Tíminn - 16.01.1968, Qupperneq 7

•RIÐJUDAGUR 16. janúar 1968.
TfMINN

i

.
ÓLAFUR RAGNAR GRÍMSSON
HIN NÝJA KYNSLÓD
í sögu stjórnmálanna eru
tímalbil ákveðinna fram-
kvæmda, viðhorfa og umfangs
mikilla breytinga oft og tiðum
kennd við ákveðnar kynslóðir,
sem tileiinkaðir eru sérstakir
eiginleikar og einkenni, þótt
ávallt sé fjöldi einstaklings-
bundinna undantekniinga. Marg
fræg er orðin fyrir löngu svo-
nefnd aldamótakynslóð, sem á
fjölmöirgum sviðum _ lagði
grundvöll að nútíma íslandi.
Hfún komst til þroska við lok
hinnar lagalegu sjálfstæðisbar
áttu þjóðarinnar og boðaði í
ræðu og riti endurreisn á sviði
mennta, atvinnuvega og fé-
lagsframkvæmda og hrinti
glæsilega í verk á ótrúlega
skömmum tíma flestum þess
ara baráttumáli sinna. Hún
stónbætti hag landsmanna með
víðtækri samvinnuverzlun í
stað dansfcrar okurstaffsemi.
Hún hóf víðtæka uppbyfegihgú ’
íslemzkra atvinnuvega, fisk-
veiðar og jarðrækt. Hún lagði
vegi, byggði brýr og reisti
skóla. Hún jók víðáttu og
treysti mátt íslenzkrar menn
ingar með listgreinum, sem
lítt höfðu tíðkazt hér áður.
Hún færði ísland í samfélag
umiheimsins og gerði sjálfstæði
þess að virtum og raumihæfum
venuleika. Um þessa kynslóð
hefur þegar myindazt mikil goð
sögn enda átti hún f sínum
hópi snjalla áróðurmeistara,
sem ýktu kosti hennar og gættu
þess að fela gallana.
Önnur kyinslóð, sem einnig
hefur átt ríkan þátt í að móta
líslenzkan samtima, en ekki
hlotið eins mikla sögufrægð,
er enn í blóma lífsins og nýtur
fullra starfskrafta. Þessi kyn-
slóð var í heiminn borin, fyrir
og í kringum fyrra stríðið og
allt fram á kreppuár, yfirleitt
börn aldamótakynslóðarininar
sem tóku mesta þroska sinn
rétt fyrir, í eða eftir hið síð-
ara heimsstríð og mótuðust
verulega af því mikla umróti
og hinum gífurlegu átökum,
sem þá tröllriðu allri veröld.
Þessi kynslóð, sem stundum er
nefnd styrjaldarkynslóðin, hasl
aði sér starfsvöll í hinu gífur
lega peningaflóði, sem skall yf
ir fslendinga við lok heims-
stríðsins. Hún naut meiri íjór
öflunarmöguleika en feður henn
ar og hafði slíkt veruleg á-
hrif á viðhoirf hennar og lífs
venjur. Hún flosnaði upp úr
rótgróinni og traustri sveita
menningu, fluttist á mölina og
þúsundum saman réði sig í
vist til hersims, glataði siðgild
isvitund og lífsgæðamati for
eldra sinna og tók upp nýja
háttu, ný goð. Hún dýrkaði
hina arðgefandi spekúlasjón og
hinn skjótfengina auð, íilbað
fasteignir, siglingar og dol’ara
grín og taldi gnótt slíkra ver
aldargæða hæfastan mæli-
kvarða á manngildi og árang
ur daglegs strits. Þessi kyn-
slóð er hið ráðaindi afl á ís-
landi. Henni tilheyra allir ráð
herranna, flestir þingmann-
anna og mikill meirihluti for-
ystumanna stjónnar- og fjár-
málastofnana, fyrirtækia og
einnig mé'nnta-' og menningar-
stofnaúa. Þessi kynslóð hefur
skapað hin gífurlegu vanda-
mál íslenzkrar samtíðar og
sífellt glímt við að leysa þau
en án verulegs árangurs. Þótt
styrjaldarkynslóðin hafi að
vísu skapað stærri steinsteypu
bákn og flutt til landsims fleiri
bíla og ísskápa en um getur
í sögu þjóðarinnar hefur hún
kallað yfir sjálfa sig og aðra
landsmenn hið óhugnanlega
öngþveiti sem hér ríkir á mæst
um flestum sviðum. Styrjaldar
kynslóðin hefur leitt íslenzkt
þjóðfélag út í siðferðislega fé
lagslega og menningarlega upp
lausn og skapað hættur, sem
jafnvel geta stofnað sjálfri til
veru þjóðarinnar, reisn henn-
ar, virðingu og sjálfstæði í
hættu. Saga styrjaldrakynslóð
arinnar er langt frá því að vera
öll, þótt þegar hafi verið um
hana skrifaðar bæikur, góðar
skáldsögur og vondar.
