Alþýðublaðið - 28.10.1989, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 28. okt. 1989
Afmæliskvedjur
frá ritstjórum dagblaðanna
Matthías Johannessen
IndriAi G. Þorsteinsson
Jónas Kristjánsson
Árni Bergmann
Styrmir Gunnarsson
Matthías Johannessen
og Styrmir Gunnarsson,
ritstjórar Morgun-
blaösins:___________
Sam-
ferða í
sjotiu
ár
ALÞÝÐUBLAÐIÐ og Morgun-
biaöið hafa nú verið samferða í
sjötíu ár. Þau hafa verið ár mestu
breytinga og framfara frá upphafi
íslandsbyggðar. Á þessum tíma
hafa islendingar hafizt úr örbirgð
til velmegunar, endurheimt sjálf-
stæði sitt og stofnað lýðveldi á
Þingvöllum. Þeir hafa horft upp á
hörmungar styrjalda um víða ver-
öld og mestu alræðisstefnu mann-
kynssögunnar leggja undir sig
hverja þjóðina af annarri.
Á þessum sjötíu árum hefur
sambúð Alþýðublaðsins og Morg-
unblaðsins oft verið stormasöm
og stundum tekizt á um markmið
og leiðir. En blöðin hafa borið
gæfu til að eiga samleið á mörgum
sviðum. Þar ber hæst samstöðu í
því að tryggja frelsi og öryggi ís-
lenzku þjóðarinnar og þátttöku
hennar í samstarfi vestrænna lýð-
ræðisríkja.
Þá hefur baráttan fyrir velferð
fólksins í landinu verið ánægjuleg
og sameiginlegt hagsmunamál,
þótt engin rós sé án þyrna.
Með vinsemd og afmæliskveðj-
um,
Ritstjórar Morgunblaðsins
Árni Bergmann, ritstjóri
Þjóöviljans:________
Al-
þýðu-
blaðið
sjötugt
Mesta furða hvað þessi dagblöð
okkar eru orðin gömul. Þau ættu
víst að vera löngu dauð ef farið
væri eftir lögmálum markaðarins
og fjölmiðlabyltingar yfirleitt.
Kannski tóra þau á því sama og
jiddíska blaðið sem nóbelsskáldið
Isaac Bashevis Singer skrifar í og
kemur út í New York: Við komum
út, segir hann, vegna þess að við
erum svo illa að okkur í bókhaldi
að við vitum ekki að við erum
löngu komnir á hausinn.
En semsagt: Enn lifum vér.
Alþýðublaðið er í mínum huga
ekki síst forvitnilegt fyrir þær sak-
ir, að ekkert blað á Islandi hefur
sveiflast jafn mikið í leit að ein-
hverri þeirri „ímynd" eða „for-
múlu" sem passaði fyrir tilgang
þess og lífsmöguleika. Ég hefi séð
Alþýðublaðið sem flokksmálgagn
upp á gamla móðinn, sem dálítið
hasarderað blað sem stílaði upp á
vinsældir út á ögn meira alvöru-
leysi en aðrir leyfðu sér, síðan aft-
ur nokkuð klassískt blað með
menningarslagsíðu. Enn síðar
verður blaðið aftur hreinræktaður
pólitískur kálfur (þá man ég Jón
Baldvin halda snjalla ræðu á
blaðamannastefnu einni um kosti
þess að vera með ódulbúið póli-
tískt málgagn en ekki vera að
þykjast utan og ofan við alla póli-
tík en í raun mjög hagsmuna-
tengdur eins og vissir og sumir að-
ilar). Og núna höfum við blaðið í
þessu millibilsástandi þar sem við
spyrjum það hvunndags: Hvað eru
kratarnir að hugsa? en dettum svo
í Pressuna á fimmtudögum þar
sem pólitíkin er eiginlega bann-
færð.
Um allar þessar breytingar má
segja, að þær bera vitni lofsverð-
um vilja til að hafa endaskipti á
sjálfum sér ef svo mætti segja. Hitt
þykist gamall hundur í blaða-
mennsku vita, að breytingafús-
leikinn leysir í sjálfu sér ekki til-
vistarvanda lítils blaðs. Hvert sem
við snúum okkur erum við bundn-
ir af fjárhag, mannfæð og öðrum
leiðindum og kannski er niður-
staðan mest háð því hverjir veljast
saman til starfa hverju sinni. Ef
sæmilega tekst til um það getur
einnig lítið blað eins og Alþýðu-
blaðið átt mjög góða spretti — en
því er (af ofangreindum ástæðum)
alltaf mjög hætt við úthaldsleysi.
Þar stendur hnífur í vorri kú.
