Alþýðublaðið - 05.11.1988, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 5. nóvember 1988
MÞYÐUBMÐIÐ
Útgefandi: Blað hf.
Framkvæmdastjóri: Hákon Hákonarson
Ritstjóri: Ingólfur Margeirsson
Fréttastjóri: Kristján Þorvaldsson
Blaðamenn: Friðrik Þór Guðmundsson, Haukur Hólm
og Sólveig Ólafsdóttir.
Dreifingarstjóri: Þórdis Þórisdóttir
Setning og umbrot: Filmur og prent, Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent hf., Síðumúla 12.
Áskriftarsfminn er 681866.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
ER ÍSLENSK TUNGA
OG MENNING AÐ
HVERFA?
Þeim fjölgar stööugt sem hafa af því verulegar áhyggjur
hvert íslenskt mál og íslensk menning stefnir. Á undan-
förnum áratugum hefur íslensk tunga tekið hrööum og
ógnvekjandi breytingum, og erlend áhrif, einkum af ensk-
um uppruna hafa sett mark sitt æ sterkará máliö. Samfara
enskuáhrifum í íslensku máli, hefur bandarísk menning
og amerískt hugarfar rutt sér meira til rúms meö hverju
árinu sem líður. Meö tilkomu fleiri kvikmyndasalaá íslandi
og einkum á höfuöborgarsvæöinu, fleiri sjónvarps- og
útvarpsrásum, myndbandavæöingu og annarri tækni-
þróun, hafa hin bandarísku áhrif orðiö máttugri og vold-
ugri. Þjóö sem telur aóeins um 250 þúsund sálir á í vök aö
verjast gegn ágengd menningaráhrifa stórvelda sem
Bandaríkjanna, þótt rætur heföa okkar og sögu skjóti
djúpum rótum. En hljóti gróöur málkenndarog menningar
ekki tilhlýðilega og jafna næringu er hann fljótur aö visna.
Og hverfi tunga okkar og menning er stutt í aó einkenni
okkar sem smáþjóöar og sjálfstæöi hverfi ennfremur.
Alþýöublaöiö birti í gær athyglisvert viötal vió Kristján
Árnason dósent í íslenskri málfræöi við Háskóla íslands,
þarsem fram koma þungaráhyggjurhans af enskum áhrif-
um á tungu okkar og menningu. Kristján bendir meöal
annars á að þessi áhrif séu ekki lengur staðbundin. Hann
segir svo frá í viðtalinu: „Ég var t.d. staddur noröur á
Langanesi um daginn og gisti þar á hóteli. Meó morgun-
matnum fengum viö ameríska sápuóperu, og starfsfólkiö
mátti varla vera aö því að sinna okkur því þaö var aö fylgj-
ast meö einhverjum framhaldsflokki þar sem amerískir
„senatorar" og „stórbissnessmenn“ áttu í miklum erfiö-
leikum meö sitt sálarlíf."
Kristján Árnason bendirá, aö málkennd íslenskrabarna
sé aö breytast meö aukinni enskuþekkingu þeirra. Meöal
annars sé svo komió, aó mörg þeirra veröi aö þýöa íslensk
orö yfir áensku til aö skilja þýöingu orðannaog nefnir um
þetta dæmi. Kristján segir ennfremur, aó mörg börn séu
orðin tvítyngd, þ.e.a.s. tali tvær tungur, íslensku og ensku.
Þessi börn sem flestöll hafa lært ensku af sjónvarpi, geta
hæglega oröiö frumherjar þeirra kynslóða sem eiga eftir
að leggja íslensku niöur sem þjóðtungu. „Máliö ber þó
enn ekki nein stórkostleg merki aö enskuáhrif hafi átt sér
staö,“ segir Kristján Árnason í viötalinu viö Alþýðublaðið,
„en magniö af enskurfni er alveg yfirþyrmandi og þegar
menn eru orónir tvítyngdir upp til hópa, er aldrei aó vita
hvaó gerist." Það er ennfremur athyglisvert aö Kristján
Árnason telur að íslensk menning sé í meiri hættu en
tungan í dag, en veröi íslensk menning undir, sé stutt í aó
málió þurrkist út. Orðrétt segir Kristján Árnason: „Þaö er
menningin sem er í hættu en síðan getur tungan komið á
eftir. Þá er ég semsagt aö tala um alþýðumenningu, en
ekki hámenninguna. Hún er á góöri leið meö aö veröa
ensk-amerísk. Mér finnst til aö mynda mjög sérkennilegt
þegarveriöeraö innleiöahéramerískasiói og venjur. Þaö
er t.d. veriö aö sýna amerískan fótbolta í sjónvarpinu; allt
á aö vera eins og í Ameríku, þannig aö maður á aö geta
borðað morgunverð noröur á Langanesi án þess aö hafa
nokkra tilfinningu fyrir því að maöur sé á íslandi." Þetta
eru viðvörunarorð sem öllum íslendingum ber aö taka
alvarlega. í dag siglum viö sofandi aó feigöarósi banda-
rískrar menningar og enskrar tungu. Viö veróum aó beita
öllum tiltækurp ráóum til að verja mál okkar og menningu
án þess aö einangra okkur frá umheiminum á dögum
tækni og fjarskipta. Sá er vandinn.
UMRÆÐA
Karl Steinar Guðnason
skrifar
„Ég verð að játa, að það er kviðvænlegt að standa að samstarf i við þær óhilindakrákur sem dreifa þeim ósann-
indum sem birtast á siðum Þjóðviljans,“ segir Karl Steinar Guðnason alþingismaður m.a. i grein sinni um
skrif Þjóðviljans um trúnaðarmenn i verkalýöshreyfingunni.
