór að spyrj-a hann
frétta, eins og gerist og geragur.
Þá sagði hann mér þau undarlegu
tíðindi, að hann hefði lesið það
í blaði, að einhver óþekk-t kven-
persóna (ihann mundi ekki nafnið
á henni) hefði hlotið tugi þúsunda
k'. styrk úr „Vísindasjóði“ til þess
eT kanna lífssögu og aevistarf Guð
mmdar Magnússonar (Jóns
Trausta). Mér varð satt afe segja
það á, að hlægja að þessu, og sagði
eitthvað á þá leið, að það væri
nú heidur seint að byrja á þessu
nú, þagar flestir vœru komnir til
feðra sinna, sem hefðu verið þess
umkomnir að rækja þetta starf svo
vel væri.
Auðvitað væri hægt að notast
við skráðar heimildir ,svo langt
sem þær ná. En þær ná bara
heldur skammt. Mestur fengur
var að sjálfsögðu fólginn í því, að
kynnast skáldinu sjálfu, svo og
þekkja þær persónur, sem skáldið
notaði sem fyrirmynd í sögur sín-
ar. En sem betur fer hafa tveir
menn tekið að sér, án nokkurra
launa, að kanraa þetta mál ofan í
kjölinn og unnið að því ósleitilega
eftir því sem ég bezt veit. Benja
mín Sigvaldason, rithöfundur, hef-
ur um 50 ára bil unnið að rann
sókn þessa máls, og Sigurður Sig
urmundsson, bóndi í Hvítárholti
sömuleiðis síðustu 25 árin. Hafa
þeir, eftir því sem ég bezt veit,
haft nokkra Samvinnu og borið
saman bækur sínar og stutt hvor
annan við þetta merkilega starf.
Mér er kunhugt um það, að þeir
félagar hafa unnið hér mikið starf
og nytsamlegt. Sem dœmi get ég
þess, að sá fyrrnefndi sagði mér
það sjálfur, að það hefði tekið ■
hann 30 ár, að grafa það upp, (g
hversvegna skáldið frar ekki beint
til Seyðisfjarðar, þegar hann lagði |
af stað að heiman 18 ára gamall, I
staðráðinn í því að læra prentiðn
hjá Skafta Jósefssyni. Nei, hann
fór fyrst til Mjóafjarðar og var þar
um sumarið. Þetta sagði hann að
sér hefði verið ráðgáta, þar til
hann fann lausnina eftir 30 ár.
Hann lét þess getið, að þetta væri
mjög þýðingarmikið atriði í sögu
skáldsins, og að hann hefði verið
mjög glaður er hann gat ráðið
þessa gátu. Þess skal getið, að sá
fyrrnefndi hefur birt á prenti dá-
lítið brot af rannsóknum sínum.
En sá síðarnefndi hefur komið
fram í útvarpinu með ágæt erindi
um þetta efni. Að mínu áliti ættu
þessi rtveir menn miklu fremur
skilið að fá greiðslu fyrir verk
sín, en þessi óþekkta kven-
persóna.“
Sjötugur í dag:
SIGURÐUR SIGURÐSSON
kennari á Núpum í
Sjðtfu ára er í dag Sigurður Sig-
urðsson á Núpum í Aðaldal, sem
leragi var barnakénnari í Ljósa-
vatnShreppi. Hann er fæddur í
Yztahvammi í Aðaldal og Þing-
eyingur í ættir fram. Heyrt hef ég
sagt að Sigurður faðir hans hafi
búið um skeið á þremur afskekkt
ustu bæjum í Þingeyjarsýs'lu, sem
nú eru allir löngu komnir í eyði:
Þeystareykjum, Svíraadal og Hlíð
arhaga. En í Þingeyjarsýslu voru
raunir eragir bæir afskekktir í þá
daga. Bœkurhar bárust um allt,
og menningin lifði ems og heim
iliseldurinn á hverju býli. Aðkom
irin fræðimaður sem síðastliðið
sumar kannaði bókasafn Bene-
dikts frá Auðnum, mælti við mig
á þessa leið: „Á dögum Benedikts
var engin léleg bók keypt í bóka
safn Þingeyinga."