Við Þjóðviljamenn óskum kol-
legum okkar á Alþýðublaðinu alls
hins besta í bráð og lengd.
Jónas Kristjánsson,
ritstjóri DV:
Al-
þýðu-
blaðið
með
reisn
Mikilvægi dagblaða er ekki í
réttu hlutfalli við útbreiðslu þeirra.
Hún skiptir að vísu miklu gagn-
vart auglýsendum, sem vilja ná til
sem flestra í einu. En í þjóðmálum
gilda allt önnur lögmál. Það sést
bezt af, hversu lítið samhengi er
milli fylgis flokka og útbreiðslu
dagblaða, sem fylgja þeim að mál-
um. Þessi staðreynd er oftast not-
uð til að benda á, að stjórnmála-
fiokkur þurfi ekki lengur málgögn
og allra sízt, ef þau eru þeim fjár-
hagsleg byrði. Hins vegar felur
hún margt annað í sér.
Gildi Alþýðublaðsins felst ekki í
hugsanlegu gagni þess fyrir Al-
þýðuflokkinn, heldur í þátttöku
blaðsins í þjóðmálaumræðu hinna
því miður tiltölulega fáu, sem
fylgjast með að ráði. Eins og önn-
ur dagblöð er Alþýðublaðið skoð-
að af hinum svokölluðu máttar-
stólpum þjóðfélagsins, sem eru
hinir skoðanamyndandi hópar
stjórnmálamanna, embættis-
manna, félagsmálafrömuða, fjþl-
miðlunga og annarra slíkra, sem
þurfa á hverjum degi að kynna sér,
hvað sé í fjölmiðlunum.
í þessum hópum eru dagblöð
ekki nema að hluta metin til mikil-
vægis eftir útbreiðslu þeirra. Þau
eru einnig metin eftir þátttöku
þeirra í þjóðmálaumræðunni. Lít-
ið dagblað, sem birtir greindar-
legri skrif en stóru dagblöðin, get-
ur á þessum hópum reynzt áhrifa-
meira en hin stóru, ef hin síðar-
nefndu slaka á gæðunum, sem
þeim getur hætt til í skjóli stærðar-
innar.
Alþýðublaðið hefur stundum
verið lítið og stundum verið stórt,
einu sinni meira að segja stærsta
blaðið. Á þeim þremur áratugum,
sem ég hef fylgzt með fjölmiðlum,
hefur vægi Alþýðublaðsins verið
mjög misjafnt og alls ekki farið eft-
ir útbreiðslu þess eða stærð á líð-
andi stund. Oftast hefur Alþýðu-
blaðið verið mun mikilvægari fjöl-
miðill en tölur um útbreiðslu og
blaðsíðufjölda geta mælt.
Mér er tjáð, að fjárhagur Al-
þýðublaðsins hafi um langt skeið
verið tiltölulega góður í saman-
burði við fjölmiðla yfirleitt og
raunar betri en ýmissa dagblaða,
sem státa af meiri útbreiðslu. Mér
finnst frábært að unnt sé að reka
dagblað upp á þau býti. Það er að-
standendum slíks blaðs til sóma
og réttlætir auðvitað um leið til-
veru þess.
Ég hef lengi haldið fram, að með
skynsamlegu lagi mætti gefa tap-
laust út þrjú blöð á íslandi. Til þess
þarf hvert fyrir sig fyrst og fremst
aö kunna að sérhæfa sig og sníða
sér stakk eftir vexti. Það hefur Al-
þýðublaðiö getað flestum öðrum
betur.
Til þess að unnt sé að halda úti
nútímalegu lýðræðisríki í þessu fá-
menna landi þarfa fjölmiðlar að
vera margir. Ekkert þjóðfélag af
slíku tagi fær staðizt, nema vald-
dreifing sé mikil og fjölbreytni í
uppsprettu upplýsinga sé mikil.
Þess vegna þurfum við nokkrar
sjónvarpsstöðvar, nokkrar út-
varpsstöðvar og að sjálfsögðu
nokkur dagblöð.
Fjölbreytnin er hins vegar ekki
mikils virði, að svo miklu leyti sem
hún felst í hallærisútgáfu, sem hef-
ur enga fjárhagslega reisn og er
aðstandendum byrði. Mér er mikil
ánægja í, að Alþýðublaðið skuli á
sjötíu ára .afmælinu vera rekið
með reisn og fullri þátttöku í þjóð-
málaumræðu nútímans. Vona ég,
að svo megi einnig verða næstu
sjötíu árin.