Ekki byrjar það fallega
Allt frá því sitjandi ríkis-
stjórn var mynduö og reyndar
lika i stjórnarmyndunarviö-
rædunum hefur Þjóöviljinn
veriö aö glefsa i mig, Karvel
Pálmason, Guðmund J. Guð-
mundsson og Þórð Ólafsson,
sem allir gegna trúnaðarstöð-
um í Verkalýðshreyfingunni.
Megininntak málflutnings
blaösins er um fund, sem
haldinn var í stjórnarmyndun-
arviöræöunum um kjaramál,
dýrtíö og verðbólgu. Þessi
fundur, sem og aðrir þegar
rædd eru viökvæm mál viö
myndun ríkisstjórnar átti aö
vera lokaöur trúnaðarfundur
enda eölilegt aö þeir sem
ætla sér að stjórna landinu
geti treyst hver öröum yfir
þröskuldinn eins og oft er
sagt.
Ljóst er aö engu er aö
treysta þegar viðhlæjendur
Þjóðviljans eru annarsvegar.
Ég heföi samt látið kyrrt
liggja ef viðmælendur Þjóó-
viljans segðu rétt frá.
Þaö er fullyrt aö vió félagar
höfum af miklum ákafa viljaö
binda kjar.asamninga. Aö viö
hefðum lýst því yfir aó samn-
ingsrétturinn væri einskis
virði o.s.frv.
Þetta eru svo rakin ósann-
indi aö engu tali tekur. Á
þessum fundi var verðbólgan,
lánskjaravísitalan, verö-
stöðvun og okurvextir mikið
til umræðu. Það var lika rætt
um þau hundruó heimila,
sem flosnað hetóu upp,
mannlega harmleiki, og aðra
erfiðleika, sem óöaveröbólg-
an og vaxtaokrið' hefur valdið.
Ég leyfði mér ásamt félögum
mínum aö benda á að kjara-
samningar verkamanna, iðju-
fólks, verslunarmanna o.fl.
láglauriahópa væru bundnir
til 10. april. Þeir, sem ekki
væru með bundna kjara-
samninga hefðu þegar fengið
allar þær hækkanir, sem lág-
launafólkið hefði fengið. Það
væri sanngjarnt að allir sætu
við sama borð.
Þessu vildu sumir Alþýðu-
bandalagsmenn ekki una.
Þeir vildu losa um samninga
þeirra betur settu 1. janúar.
Síðar nefndu þeirdagsetn-
inguna 20. janúar. Þannig
studdu þeir, sjálfsagt með
glöðu geöi, „afnám kjara-
samninganná' eins og þeir
kalla það.
Við fjórmenningarnir bent-
um enn á að hagsmunir lág-
launafólksins væru meira
virði en dagsetningar. Við
lögðum á það megináherslu
að lækkun lánskjaravísitölu,
lækkun vaxta og verðstöðvun
væru miklu meiravirði fyrir
alþýðuheimilin en nokkuð
annað.
Við sögóum líka að samn-
ingsrétturinn væri hornsteinn
verkalýðsbaráttunnar og
hann bæri að virða. Hetju-
sögur Alþýðubandalags-
manna af sjálfum sér á þess-
um Ijúfa og triðsama fundi
eru mikió rugl. Þeirvirtust
skilja fyllilega okkar rök-
semdir. Þar voru engar deilur,
heldur skoðanaskipti um hag
láglaunafólks. Þar vorum viö
fjórmenningarnir að verja
hlut þeirra laegst settu. Þeir
foringjarnir Ólafur Ragnar,
Steingrímur og Jón Baldvin
sömdu síðan um dagsetning-
una 15. febrúar. Þaö var lika
samið um lækkun vaxta og
verðstöövun. Allt hefur þetta
gengið eftir og er verðbólgan
á hraðri niðurleið.
Þetta er auðvitað mikið
áhyggjuefni hjá Þjóðvilja-
mönnum. Þeirra leið er óða-
verðbólga og hærri laun fyrir
þá betur settu. Málefni lág-
launafólksins eru þeim af-
gangsstærð. Þessvegna
ræöst Þjóðviljinn nærdag-
lega að forystumönnum lág-
launafólks með persónuleg-
um aðdróttunum og skæt-
ingi. Blaðinu væri nær að
upplýsa hvernig Alþýöu-
bandalagið gleypti „matar-
skattinn" — gleypti allt fyrir
völdin.
Ég verð að játa að það er
kvíðvænlegt að standa aö
samstarfi við þær óheilinda-
krákur, sem dreifa þeim
ósannindum, sem birtast á
siðum Þjóðviljans.
Karl Steinar Guðnason
Einn
me8
kaffinu
Imyndunarveiki er talsvert þ'ekktur sjúkdómur. Þaó er
einnig talin gullvæg regla hjá þeim sem þjást af
ímyndunarveiki aö sækja ekki fyrirlestra um lækna-
vísindi. Þessi saga segir einmitt frá því aö ímyndunar-
veikur maður sótti slíkan fyrirlestur um nýrnasjúkdóma
og kom náfölur heim til sín. Hann hringdi í lækninn
sinn til aö fá nánari skýringar á nýrnaskúkdómum.
— Blessaöur vertu alveg rólegur. Nýrnasjúkdómar
lýsa sér oft þannig, að sjúklingurinn merkir enga kvilla
eöa sársauka, sagöi læknirinn.
— Ég er einmitt meö svoleiðis einkenni, stundi sá
ímyndunarveiki.