Undanfarin ár hefur birzt á
sviði íslemzkra þjóðmála ný
kynslóð, afkomendur hinnar
siðvilltu og ráðþrota styrjald
arkynslóðar. Þetta unga fólk
komst til vits og ára, þegai
til muna tók að draga úr hinni
vopnuðu spemnu milli austurs
og vesturs, þegar vísindi og
tæikniiþróun, rannsóknir og
skipulag fóru að setja æ meiri
svip á þjóðfélagsathafnir og
einkalíf manna um heim allan.
Þessi inýja kynslóð er réttnefnd
þekkingarkynslóðin. Hún hefur
hlotið meiri menntun, bæði
almenna og sérhæfða, og sótt
hana víðar en nokkur öinnur
kynslóð. Hún hefur ekki bara
numið í Kaupmannahöfn eða
fáeinum bjórborgum Þýzka-
lands, heldur á öllum Norður
löndum og í vel flestum
menntasetrum Evrópu, hvort
heldur austur eða vestur, víða
í Ameríku og einnig í hinum
heimsálfunum. Hún hefur ekki
bara tileinkað sér hin gömlu
klassísku embættismainnafræði
heldur einnig margháttaða
tækniþekkingu og sérhæfingu
í ólíkustu vísindagreinum. suin
um, sem óþekktar voru fyrir
tuttugu árum. Hún kannar hina
mörgu þætti þjóðfélags síns
og sjálfar uppsprettur þjoðar
auðsiins. undirstöður atvinnuveg
anna, hafið og náttúru landsins.
Þegar þessi kynslóð haslar
sér íslenzkan athafnavöll og
kynnist af eigin rauin þjóðfé-
lagi samtímans, verðbólgu og
óðapólitík, ber lítt að undra
þótt flestir í hennar hóp verði
felmitri slegnir. Stjórnmálaað-
gierðir styrjaldarkynslóðarinn-
ar, sem oft miinna mest á fár
ánlegan og tilgangslausan villi
mannadans, þar sem hver æpir
upp í annan áratugagömul slag
°rð, tyggur afdönguð ræðu
brot andstæðimga og skoppað
er í kringum sömu vandamál
in ár eftir ár, slíkt þjóðmáia
ástand nýtur lítillar hrifningar
í röðum þekkingarkynsióðar-
innar. Húin lítur í ljósi vitn-
eskju sinnar á athafnir og um
ræðuvettfang íslenzkra stjórn-
mála og ofbýður, hve lítt rök
semdir, upplýsingar og hlutlæg
ar rannsóknir eru þar metnar,
hve oft raunhæfar, skipulagð
ar heildaraðgerðir bíða lægri
hlut fyrir klókindaibrögðum
braskara og vafasamra valda
spekúlanta.
Þótt þekkingarkynslóðin sé
enn í mótun og skammt sé
síðan hún tók til starfa, má
greina viss almenn viðhorf,
sem efalaust munu á virkan
hátt einkenna stjórnmálaað-
gerðir hennar, ef húin á annað
borð hættir sér á næstu árum
út í darraðardans íslenzkrar
óðapólitíkur. Þekkingarkynslóð
inni ofbýður gengdarlaust
eignakapphlaup feðra sinma,
steinsteypubákn, harðviðar-
dýrkun og Baltíkuævintýri
styrjaldarkynslóðarinnar. Þótt
þegparnir verði vissulega að
búa við viðunaindi kjör og
blómlega lifnáðarhætti, veit
hún, að það eitt mun aldrei
nægja til að sanna í raun. að
smáþjóð eigi áfram siinn til-
verurétt, né gera verk hennar
í nútið svo mikilvæg, að
sjálfstæði hennar sé virt oa
varðyeitt, þar eð skerfur henn-
ar til heimsmenningar sé svo
máttugur, að engim dirfist að
troða á lífsrétti þjóðariu.nar
Þekkingarkynslóðin skilur tii
fullnustu, að smáþjóð megnar
aldrei að keppa við jötunþ jóðii
í byggingu skýjakljúfa iðiu
vera. breiðstræta, risavéla eða
annars komar efnahagsp.iurn
Ifún er dæmd til að tapa. hasli
hún baráttu sinni slíkan völl,
ætli sér að sanna mátt sinn
með auði og efnahagslegu á-
hrifavaldi. Æviferill feðranna
hefur áiþreifanlega sannað. að
með gildismati hinnar brodd-
borgarlegu styrjaldarkynslóðar
verða vandamál íslendinga
aldrei leyst til framibúðar, sjálf
stæði þjóðarinnar aldrei ör-
ugglega grundvallað.
