Tíminn - 04.02.1968, Blaðsíða 5

SUNNUDAGUR 4. febrúar 1968.
TÍMINN
siuimuim og því algertega batfn-
að af einstaka nefndarmönnum. I
S'tóð svo á miðviikiuidaig.
Samkomulag á
síðustu stundu
Á fimimibudagsmiongumimn, síð
aista degi þingisins, náðisit svo
saimkomulag í nefndinni, alveg
á óvaæt, um frestun málsins.
En til þess að falilasit á frest-
unina, krafSist meirilhlutimn
þess að frestuniartillagan hætf-
ist á eftirfananidi SietmLnigu: „30.
þinig ASÍ, haldið í jiainoíar H968,
lýsir yfir samþyikki sínu við
þá gruaidviallarstetfnu, sem
miörkiuð er_ í frumvarpi að lög-
um fyrir ASÍ á þinigstojali nr.
1“. — Fór sérstök alilsherjarat-
kvæðagreiðsila fram um málið
og var þessi málsgrein sam-
þyikikt með atkivæðum fullitrúa
22.938 félagsmanna á mióti 4089
Suimir hafia túlteað þetta
þanmiig, að_ um 80% félags-
manna ASÍ hafi lýst yfir sam-
þykiki siniu við frumvairpið í
meginaitriiðiuim. Svo er þó etoki.
Því hver sú „grund-
valilaiisteína“, sem um er tal-
að í þessum lið? Það er ekki
auðveit að segja til um það. í
framisiöguræðu sinni fyrir fnest
umartiillögunni tóte Eðvarð Sig-
urðsson fram hvað hann teldi
ekki gruindvalilaratriði. Það
var: tala fulitrúa á þingi ASÍ,
slkiipiun samlbandisstjiómar, steatt
hluti til svæðasamlhaaidainma
(ifjórðiungssamibanda og fuU-
trúaráða), koisningafiyrirkiomiU-
lagið oig samræimimg á ýmsum
áikivæðum,. einteuim varðandi
beima aðild fólaga og samibanda.
Það e,r því ljást, að sú nýja
skiipuiags- og laganefnd, er
kjörin var, hefur mjög frjiádisar
hendur um það, hvernig hún
mieðhöndilar frumivarp þetta.
Gg er við því búizt, að þvi
verðj. breytt mjög veruiega.
Verði svo ektei gert, og einlk-
um, ef e-kki verður samtoomu-
lag um það að þvingun fél. inr
í laimdissamíbönd kem-ur eikiki til
greiima, þá verður jaiín mikil
andstaða gegn þesisu frumvarpi
í nóveinjber og var á þeisisu
framihaldsiþinigi. En miótstaðan
nú var það mikil, að frumivarp
ið hefði að öllum líkindum
eikíki verið samlþytekt með 2/3
meirihlUita.
í nýju skipuiagsmeifnidiina
voru kjörnir Eðvarð • Sigurðs-
son, Jón Bjiarniaison. SelÆotsisi,
Óskar Hallgnímisson, Pétur Siig
urðss. Snorri Jónss., Björn Jóns
son og Herm. Guðmundss. Það
eru eiiginlega bara tveir menn,
sem mjög eru andsnúnir nú-
verandi frumivarpi í nefnd-
iinmi, Bjiörn og Jón, Er von-
andi að þeir stamdi sig vel í
mefnidimu.
Afitur á móti hlýtur þiess að
vera saten-að, hversu líitit S'koð-
ua hinn-a fámeinnari og dreitfðu
verkiglýðlsiflélaga úti uim landið.
á talsm-enn í þessari nefnd.And
staðan toom aðalleiga frá þess-
um félögum, til þeirr-ar amd-
stöðu verður að tatoa tiliit eigi
miáll þessi að leysast flarsællieiga
á næsta þingi Aliþýðuísantbands
i-ras.
