Alþýðublaðið - 28.10.1989, Side 10

10
Laugardagur 28. okt. 1989
Gylfi Gröndal:______
FÁTÆKTIN
BLAÐSINS
Gylfi Gröndal var ritstjóri Alþýdubladsins á árunum
1963—67. Hann segist ungur hafa sogast inn í hring-
idu bladamennskunnar og staöist hvoruga freisting-
una þegar honum var fyrst boöin blaöamannsstaöa
viö Alþýöublaöiö og síöar meir starf ritstjóra blaösins.
En Gylfi segir ennfremur aö blaöamennska og
fréttaflutningur á Islandi hafi breyst mikiö síöan hann
ritstýröi Alþýöublaöinu. Hin haröa samkeppni fjöl-
miöla núoröiö sé oröin háskaleg.
Gylfi sá um Baksíðuna í sinni rit-
stjóratíð. Hún var þá með léttu
sniði og teiknaðar fígúrur sem
létu Ijós sitt skina.
„Ég byrjaði að starfa á Alþýðu-
biaðinu skömmu eftir að ég hafði
lokið stúdentsprófi," segir Gylfi
Gröndal. „Þá hafði ég innritað mig
í háskólann og lagði þar stund á ís-
lensk fræði um skeið. Eitt sinn
þurfti Helgi Sæmundsson, sem þá
var ritstjóri Alþýðublaðsins, á
manni að halda og bað mig að ger-
ast prófarkalesari. Ég varð svo
prófarkalesari í hlutastarfi einn
vetur og síðan réð hann mig sem
blaðamann næsta sumar, í afleys-
ingar. Ég hef alla tíð haft áhuga á
blaðamennsku eða allt frá því að
ég var lítill strákur. Ég gaf út mitt
eigið blað hérna i eldgamla daga.
Svo tók ég þátt í útgáfu skólablaða
á sínum tíma. Mér fannst mjög
spennandi að fá tækifæri til að
verða þarna blaðamaður. Nú ég
hélt svo áfram náminu en árið
1958 urðu mikil þáttaskil á blað-
inu. Þá var Gísli J. Astþórsson
kominn til sögunnar og hann bað
mig að gerast blaðamaöur í fullu
starfi. Ég stóðst ekki freistinguna
og námið gleymdist nú eiginlega
alveg upp úr þessu. Það var svo
mikið að gerast í blaðamennsku
almennt á þessum árum að tæki-
færin blöstu alls staðar við. Þegar
ég hafði verið stuttan tíma á Al-
þýðublaðinu, til 1960, þá var mér
boðið að gerast ritstjóri Fálkans.
Þá var ég ekki nema 24 ára gam-
all. Þetta er svona til marks um
það hvað tækifærin voru mörg.
Þar var ég í ein þrjú ár en svo árið
1963 var mér boðið að gerast rit-
stjóri Alþýðublaðsins. Mér fannst
það svo mikil freisting að ég stóðst
ekki mátið, enda var það mitt
gamla blað. Ég var ritstjóri Al-
þýðublaðsins til 1967. Þá varð ég
ritstjóri Vikunnar og var þar í átta
ár og svo síðar hjá Sambandinu
þar til nú nýverið. Ég er eiginlega
rithöfundur á eigin vegum sem
stendur."
Sérstakur__________________
menningqriwoður
— Urdu miklar breytingar á
bladinu í kjölfar þess ad þú tókst
uid þuí?
„Alltaf vill nýr maður breyta
einhverju. Ég man sérstaklega eft-
ir tveimur efnisþáttum sem ég
breytti þegar ég kom að blaðinu
og mér þótti takast nokkuð vel.
Annar þeirra var á sviði menning-
armála. Við réðum sérstakan
mann til að sjá um gagnrýni, bók-
menntagagnrýnanda, en hann
gagnrýndi reyndar einnig leikhús.