Sigurður kennari hefur að eðlis
fari verið hógvær maður og hlé-
drægur, en að því skapi bókhneigð
ÞÓr Guðjónsson er fæddur í
Reykjavík 14. nóvember 1917, en
foreldrar hans voru Guðjón Guð-
laugsson, trésmiður og bona hans
Margrét Einarsdóttir, en þau voru
ættuð úr Árnes- og Rangárvalla-
sýslum. Þór var stúdent frá
ur og námfús. Því brauzt hann
í mikilli fátækt til Kennaraskól
ans í Reykjavík og brautskráðist
þaðan árið 1920. Ábrif þeirrar
stofnunar háfa áreiðanlega átt mik
inn þátt í að móta Sigurð og fall
ið í einn farveg með eðlisfari
hans.. Ég hef kynnzt ýmsum kenn
urum á hans aldri, og þeir hafa átt
margt sameiginlegt: Hógværð og
auðmýkt hjartans, góðlátlega gam
ansemi, rósemd og næstum óski'lj
anlega skapstillingu. Fer ekki hjá
því að þarna koma áð nokkru
leyti fram áhrif KennaTaskólans
og þá einkum þéss márins sem þár
réð ríkjum, séra Magnúsar Helga
sonar.
Nú á dögum mundi ekki þykja
björguleg sú aðstaða sem Sigurð
ur átti við að búa á löngum kenn
araferli. Hann var farkennari í
strjálbýlii sveit, mátti axla bækur
sínar og fátækleg kennslutæki,
ganga bæja á milli, staldra nokkr
Menntaskólanum í Reykjavik árið
1938. Hann stundaði síðar nám
Washingtorabáskóla í Seattle á
Vesturströnd Bandaríkjanna og
naut hann þar handleiðslu hins
heimskunna fiskifræðirags dr.
Donaldson. Hefur prófessoTmn
komið evisvar hingað til lands á
seinni árum. Þór lauk magisters
prófi í fiskifræði með vatnalíf-
fræði sem sérgrein árið 1946. Það
ár var hann skipaður veiðimála
stjóri og hefur hann gegnt því
starfi raær samfellt frá þeim tíma
til þessa. Hann hefur farið margar
ferðir á fundi og ráðstefnur er-
lendis og árið 1960—61 dvaldist
hann við Washingtonháskóla og
kynnti sér nýjuragar í fiskeldi og
fiskrækt.
Þór hafði forgöngu um stofnun
Laxeldisstöðvarinnar í Kollafirði
og hefur verið stjórraarformaður
hennar og framkvæmdastjórj frá
upphafi.
Þór er kvæntur Elsu E. Guðjóns
son. safnverði og eiga þau þrjú
börn.
Aðaldal
ar vikur á hverjum stað, kenna
beimabörnum og fáeinum öðrum
sem komin voru til dvalar eða
gengu til skólans frá næstu bæj-
um. Launin voru ekki heldur svo
að af þeim yrði lifað og eftir að
Sigurður stofnaði eigið heimili,
var hann jafnframt vetrarstarfinu
bóndi í bernskusveit sinni Aðal-
dal.
En farskólinn hans Sigurðar
hafði líka sína kosti. Þar var að
minnsta kosti ekki námsleiðinn
eða námsþreytan, og gætu skóla
yfirvöld nú á dögum máski ein-
Hvern lærdóm af því dregið. Hér
sbal ekki farið nánar í þá sálma,
en ég vil aðeins nefna einn þátl
frá skólakennslu Sigurðar, sein
lýsir bæði manninum og því
menntaumhverfi sem hann er úr
vaxinn. Hann lét okkur læra
kvæði sem við völdum sjálf, eftir
ýmis skáld allt frá Jóni á Bægisá
til Davíðs Stefánssoraar. Kvæðin
fluttum við í kennslustundum,
kennarinn ''skýrði þau og leiðrétti
ef rangt var flutt, eins og siður
er til. En það kom varla nokkurn
tíma fyrir að hann bæði um að fá
léða bók sem kvæðið var úr. Þó
lærði ég sjálfur ýmis kvæði sem
ekki eru vyð alfar-aleið, og svo var
um önnur skólabörn Sigurðar. í
þá daga fannst mér auðvitað eðli
legt að kennarinn kynni þetta allt
saman ,en nú er mér það að sama
skapi gersamlega óskiljanlegt.
Þó að ég lærði ekki nema lítið
brot af hinum mikla kvæðasjó
r«ULOFUNARHRINGAR
pijói afgreiðsla
Sendurrk gegn póstkröfi'
GUÐM ÞORSTEINSSON
gullsmiður.
Bankastræti 12.
Sigurðar kennara, þá varð það
mér ágætt vegarnesti síðar, bœði
í námi mínu og starfi. Og fleira
höfum við nemendur hans að
þakka, eins og að líkum lætur;
þeim manni sem leiddi okkur
fyrstu námssporin og kenndi okk
ur að draga til stafs. En þó hygg
ég að mest sé vert um það for
dæmi sem hann veitti okkur með
dagfári sínu og allri framkomu,
með mildi sinni og manngæzku.
rósemi og fullkominni sjálfstjórn.
Þar höfum við ævarandi fyrir-
mynd, takmark sem hægt er að
keppa að, en ekki að sama skapi
auðvelt að ná.
