Alþýðublaðið - 05.12.1989, Qupperneq 3

Þriðjudagur 5. des. 1989
3
Fjármálaráöuneytiö svarar fyrirspurn Geirs Haarde:
Vextir rikisvixla
ekki leiðandi
Nokkur umræða hefur átt
sér stað um áhrif vaxta á ríkis-
víxlum á almennt vaxtastig.
Sumir hafa haldið því fram að
þessir vextir hafi haldið uppi
öðrum vöxtum ■ landinu. Með-
fylgjandi svar fjármáiaráðu-
neytisins við fyrirspurn frá
Geir H. Haarde sýnir að mati
þess fram á að svo hafi ekki
verið.
Vextir ríkisvíxla hafa fylgt vöxt-
um bankavíxla, en þó yfirieitt ekki
hækkað í sama mæli, samanber sl.
vor og fyrri hluta sumars. Þetta
stafar af því að fjármálaráðuneytið
hefur fylgt þeirri stefnu að breyta
vöxtum á ríkisvíxlum samhliða
breytingum á vöxtum víxilútlána
bankanna. Vextir á ríkisvíxlum
hafa því aldrei verið leiðandi í
vaxtahækkunum eða fyrirstaða
fyrir vaxtalækkunum hjá bönkun-
um.
Svar ráðuneytisins fer hér á eft-
ir:
„Fjármálaráðuneytið hefur fylgt
þeirri stefnu að breyta vöxtum á
ríkisvíxlum samhliða breytingum
á vöxtum vixilútlána bankanna.
Þó hafa vextir ríkisvíxla ekki alltaf
verið hækkaðir samhliða hækkun
almennra víxilvaxta. Þannig
hækkuðu vextir bankavíxla mun
meira sl. vor og fyrri hluta sumars,
eins og glöggt kemur fram á með-
fylgjandi línuriti. Vextir á rikisvíxl-
um hafa því aldrei verið leiðandi í
vaxtahækkunum eða fyrirstaða
fyrir vaxtalækkunum hjá bönkun-
um.
Eftir sem áður er réttmætt að
spyrja þeirrar spurningar hvort
vextir hefðu orðið lægri, ef ríkis-
víxlar hefðu ekki verið boðnir
fram. Ef ekkert framboð á ríkis-
víxlum stafar af því að ríkið hefur
ekki þörf fyrir lánsfé, verður al-
mennt vaxtastig lægra en ella.
Þetta eru augljós sannindi, sem
eiga rætur að rekja til þess sam-
bands sem er á milli almenns
vaxtastigs og lánsfjáreftirspurnar
ríkissjóðs, og kemur ríkisvíxlum
sem slíkum og vöxtum þeirra ekk-
ert við. Ef ríkissjóður hefði hins
vegar haft óbreytta lánsfjáreftir-
spurn, en yfirdregið í Seðlabanka
i stað þess að selja ríkisvíxla, ráð-
ast áhrifin á vexti af stjórn pen-
ingamála. Eðlilegt verður að telj-
ast, að Seðlabankinn mæti slíkum
yfirdrætti með peningalegum að-
gerðum á öðrum sviðum, svo sem
með hækkun bindiskyldu bank-
anna, og er þá óljóst hvort al-
mennt vaxtastig verður hærra,
lægra eða svipað og orðið hefði ef
ríkissjóður hefði selt ríkisvíxla
beint til bankanna. Ræðst það
m.a. af fyrirkomulagi vaxta-
greiðslna af bindiskyldu og mögu-
leikum bankanna til að velta
rekstrarkostnaði sínum yfir á lán-
takendur. Ekki er því hægt að full-
yrða aö tilraun ríkissjóðs til þess
að fjármagna lánsfjárþörf sína á
innlendum lánsfjármarkaði, en ut-
an Seðlabankans, hafi marktæk
áhrif til hækkunar vaxta. Ríkis-
sjóður gæti að vísu tímabundið
lækkað vexti með því að taka er-
lend lán í stórum stíl. Þetta er hins
vegar ekki æskileg leið til að
stuðla að vaxtalækkun og stenst
ekki til lengdar. Ríkissjóður stuðl-
ar þvi best að varanlegri lækkun
vaxta með því að draga úr láns-
fjáreftirspurn sinni.“
FBÉTTIN BAK VIB FBÉTTINA
Vdntraust á hvað?
Hver é fætur öörum stigu þeir í pontu á Alþingi á dögun-
um þegar sjónvarpað var frá umræðum um vantrauststil-
lögu á ríkisstjórnina. Ég lét mig hafa þaö að horfa og hlusta
frá upphafi til enda. Hafði gaman af ýmsu sem sagt var en
var satt best að segja litlu nær um ástand þjóðmála þá dag-
skránni lauk. Kannski vegna þess að ég gerði meira af því
að horfa en hlusta. Menn koma misvel fyrir í ræðustól jafnt
á Alþingi sem annars staðar.