Þetta var mikil nýjung í þá daga,
þ.e. að hafa mann sem gerði ekk-
ert annað en þetta. Það var mjög
erfitt að fá þessu framgengt og ef
ekki hefði komið til liðstyrkur
nafna míns, Gylfa Þ. Gíslasonar,
sem þá var menntamálaráðherra
og hafði mikinn áhuga á menning-
armálum, hefði það varla náðst
fram. Hann studdi þessa hugmynd
heils hugar og við vorum svo
heppnir 'að við réðum í þetta starf
Ólaf Jónsson gagnrýnanda. Hann
varð síðan gagnrýnandi allt sitt líf.
Ólafur var mjög óvæginn gagn-
rýnandi og óhræddur við að segja
skoðanir sínar. Menn voru ekki
alltaf sammála honum en allir sem
létu sig menningarmál varða urðu
að lesa það §em hann skrifaði. Öl-'
FYLGIKONA
afur reyndist okkur því mjög vel.
Svo var annar þáttur sem við
kölluðum Baksíðuna. Þar var ein-
göngu skopefni, eingöngu fjallað
um dægurmálin í spéspegli. Þetta
var mikil nýjung og naut mikilla
vinsælda á þessum árum. Þetta
var bæði gert í bundnu máli og
óbundnu. Þarna voru persónur
sem sögðu álit sitt á hverjum degi.
Þar má nefna Afa gamla og Tán-
inginn. Ég man eftir því að baksíð-
an var mín hugmynd og ég sá al-
veg um hana allan tímann sem ég
var þarna. Þetta eru þeir tveir
þættir sem ég man best eftir frá
minni tíð á blaðinu."
Lifði einn dag i senn
— Hvernig líkadi þér ritstjóra-
starfib?
„Þessi tími var ákaflega
skemmtilegur og spennandi eins
og dagblaðamennska er. Maður
lifir bara fyrir einn dag í senn.
Menn unnu mikið á þessum árum
en það var ekki gerð krafa um
neinar aukagreiðslur, við vorum
bara á föstum launum.
Þó þetta hafi verið mjög
skemmtileg ár voru þau býsna erf-
ið. Fjárhagurinn var allur í molum
og ég gat búist við því á hverjum
degi þegar ég kom til vinnu minn-
ar að allir blaðamennirnir stæðu í
hnapp og neituðu að vinna þar til
þeir hefðu fengið greitt kaupið
sitt. Raunar hafa fjárhagsvand-
ræði einkennt sögu Alþýðublaðs-
ins alla tíð. Fátæktin hefur svo
sannarlega verið fylgikona blaðs-
ins."
„Sigur vinnsl_________________
að iokum. . ■"________________
— En blabib hefur komib út
þrátt fyrir ýmsa erfibleika?
„Já, ég man t.d. einu sinni eftir
að þegar við höfðum verið á
langri og erfiðri vakt, framundir
hálfþrjú, í kjallaranum í Alþýðu-
húsinu og við hliðina dunaði dans-
inn í ingólfskaffi. Einn af elstu setj-
urunum hjá Alþýðublaðinu, Mey-
vant Hallgrímsson, sem var setjari
hjá blaðinu alla sína tíð, var að þvo
sér að lokinni vaktinni og þá sagði
hann þessa eftirminnilegu setn-
ingu: „Sigur vinnst að lokum og
blaðið kemur út.“ Þessi orð finnst
mér oft hafa verið dæmigerð fyrir
Alþýðublaðið. Það má segja að
það hafi verið unnið afrek í hvert
skipti sem blaðið kom út. Það
verður að segjast eins og er, að
framkvæmdastjórnin var alltaf í
molum og það voru svo tíð fram-
kvæmdastjóraskipti að ég man
það ekki einu sinni hvað þeir voru
margir þennan stutta tíma sem ég
var. Þeir voru sjaldnast í föstu
starfi, þeir höfðu þetta sem auka-
starf að sjá um fjármálin. Við vor-
um óskaplega óánægðir með
þetta blaðamennirnir, að ekki
skyldi fást einhver duglegur mað-
ur til að taka þetta að sér, og út-
breiðslumálin voru líka í molum
að okkur fannst."