Hainn-iibal Valdimiarsson viMi
bæta í nefndina, láta þá
Btjörgvin Sighvatsson, forsieita
ASÍV, og Herdísi Ólafsdóttmr á -
Akranesi fá sæti í nefndinni,
en atf því varð efcki.
Vonandi er, að störf þessar-
ar nefndar v-erði farsælli en
þeirrar, sem lofeið hefur störf-
um, og að fuHniaðarafgreiðsla
næsta þinigs verði til góðs fyr-
ir samtökin. En Ijést er, að
B'ramhald á bls. 23
Alþýðusamibandsþingi er nú
lokið. Þar tókst á elleftu stundu
að forða sundrungu um skipu
lagsmál Alþýðusambands fs-
lands með því að fresta málinu
til reglulegs sambamdsþings í
haust. Var þetta eina lausn
málsins, er viturleg gat talizt.
Um 70 fulltrúa
vantaði
Þingið sátu að þessu sinni
2i98 fulltrú'ar, og vanitaði því
um 70 fulltrúa- Nokkuð mörg
fléllög úti á lanidisþyggðinni gátu
enlgan fuHltrúa sent, en önnur
semdu færri en þau áttu rótt á,
og toom hið síðamefnda ekki
að sök því allsh.atfcv.greiðsla
stoyiMi fram fara um skiipulaigis
mlálini.
f „Lau-nþ'egaspjali" mínu s.
1. sunnuöa-g, það er degi fýrir
framlhaldlsþinigið, sagði ég, að
elkffcent samtoomulag væmi um
steipul’agsmiálin, einítoum væri
þó dieált uim aðiid að Alþýðú-
samlbandinu og uim toosninga-
fiyrirteiomuilagið. Þetta teom
raakilega á daiginn. Þá sagði
ég einrnig, alð hið eina, er þing-
ið ættá að giera í þessu mlál-i,
vœtni að friesita þvs.
Þessi varð Iffitoa niðursitaða
þimgsiins, og hliýt ég að fagna
þlví.
Helztu ágreinings-
atriðin
Það tooim gnainilega í Ijós á
þitaginu, að .jhamialhólflsfviinnu-
lbriög!ð“ voru réttniefni á störf
skipulags- og laganiefindarinnar.
í Irjiós kom, að fleistiir netfndar-
manna höfðu eiklki séð frum-
varip þa.ð að lögum fyrir A9Í,
er netfndiin kom sér saman um
að leggja fyrir firaimlhaldisþing-
ið sem umræðuigrundlvöll, fyrr
en það var lagt fram á þimg-
imiU'! Og svo mikið ósa.mkomu-
lag var um miálið í nefndinnd,
að aillir netfindiarmienn höfðu
ólbunidnar hendur við aiflgreiðlslu
málsins.
Eðlvarð Siguriðsisoin, formaður
Dagsbrúinar, hialfði ' fraimisögu
um málið á þinginu, og fluttd
langa ræðu til útskýringar á
einstökum afcriðum. Daginn etft-
ir voru frj'álsar umræður um
málið, og var það í þeim, sem
fuindarmienn fengu að heyra
h-airða gagnrýni á frum,varpið
— og það mitolu meiri gagm-
■rýni en suimir stuðningsmeinn
þesis höfðú augsýnilega búizt
við.
Það var snemima í umræð-
unum að Björn Jómsson, for-
maður Einingar á Akureyri,
flutti ífcarlega ræðu, þar sem
harnn gagnrýndi frumivarpið
mijög og lýsti því yfir, að
óbreytt mymdi það naumast
eiga stuðning tilskilins meiri-
hluita á framhaldsþiinginu.
Þeissi rseða Bjlömis var sú mierk
asta í þessari umræðu, eftir
hana voru í rauininni öll rök
gagn frunwarpinu að mestu
enidurtetoningar á þvi, eir hann
haifði sagt, og þeir, er vörðu
frumvarpið, llögðu einlkum
áherziu á að svara gagnrýni
Bjöms.