Indribi G. Þorsteinsson,
ritstjóri Tímans:______
Sjötíu
ára
stríð
Margir valtarar hafa rúllað yfir
Alþýðublaðið þann langa tíma,
sem það hefur komið út. Sögur
eru sagðar af því þegar óratorinn
mikli, Ólafur Friðriksson, var rit-
stjóri. Þá urðu kaflaskil, þegar
Finnbogi Rútur Valdemarsson
kom frá útlöndum til að stýra blað-
inu. Hann notaði forsíðu þess und-
ir helstu fréttir og vissi hvað kraft-
miklar fyrirsagnir höfðu að segja.
Að því leyti varð hann faðir nú-
tíma blaðamennsku í landinu, en
fram að hans ritstjórnartíð voru
forsíður gjarnan notaðar undir
auglýsingar einvörðungu.
Á heitu árunum hjá Alþýðu-
flokknum og Alþýðublaðinu var
Stefán Pjetursson ritstjóri. Þá var
pólitíska heiftin í hámarki, en Stef-
án barðist eins og ljón í pólitískum
skrifum sínum, og enginn var í
raun sæmilega upplýstur um neð-
anjarðarstarfsemi heimskommún-
ismans nema vera vel heima í
skrifum Stefáns Pjeturssonar. Sjálf-
ur var hann kominn úr herbúðum
rauðliða og þekkti til heimilis-
hátta. En hann fékkst aldrei til að
segja neitt frá sjálfum sér. Um
kveðjur og skil við heimskomm-
únismann stendur aðeins eftir ein
saga um Stefán. Honum var svo
brátt að komast út úr Sovétríkjun-
um, áður en hann yrði gripinn
með ófyrirsjáanlegum afleiðing-
um, eins og fleiri Norðurlanda-
menn, að hann slapp út úr landinu
á annarri skóhlífinni. Hin varð eft-
ir þegar hurð á járnbrautarlest við
finnsku landamærin skall á öðrum
fæti hans. Þessi maðursettist inn á
Alþýðublaðið og þuldi rauðliðum
lesturinn, en þá voru menn enn
þeirrar skoðunar að guðsríkið
væri helst að finna í Sovét.
Þótt blöð séu að bera sannleik-
anum vitni á örlagatímum þýðir
það ekki að þeim vegni vel fjár-
hagslega. Alþýðublaðinu, eins og
öðrum blöðum en Morgunblað-
inu, hefur alltaf verið skorinn
þröngur stakkur. Baráttan við að
halda lífi hefur ekki verið síður
hörð á Alþýðublaðinu en Tíman-
um og Þjóðviljanum. Samt hafa
þau lifað sæmilega öll þrjú og eiga
visst samstarf, sem engin ástæða
er til að auka frekar, enda myndi
þá flóra blaðaútgáfunnar fölna að
mun. Alþýðublaðið tók þann kost
að draga saman seglin í þessu lífs-
stríði, en gegnir enn því hlutverki
að vera málsvari þeirra sem
minna mega sín í samfélaginu.
Blaðið hefur að auki getið af sér
nýtt blað í miðri viku, sem á að
vera til að væta góm hinna slúður-
þyrstu, og má kannski græða á
því.
í einn tíma vann sá er þetta ritar
á Alþýðublaðinu. Þá hafði Gísli J.
Ástþórsson tekið við ritstjórn, en
Helgi Sæmundsson var nýlega
hættur. Gísli kom inn á blaðið með
nýjar hugmyndir og ferskt útlit og
útgáfan gekk vel í nokkur ár. Þá
var Áki Jakobsson framkvæmda-
stjóri og áttu þeir Áki og Gísli vel
saman. Mér fannst gaman að
vinna á Alþýðubiaðinu þennan
tíma. Okkur gekk vel og það var
gangur og flug á blaðinu, sem
varð mörgum okkar minnisstætt.
En þegar fór að ganga svona vel
komu aðrir og sögðu: Nú getum
við. Það er venjuleg saga á blöð-
um, sem gefin eru út af flokkum.
Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn unnu vel saman í
byrjun nýskipunar flokkakerfisins
í landinu, og hélst það samstarf
nær óslitið frá 1934 til 1942. í
kosningunum 1956 mynduðu svo
þessir tveir flokkar kosninga-
bandalag. Tíminn og Alþýðublað-
ið hafa yfirleitt ekki lent í stór-
rifrildi, enda ólumst við hérna
megin upp við ákveðinn hlýleika í
garð Alþýðublaðsins. Sá hlýleiki
varir enn.
Vegna gamals og nýs samstarfs
óskar Tíminn Alþýðublaðinu og
ritstjóra þess, Ingólfi Margeirssyni,
og starfsfólki, alls velfarnaðar í
framtíðinni; óskar þess að það lifi
til vitnis um, að blöð geta bitið
þótt þau byggi ekki tilvist sina á
stórfínönsum.
Til hamingju með afmælið.