Fraagir blaðamenn________
stigu þar________________
sin fyrstu spor__________
— Hvab kanntu ab segja frá
Þetta minnir mig á nokkuð sem
var haft eftir frægum bandarísk-
um ritstjóra sem sagði: „Vandi sér-
hvers ritstjóra er að auka upplag
blaðsins án þess að verða ærulaus
maður." Þetta er nokkuð góð setn-
ing til að vinna eftir og dálítið
tímabær núna því samkeppin milli
fjölmiðlanna ætlar að reynast
háskaleg eins og margir spáðu.
Svona hörð samkeppni í litlu sam-
'félagi, hvað fréttir varðar, er
háskaleg. Það hafa mörg slys orð-
ið. Ég man eftir að ég var gagn-
rýndur fyrir að vera of varkár í
fréttaflutningi en er alveg sáttur
við þá gagnrýni, því fréttastjórnun
fylgir alveg gífurleg ábyrgð."
— Var fréttaflutningur vandabri
hér ábur fyrr?
„Þegar ég lærði fréttamennsku
fyrst hjá Alþýðublaðinu var Sig-
valdi Hjálmarsson fréttastjóri. Þá
voru óskráð lög og ein meginregla
sem við máttum ekki brjóta. Það
að birta ekki frétt án þess að vera
búnir að tala við að minnsta kosti
tvo aðila málsins. Nú skrifa menn
hins vegar alveg hiklaust um mál
eftir að hafa kynnt sér aðeins eina
hlið þess og hugsa sem svo að það
sé þá alltaf hægt að bæta við hinni
hliðinni seinna. Mér finnst öll
fréttamennska vera orðin gálaus-
ari en áður, þó auðvitað hafi
blaðamennsku farið fram á mörg-
um sviðum," segir Gylfi Gröndal
rithöfundur.
samstarfsmönnum þinum á þess-
um tíma?
„Það stigu margir blaðamenn
sín fyrstu spor á þeim vettvangi
hjá Alþýðublaðinu á þessum ár-
um. Ég man eftir að hafa ráðið
nokkra sem hafa verið viðloðandi
fjölmiðla síðan. Það var Ólafur
Ragnarsson, sem varð síðar sjón-
varpsmaður og bókaútgefandi.
Hann var fyrst fréttaritari okkar á
Siglufirði. Afskaplega duglegur
drengur, tók myndir og hvaðeina.
Við réðum hann fyrst sem sumar-
afleysingamann og hann gerðist
síðar blaðamaður hjá okkur og
varð það alveg þangað til sjón-
varpið byrjaði og var þá ráöinn
þangað. Annar maður var Hjörtur
Pálsson. Hann byrjaði líka sem
blaðamaður hjá okkur og varð
seinna dagskrárstjóri útvarpsins og
tengdist blaðamennsku og rit-
stjórn uppfrá því. Á þessum tíma
voru þeir Árni Gunnarsson og Eið-
ur Guðnason við blaðið. Oddur Ól-
afsson gerðist einnig blaðamaður
í minni tíð en hafði verið Ijós-
myndari áður en það vantaði ekki
Ijósmyndara svo að hann var ráð-
inn sem blaðamaður og hefur ver-
ið blaðamaður síðan, nú sem að-
stoðarritstjóri Tímans."
Roksala og samviska
— Finnst þér blabamennska
hafa breyst mikib í tímans rás?
„Ég man eftir því einu sinni þeg-
ar blaðstjórnin hélt fund með rit-
stjórum og öllum blaðamönnum
til þess að reyna að bæta blaðið og
komast að niðurstöðu um hvernig
blaðið ætti að vera til þess að það
seldist meira. Helgi Sæmundsson
var aðalritstjóri og sagði þá setn-
ingu sem hefur orðið mér minnis-
stæð: „Ég veit alveg upp á hár
hvernig blaðið á að vera til þess að
það rokseljist en samviska mín
bannar að gera það þannig úr
garði." Þar með datt eiginlega
botninn úr umræðunni.
,,Þad má segja að það hafi ver-
ið unnið afrek í hvert skipti sem
blaðið kom út/# segir Gylfi
Gröndal, rithöfundur og fyrrum
ritstjóri Alþýðublaðsins.