Það toom fram í ræðu Björms
að e-kfcert samteomulag var um
aðailatriðið, hvort landssam-
böndin edn ættu að vera bein-
ir aðilar að Alþýðuisamiband-
iinu. Það var martomið t. d.
Eðvarðis Sigurðssomar, Péturs
Sigurðssonar, Sverris Her-
manmsisioniar og fileiri. Þeir
vildu þá jaínlframt, að öl að-
iiM-anflélög imúiverandi yrðu
steyMuð til að vera í landssam-
böndum. Þótt þeir viMu
gefia visisan aðlögtuimarttiíma, þá
átti upphaf 5. greinarinnar í
frumivarpinu að standa og
Itooma í framtovæmd: „Aðiltí að
Alþýðuisamibandinu gieta að-
eims áfct landsisamlböind".
Þá gagnrýndi Bjiörn mjög hið
fiuirðuilega toasningafyrirteomu-
lag, sem í frumivanpimu er. Aiuk
þess, sem þar gilda fjölmiargar
reglúr og enin flleiri undan-
tetemingar, þá tel ég Vist að
Frá framhaldsþingi ASf.
það gæti leifct til ýmtes fconar
hrossakaupa og mistounnar. Og
ýmsir leiðbogar vertoalýðshreyf
iingariinnar eru engir emglar í
þieim etfnum. Því var það al-
veg rétt, sem Bjlöm sagði á
þimiginu, að aifleiðingar fyrir-
toomulags þessa væru ófyrinsjá
anlegar.
Einnig deilt um mörg
önnur atriði
E.n það var einmig deilt um
mörg önnur atriði. T. d. fjiöMa
þingfulifcrúia. Kom hrátt í ljós,
að ýmsir florystumienn vertea-
lýðshreyfingariinnar, ei-ns og
t. d. Hannibal Valdim'arsson,
for.seti A'SÍ, töldu ófiært að
sórhvert félag ætti ðkki full-
trúia á ASÍ-þingi. Eimnig var
mjög deilt um hvernig sam-
bandsstjóm skyMi slkipuð.
Fannst miörgum að hún væri
flynir það fyrsta of fjölmenn
(50 meinin)iog eins hiitt, að
áfcvæðin um tiilmetfiningu iands-
saimbandannia uim men-n í sam
bandsstjórn væri rönig. Kom
þessi gaginrýni bæði frá þeim,
er voru amdjvígir því að lands-
siamlböndin ættu yfirleitt að tii-
netfna menn í sam'baimdsstjómn-
ina, og hinna, er töldu lands-
sambön-dunum mismunað í
ákvæðum fmmvarpsins.
Eiinni'g var miikið de-ilt um
þann starfsgrundvöll — eða
réttaira sagt vöntun á startf'S-
gr-undvelli — fyrir fjórðumgs-
samiböndin, er í fruimvarpinu
væri.
Hatfa þá verið meflmd hielztu
dieiiluatriðiin, þó'tt fjölimarg't
fleiria hetfði verið gagnrýnt í
þeissu fmimjvarpi. Enda er það
sivo úr .garði gert, að orð Bjiörns
Jónssonar pasisa bezt um það:
— „Ef núveraadi skipulag ASÍ
heifur róttiiega verið toaHað
ósikapnaður, þá veit ég efcki
hyaða natf.n er hæfamdi á toosn-
iinigalfyrirkiomulag þeissa fmim-
vartps“. Mlá sivo segj.a uim fmm
varpið í hteiM. Þar er hvað á
móti öðm, og eimsitafci.r þýðiing-
armilklir liðir, eims og t. d.
kosniingafyrirteiamiulagið, atveg
fláránilegir.
Útlit var fyrir
mikil átök
Það var ljióst í umræðurum
á þriðjud-aginn, en þær stóðu
fram á nótt, að ekfeert sam-
komuil'ag yrði urn þetta frum-
vanp eins og það var. Þvií var
það, að uim miðnætti hélt
Hammilbal VaM.knarsson ræðu
og lagði þar tii, að ef etoki
næðist samkomulag uim málið
í ntefmd þá skyldi málinu frest
að til mæsta þings, sem halda
á í nóvember næist toomandi.