I stjónnmálaafskiptum sín-
um mun þekkingarkynslóðin
skilyrðislaust hafna kerfi óða-
pólitíkurinnar og skoða sem
sitt meginverkefni að vinna
bug á hinmi siðferðislegu, fjár
málalegu. félagslegu og menn-
ingarlegu upplausn, sem er höf
uðeinkenni þjóðfélags styrj
aldarkynslóðarinnar. Þekkmg
arkynslóðin mun því aðems i
ríkum mæli halda inn á vett-
va.ng íslenzkra stjórnmála, að
hún telji fært að hefja þar
algjöra endurnýjun, sem mcð
markvissum og skipulögðum
heildaraðgerðum, opinberum og
hlutlægum umræðum og ítar-
legum rannsókinum, leiði á
hreinskilin og einarðlegan hátt
til nýs þjóðfélags á íslandi.
Þjóðfélags, sem umsvifalaust
hafnar öllum yfirborðshringl
anda og látalátum framborn-
um i áróðursskymi af pólitfsk-
um loddurum, sem einskis svíf
ast vegna framavona og valda-
brölts. Þjóðfélags, sem eigi
líður svindl og brask, spill-
ingu í stjórri og fjármáluir.
Þjóðfélags, sem veitir )>ro»:t
miklum og heilbrigðum at
hafnannönnuan ákjósanleg skil-
yrði til arðbærra framkvæmda
í samræmi við félagslega vei
ferð. Þjóðfélag, sem metur and
ans afrek meir en okurstarf-
semi og skapar mönnum lista
og visinda aðstöðu til að full
nýta hæfileika sína. og krafta
og gefur jalmenningi kost á að
njóta verka þeirra, reisir sýn
inigasali og bókhilöður, rannsókn
arstofur og fræðslustoínann
Þjóðfélag, sem skilur til fulln
ustu, að framtíð þess er fyrst
og fremst undir því komin, að
því takist að skapa hugverk
sem gild eru á mælikvarða vei
aldar, leggi af mörkum hæfar
hugmyndir, sem í senn þrosk:
þjóðina og eru skerfur tii
lausnar þekkingarþrauta, sem
alls staðar eru óleystar. Þjóð-
félag, sem situr ekki aðgerðar-
laust hjá méðan teflt er um
örlög heimsbyggðar, heldur
sýnir friðarvilja sinn í verki.
sendir dugandi menn til hjálp
ar vamþróuðum, miðlar öðr
um af eigin reynslu. Þjóðfélag,
sem veit í reynd. að þóti 'óð
þess sé létt, þá finnur vogar-
skálin samt fyrir þunga oess
Með skopun slíks þjóðféiags
telur þekkingarkynslóðin sig
munu ávaxta bezt íslenzkan
mennimgar- og þjóðararf og
styrkja um leið andlegt sjálf-
stæði og varðveita þjóðerni ís
lendinga. finna lífi sínu os
starfi þann grunn er ei brestur.
Hvort íslenzkri þjóð .nur, 0
næstu árum vegna vel eða illa,
er fyrst og fremst undir því
komið, hve fljótt og hve ríku
lega hún virkjar krafta þekk
ingarkynslóðarinmar og veitir
viðhorfum hennar brautar-
gengi. Hin knýjandi spurning
í íslenzkum stjórnmálum. und
irstaða næstum alls annars, er
hvort skilyrði skapist til að
lokaorð áramótaboðskapar teið
toga næststærsta stjó'rnmála-
flokks landsins verði að veru
leika eða hvort þau reynist
hjóm eitt og markleysa. Hann
sagði:
„Ég hef bjargfasta trú á þvi,
að uinga fólkið á íslandi. sem
sækir fram um þessar mund
ir af atorku í sjávarútvegi, land
búnaði, iðnaði, rannsóknar-
störfum, menningarmálum og
öðrum greinum, og byggir ;
vaxandi mæli á námi og þekk
ingu, sættir sig ekki við það
til lengdar úr þessu. að árangr
inum af þessari stórsókn til
betra Lífs sé stórspillt með ur-
eltum stjórnaraðferðum, eins
og hér hefur verið gert uindan
farin ár og blasir við nálega
hvert sem litið er. Frá unga
fólkinu mun því koma það S-
tak, sem dugir til þess að
breyta stefnunni í þjóðmálum
og færa hana í skynsamlegt nú
tímahorf, i stað þess stjórn
leysis og ráðleysis. sem ríkt hef
ur um siinn.“
Verktakar — Fyrirtæki
Vil taka að mér akstur með vinnuflokk og starfs-
liópa. Hef góða bifreið. Upplýsingar í síma 83441
eftír kl. 7.
Jórt Grétar Sigurðsson
héraðsdómslögmaður
Austurstræti 6
Simi 18783.
Mötuneyti úti á landi
Ung hjón (lærður matsveinn), óska eftir að taka
að sér mötuneyti úti á iandi í vetur. Nánari upp-
lýsingar í síma (96)62284, Ólafsfirði.