Alþýðublaðið - 05.11.1988, Blaðsíða 5

Laugardagur 5. nóvember 1988
5
UMRÆÐA
Jón Sigurösson ráðherra
skrifar
Stundarvandi í stærra samhengi
Framtíðin — Island og Evrópa
„Með óábyrgum iillögufiutningi i rikisstjórn dæmdi Sjálfstæðisflokkurinn sig frá landsstjórninni, hann vék
undan ábyrgðinni á þvi að takast á við aðsteðjandi vanda þegar mest reið á,“ segir Jón Sigurðsson m.a. í grein
sinni.
Við höfum heyrt marga
stjórnarandstæðinga finna
ríkisstjórninni og flokkunum,
sem að henni standa, flest til
foráttu.
Alþýðuflokkurinn hefur
ekki fariö varhluta af þessari
gagnrýni. Hann hefurveriö
sakaður um að hafa gefist
upp á því að framfylgja þeirri
stefnu sem hann hefur boöað
undanfarin ár. Það eru eink-
um fulltrúar Sjálfstæöis-
flokksins sem hafa haldið
þessu fram. Ég segi það hér
og nú að þetta er rangt, al-
rangt. Allt tal um haftabú-
skap og ölmusur til atvinnu-
vega er fjarstæða.
STEFNA ALÞÝÐUFLOKKSINS
Alþýðuflokkurinn hefurá
undanförnum árum beitt sér
fyrir umbótum í efnahags-
málum sem byggja á auknu
frjálsræði með minni afskipt-
um ríkisins af atvinnurekstri
og aukinni áherslu á mark-
aðsbúskap. En þetta er engin
trúarsetning. Aukinn mark-
aösbúskapur er ekki mark-
mið í sjálfu.m sér. Þessi
stefna er einfaldlega það
sem reynslan sýnir að er
vænlegasta leiðin til þess að
treysta efnahagslífið sem
undirstööu velferðarríkis og
réttlátara þjóðfélags á
íslandi.
FYRSTU AÐGERÐIR
RÍKISSTJÓRNARINNAR
Þvi fer fjarri, að þær að-
geröir í efnahagsmálum sem
rikisstjórnin hefur gripið til
og felast einkum í timabund-
inni launa- og veróstöðvun,
verðjöfnun til fiskiónaðarins
og skuldbreytingar- og hag-
ræðingarlánum til fyrirtækja
í útflutningsgreinum, séu til
marks um að Alþýðuflokkur-
inn hafi gefist upp við að
fylgja stefnu sinni. Það er
ekki uppgjöf að þora að tak-
ast á við aðsteðjandi vanda.
Ég minni á að viðreisnar-
stjórnin greip á sfnum tíma
til slíkra ráðstafana við líkar
aðstæður.
VERÐBÓLGA EDA
ATVINNULEYSI?
Ég biö menn að hugleiða
hvað hefði gerst ef ekki hefði
verið gripið til aðgerða af
þessu tagi nú. Annað af
tvennu: Veröbólga hefði ætt
hér upp úr öllu valdi í kjölfar
vonlausrar tilraunar til að
bæta afkomu útflutningsfyrir-
tækja meö stórfelldri gegnis-
fellingu — eöa — atvinnu-
leysi hefði skollið á þegar
fyrirtæki í sjávarútvegi og
iðnaði hefðu lokað unnvörp-
um. Alþýðuflokkurinn vildi
ekki bera ábyrgð á slíkri þró-
un. Hann vildi taka tafarlaust
á vandanum.
Hér á landi hefur á siðustu
árum geisað útgjaldaþensla
á öllum sviðum, hjá hinu
opinbera, hjá fyrirtækjum og
hjá einstaklingum og fjöl-
skyldum. Þrátt fyrir uppgang
i sjávarútvegi og tilraunir
stjórnvalda til að hamla á
móti aukningu útgjalda hefur
meiru verið eytt en aflað hef-
ur verið. Þétta hefur haft í för
með sér að verðlag og fram-
leiðslukostnaður innanlands
hefur hækkað mun meira en ■
erlendis. Þetta hefur þrengt
að afkonnu útflutningsgreina.
Ofan á þetta bætist að þjóð-
arbúið hefur orðið fyrir veru-
legum áföllum á þessu ári.
Afli hefur dregist saman og
verð á sjávarafurðum á er-
lendum mörkuðum hefur
lækkað. Horfurnar fyrir
næstu misseri eru því miður
ekki bjartar.