Jónas Kristjánsson
frá Fremstafelli
ÓTTARYNGVASON
héroðsdómslögmaður
MÁLFLUTNINGSSKRIFSTOFA
BLÖNDUHLÍÐ 1 • SÍMI 21296
FASTEIGNAVAL
Hú» og Ibúðlr «U aOra hofl l iii ii u ” \ iii «n I!A|\ p iiiun vT uSÍl —^Jin ii « L——ítt /1 1- II éU

SKOlavörðustig 3 A £1. hæð
Sölusimi 22911
HUSEI txENDUR
okkui annasi sölu a fast-
signuin. yðai Árierzla Lögð á j
goða fyrirgreiðslu Vinsamieg-
ist riafii samband við skrif
stoíri vura ef oej ætlið að
seija eða kaupa Easteignir sem
a\alii eru fyrir riendi i miklu
úrval' hjá okkur
ÍON ARNASON. ridi.
Sölumaður fasteigna:
Torf- Ásgeirsson.
Fimmtugur í dag:
Þór Guðjdnsson
veiðimálastjóri

iíitá

Á VÍÐAVANGI
Morgunblaðs-óp
og Vísis-gelt
f átta ár hefur Morgunblaðið
staðið á orginu og prentað viku
lega stórbrotna lýsingu sína á
hinum „hroðalega“ viðskilnaði •
vinstri stjórnarinnar. í þeirri
lýsingu er það hápunkturinn,
að ríkisstjórnin hafi í jólmán-
uði 1958 setið á hamrabrún
yfir hengiflugi, en þykk verð
bólguský lokað öllu útsýni og
engin leið verið til neina fram
af brúninni. Þá. koni núverandi
ríkisstjórn sem frelsandi eng-
ill og tók við stjórntaumum. Og
það er ekki dregið af í lýsingu
á því, hvílíkt karlmennskuverk
og hetjudáð það hafi verið að
væðast kuldaúlpum og setjast
á bjargbrúnina til þess að hefja
björgunarstarfið. Það kom sér
vel að Bjarni, Gylfi og Guð-
mundur í. voru ekki lofthrædd
ir og hvergi smeykir að sitja
á snösinni, þar sem verðbólgu
vindarnir æddu um þá.
Fyrsta björgunarstarfið var
í því fólgið að skíra barm hengi
flugsins upp og kalla hann
„Viðreisnarbjargið“. Næst var
að leiða þjóðina upp á þetta
„ofurháa fjall“ og heita henni
gulli og grænum skógum, ef
hún félli fram og tilbæði hina
nýju herra. Verðbólga skyldi
eyðast og hjaðna og verða úr
sögu nema sem leiðinleg endur
minning. Rottuholurnar skyldu
tjaemdar og snauðir efnast.
Gylfi og Guðmundur f. gengu
bezt fram í því að ámæla fyrri
samstarfsmönnuni í ríkisstjórn
og hlífðu ekki sínum eigin bök
um í því efni. Og nú var allt í
einu risin mikil Viðreisnarhöll
á bjarginu og þár settist sól
aldrei, en fyrir fótum iá ódá-
insak”r viðreisnarinnar. Þjóð
félagið var orðið paradís á
jörðu, þar sem jafnrétti og
bræðralag ríkti. Þannig var
sá draumur, sem þjóðinni var
birtur.
Myrkur
um miðjan dag
En margt hefur gerzt síðan
þessa eftirminnilegu haustdaga
1958. Fiárlögin voru þá 850
millj. að upphæð, og að sjálf
sögðu eru þau á hverjum tíma
sá málstokkur, sem svnir efna
hagsþróunina En hvað eru f jár
lögin í dag eftir átta ára síjórn
arsetu? Sólskinið er allt í einu
horfið úr Viðreisnarhöllinni og
komið myrkur um miðjan dag.
Fjárlögin eru komin upp í
6200 milijónir. hafa nær átt-
faldast —hafa sem sé verið
margföldiið með æviárum þess
arar ríkisstjórnar.
Ef vinstri stjórnin hefur set
ið á barmi hengiflugs haustið
1958, þá hlióta menn að spyrja
nú, hvar þessi ríkisstjórn sé
stödd. Sjömenningarnir eru
ekki aðeins komnir fram af,
heldur hafa þeir sveiflazt óra-
vegu út í geiminn, svo að, lík-
ingunni sé haldið, og hafa
hvergi fótfestu. Nú væri þörí
á, að þeir Eykon í Mbl. og
Víglundur Mölier á Vísi reyndu
að reikna út staðarákvörðun og
átta sig á því, hvar Viðreisn
arstjórnin er stödd í geimnum.
Org Mbl. og gelt Vísis um
hengif’"Tið haustið 1958 minn
ir á ekkert fremur en snöru
í hengds manns húsi.