Þetta vakitd mifcinn úlflaiþyt hjé
m. a. Syerri Hermannssyni,
sem varð orðljótur, og Pétri
Sig'Urðssymi. í þeim orðaskipt-
utm, e,r þá urðu’ milli Sverris
og Guðimundar H. Garðarsison-
ar, sem var á sama máli og
Hanmiibal í þessu efni, kom
Sverrir mieð þá frœgu kenningu
sína, að lýðræðiisfyrirkiomuilag
væri „að haMia kamardyrunum
apnum“.
Málinu var þá um nóttima
vísað til 13 manna niefndair, en
í henni áttu sæti menn úr
Laga- og skiipuilagsnetfnd fyrra
hluta þingsins og þrír í við-
bót.
Ekkert samkomulag
fyrri daginn
Þessi nefnd kom saman til
fundar uim kL 18 á miövitou-
dagsimorguin, og stóð sá fund-
uir þar tiil skömrnu efti.r hádegi.
Tveir nie'fnidarmanna mæfctu
alidnei til nefndarfundar aif
vissuim ástfcæðum, en fjórir
'neifnd'armanipia reyndu að fá piá
sjö n'efndanmenn, er meiriihluta
myndiuðiu, til að fallaist á nokkr
ar breytinigar. Þæ.r voru:
1. Að íullíkoimliega yrði við-
unkiennt, að bæði landssamlbönd
og stéittarfélög ætifcu aðild að
ASÍ.
2. Að kioisn'ingafyrÍTtoamulag
iinu yrði breytt, í fyrsta lagi
þaniniig að þau landsisamibönd,
er nú kjóisa beint til ASÍ-þinga,
fái að ge-ra svo átfram, í öðru
lag.i að sú grein í lögum ASÍ,
sem fjallar um fjölda flélagis-
manna bak við hvern þingfiull-
trúa haMist, n©ma hvað í stað
100 félagisimenn á balk við hivern
(Tímamynd GE.)
fulltrúia komi 250. Er þetta
gert til þesis að fækka mokkuð
fluill'brúum á ASÍ-þingi, þó swo
að ölil félög fái þar fullbrúa. í
þriðja laigi var svo lagt til að
alJ&herjarattovæöagreiðsla færi
fram um öll mál á Alþýöusam
bandsþingum, en það e.r fcil
þesis að öll félög hialdi raun-
verulegum styrk sínum í at-
tovæðagreiðslum.
3. Og lotos var farið fram á,
að átovæði yrðu sett í frum-
varpið um skattgreiðsluir til
fjórðungssamibandanna, en það
er nauðsynileigt til þess að
tryggda þeim f'j'árthagsiltegan
griundivöU. Var liagt til að þessi
upphæð yrði 2/5 atf skatt-
greiðsilu til ASÍ fyrir saimlbönd
utan Reykjavíkur og Reyfkja-
neiskjördæmis, en 1/5 fyrir
samibönd á þeirn svæðum. Kem
ur þessi misjöfnun til af því,
að skattgreiðislur félaganna á
þessu þéttbýlissvæði eru mifclu
meiri en toostnaður fjórðungs-
samibanida miinnii ef til kemur,
en hjá siíkum samböndum úti á
landi, þar sem kostnaður er
mifciill en skiatbgreiðslur féiag-
anna mun minnii en á þéttbýlis
svæðiinu.
Það toom síðar á þinginu
fraim í ræðu hjá Karvel Páilma
syni í Bolungarvík, að mteiri-
hluti nefndarinn-ar hafnaði
þessu algerleiga. Lagði Karvel
þá til, að miálinu yrði fresbað
og það kynnt félögunuim befcur
en þunglega var teikið í það af
Lauik homum án nokkurs sam-
koimulaigs, og var það álit
fleistra þá, að til átaka myndi
korna á þimgiimu um skipulags-
miáliin.