Á siðastliðnu sumri blasti
við ófremdarástand með óða-
verðbólgu eða atvinnuleysi ef
væri ekki tekið fast í taum-
ana. Þar var ekki um marga
kosti að velja. Niöurfærslan,
sem svo hefur verið nefnd,
var ekki framkvæmanleg —
og — gengisfelling hefði
ekki orðið til annars en að
magna upp verðbólguna. Það
var í raun ekki annarra kosta
völ en fara þá leið sem varð
fyrir valinu við myndun núver-
andi ríkisstjórnar. Hún er: Að
freista þess að færa verð-
bóigu hér niður með tíma-
bundinni verð- og launa-
stöðvun og bæta um leið af-
komu útflutningsfyrirtækja
með verðjöfnun til fiskiðnað-
arins og lengingu lána.
LÍFSNAUÐSYNLEGT HLÉ
Þetta eru auðvitað tima-
bundnar ráðstafanir. Þær
leysa ekki vandann til tram-
búðar. En þær skapa stöðug-
leika i verðlagsmálum sem er
forsenda vaxtalækkunar og
gefur tóm til að móta með
fjárlögum og lánsfjárlögum
umgjörð fyrir efnahagslifið
þegar verðstöðvunartímabil-
inu lýkur á næsta ári og
kjarasamningar verða lausir á
ný. Samdrætti í þjóðartekjum
þarf að jafna á landsmenn
með sanngjörnum og réttlát-
um hætti. Við gerð kjara-
samninga á næsta ári getur
skipt sköpum að verðbólga
hafi náðst niður á svipaö stig
og i helstu viðskiptalöndum
og vextir hafi lækkað.
Það var því lífsnauðsyn að
fá þetta hlé frá sífelldum
verðlagshækkunum og nota
það vel.
TILLÖGUR
SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS
Ég vil minna þingmenn
Sjálfstæðisflokksins á —
einkum þá þingmenn sem nú
hafa hæst um að Alþýóu-
flokkurinn hafi brugðist
stefnu sinni — að nákvæm-
lega þessi leið var einmitt
annar meginþátturinn I tillög-
um sem formaður Sjálfstæð-
isflokksins, þáverandi for-
sætisráðherra, lagði fram á
síðustu dögum fyrri ríkis-
stjórnar. Með þessari tillögu
viðurkenndi hann að kring-
umstæðurnar krefðust
beinna afskipta stjórnvalda af
verðlags- og launamálum og
af afkomu útflutningsfyrir-
tækja og að gefa þyrfti
ákveðna leiðsögn fyrir lækk-
un vaxta. Og ég vil i allri hóg-
værð minna háttvirtan 1.
þingmann Suðurlands á að
hann gerði sjálfur tillögu um
breytingar á lánskjaravísitöl-
unni sem eru því næst hinar
sömu og núverandi ríkis-
stjórn hefur ákveðið að beita
sér fyrir. Þegar þetta allt er
skoðað sést að gagnrýni
sjálfstæðismanna fellur um
sig sjálfa.
Hinn þráðurinn I tillögu
formanns Sjálfstæðisflokks-
ins og sá sem varð til þess
að upp úr stjórnarsamstarf-
inu slitnaði gekk hins vegar
þvert á það meginmarkmið
að koma hér á efnahagsleg-
um stöðugleika. Lækkun
söluskatts á matvælum hefði
gert það verk enn erfiðara
sem nú er einna brýnast að
vinna að en það er að ná
jafnvægi i ríkisbúskapnum.
Þaö eru til aðrar leiðir betri
og skilvirkari en laékkun
söluskatts á matvælum til
þess að verja kjör þeirra sem
lægstar hafa tekjur. Alþýðu-
bandalagsmenn hafa viður-
kennt þetta I verki með þátt-
töku sinni I þessari rfkis-
stjórn. Þeireru menn að
meiri. Sjálfstæðisflokkurinn
gerði hins vegar ófullnægj-
andi tillögur um tekjuöflun
fyrir ríkissjóð og lækkun
ríkisútgjalda. Með óábyrgum
tillöguflutningi i ríkisstjórn
dæmdi Sjálfstæðisflokkurinn
sig frá landsstjórninni, hann
vék sér undan ábyrgðinni á
því að takast á viö aðsteðj-
andi vanda þegar mest reið á.
Þaö er grátbroslegt að
hlusta á þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins gagnrýna
aðra fyrir aö hafa þor til að
standa fyrir ráðstöfunum,
sem þeir höfðu sjálfir viður-
kennt að væru nauðsynlegar.
DÓMUR SJÁLFSTÆÐISMANNS
Formaður ráögjafarnefnd-
arinnar, sem þáverandi for-
sætisráðherra skipaði á sið-
astliðnu sumri til að gera til-
lögur um lausn þess vanda,
sem steöjaði að útflutnings-
greinunum, en hann er einnig
formaður fulltrúaráðs Sjálf-
stæðisflokksins i Vestfjaróa-
kjördæmi, Einar Oddur
Kristjánsson, segir I tímarits-
viðtali nýlega:
„Það er ferlegt að Sjálf-
stæðisflokkurinn skyldi
hætta forystu þegar fram-
leiðsluatvinnuvegirnir liggja á
hliðinni. “
Þetta er þungur áfellis-
dómur yfir forystu Sjálfstæð-
isflokksins. Þessi bjargvætt-
ur Sjálfstæðisflokksins telur
að eigin flokksforysta hafi
sleppt árunum i brimróðrin-
um og hlaupið fyrir borð.
FRAMTÍDIN -
ÍSLAND OG EVRÓPA
Myndun núverandi rikis-
stjórnar bar brátt að og hún
varö að grípa til umfangsmik-
illa efnahagsráðstafana án
tafar. Þetta hefur sett svip á
starf hennar fyrstu vikurnar.
En það er ákaflega brýnt að
menn missi ekki sjónar á
langtimamarkmiðum i stans-
lausri glímu við stundar-
vanda. Ég ætla að tæpa á
nokkrum atriðum sem varða
framtíðina.
Horfur um afturkipp í
sjávarútvegi á næsta ári setja
á ný I brennidepil nauðsyn
þess að auka fjölbreytni í is-
lensku atvinnulífi. Öll þjóðin
er sammála um það að nýta
eigi orkulindirnar til atvinnu-
uppbyggingar. Þetta hefur þó
gengið heldur hægt hin síð-
ari ár. Nú gæti hins vegar
verið lag til þess að auka hér
álframleiðslu til mikilla muna
með hagkvæmum samning-
um við erlend fyrirtæki. Á
vegum iðnaðarráðuneytisins
er unnið að undirbúningi auk-
innar álframleiðslu og virkj-
ana sem því tengjast. Þetta
starf miðar meðal annars aö
því að tryggja að ströngustu
kröfur um umhverfisvernd og
hollustuhætti ávinnustað
verði uppfylltar og að fram-
kvæmdir falli sem best að
islensku atvinnulifi. Kannað
verður hvort hagkvæmt sé að
koma á fót fyrirtæki sem
vinnur úr bráðnu áli og jafn-
framt hugað að framtíóarupp-
byggingu áliðnaðar með tilliti
til æskilegrar þróunar búsetu
í landinu.
Þá eru nú framundan mikl-
ar breytingar á atvinnu- og
viðskiptalífi i helstu við-
skiptalöndum íslendinga
þegar á verður komið innri
markaði Evrópubandalags-
rikja árió 1992. Til þess að
íslendingar geti staðið sig í
’alþjóðasamkeppni á næstu
árum verða þeir að taka mið
af þessum breytingum og
gera nauðsynlegar umbætur
á skipan islenskra efnahags-
mála og búa íslensku at-
vinnulífi sömu frjálsræðis-
kjör og tíðkast annars staðar
í Evrópu. Þar er ekki síst um
að ræða umbætur á fjár-
magnsmarkaði og endur-
skipulagningu í bankastarf-
semi sem i reynd eru for-
sendur varanlegrar lækkunar
vaxta. Það þarf að setja lög-
gjöf um verðbréfaviðskipti og
eignarleigustarfsemi en um
það hef ég flutt frumvörp hér
i þinqinu nú í haust. Það þarf
aö eíla innviði bankakerfisins
með samruna lánastofnana
og það þarf að auka aðhald
að fjármagnskostnaði innan-
lands með þvi að heimila
erlenda samkeppni á fjár-
magnsmarkaði hér í auknum
mæli.
En breytingamar sem í
vændum eru snerta fjöl-
marga aðra þætti i viðskipt-
um Islendinga við þjóðir
Evrópu. Það er viðamikið verk
að undirbúa þær breytingar
sem hér þarf að gera. Ríkis-
stjórnin mun vinna ötullega
að því. Hún er mynduö til
þess að-taka á vanda en ekki
til að víkjast undan honum.
Hún er mynduð til þess að
tryggja að íslendingar búi sig
af raunsæi undir framtíöina,
framtíð sem verður björt ef
við kunnum fótum okkar for-
ráð i nútíóinni. Þannig mun
ísland halda sínum hlut
meðal þjóða.
Höfundur er viðskipta- og
iðnaðarráðherra. Greinin er
byggð á ræöu sem ráðherra
flutti við umræður i sameinuðu
þingi um stefnuræðu forsætis-
ráðherra þ. 3. nóvember sl.