Það fór ekki milli mála að Jón
Baldvin Hannibalsson utanrikis-
ráðherra bar af í ræðustól. Hann
hefur til að bera reisn og kann að
leggja áherslu á orð sín. Sumir aðr-
ir sem stóðu í ræðustól þuldu sína
tölu áherslulaust og þurftu að
koma svo miklu að á skömmum
tíma að ætla mætti að Guðrún for-
seti hefði sett skammbyssu við bak
þeirra og hótað að hleypa af ef
þeir ekki kláruðu sig á réttum
tíma. Hraðmælskan minnti helst á
útvarpsþuli nútímans sem segja
ekki lengur fréttir heldur hraðlesa
texta.
Frjálslyndir til hægri
Það fór ekki hjá því undir þess-
um umræðum að hugurinn hvarfl-
aði til þess hvert erindi sumir ættu
inn á þing. Mér er fyrirmunað að
skilja hvaða tilgangi það þjónar að
hafa einhvern tveggja manna
þingflokk sem gengur undir heit-
inu Frjálslyndir hægri menn eða
eitthvað í þá áttina. En það þarf
kannski að skilja að frjálslynda
hægri menn og hægri menn sem
eru ekki frjálslyndir. En með fullri
virðingu fyrir þeim Inga Birni og
Hreggviði Jónssyni þá er spurning
hvort fjármunum ríkisins væri
ekki betur varið með því að ráða
þá sem ráðherrabílstjóra án bíls.
Alla vega náði ég ekki upp í til-
verurétt þeirra á þingi en það er
eflaust mín sök en ekki þeirra. Og
það er víst hluti af lýðræðinu að
stíga í pontu á Alþingi og tala og
tala án þess að segja neitt.
Vantraust á hvað?
Stjórnarandstaðan lýsti yfir van-
trausti á ríkisstjórnina sem svaraði
með því að lýsa vantrausti á stjórn-
arandstöðuna. Eitthvað reyndi ég
að spá í spilin að umræðum lokn-
um en get varla sagt að ég hafi
verið nokkru nær um hvort hér
væri allt að sökkva eða við blasi
gróandi þjóðlíf. Þorsteinn Pálsson
formaður Sjálfstæðisflokksins hóf
umræðuna og var hvassyrtur en
ræða hans náði ekki til min. Enda
þarf maður að komast í gang ef
svo má segja þegar fylgst er með
svona umræðum og Þorsteinn var
fyrstur á mælendaskrá. En Þor-
steinn er góður og vandaður mað-
ur sem virðist vera hálf utanveltu
í pólitíkinni sem segir kannski
meira um pólitíkina en Þorstein.
En um hvað snerist þessi van-
traustslillaga? Virðisaukaskatt og
viðræður við Efnahagsbandalag-
ið? Svo var sagt. En ég get ekki séð
að neinar forsendur séu fyrir van-
trauststillögu á þeim nótum.
Virðisaukaskatturinn er sem
betur fer kominn í höfn og um
hann hefur aldrei verið neinn mál-
efnaágreiningur þótt deilt hafi
verið um þrep í því keisarans
skeggi. Ekki veit ég til að þreifing-
ar okkar við Efnahagsbandalagið
hafi verið þjóðinni til vansa á
nokkurn hátt. Auk þess verð ég að
segja eins og er, að mér er ná-
kvæmlega sama um hvað einhver
skattur heitir þegar ég kaupi
pylsupakka út í búð. Það kemur út
á eitt fyrir mig hvort einhverjir
borgi innskatt eða útskatt og hver
borgar hverjum fram og til baka.
Það eina sem ég veit að það erum
við sem borgum það sem upp er
sett, hverju nafni sem það nefnist.
Margt sem gleymdist
En í þessum umræðum var
margt sem gleymdist. Almenning-
ur hefur ekki hugann við EB eða
virðisaukaskatt. Kjósendur eru að
reyna að ná endum saman fyrst og
fremst. Stjórnarmeðlimir sögðu
að allt hefði verið á hverfandi
hveli þegar ríkisstjórn Þorsteins
Pálssonar fór frá. Fjöldagjaldþrot
fyrirtækja og einstaklinga hafi
blasað við. En eftir að tókst að
losna við Þorstein hafi þessari
óheillaþróun verið snúið við og nú
brosi blóm í haga.
„Hvernig stendur á öllum þessum fréttum á hverjum degi um gjaldþrot einstaklinga og fyrirtækja?... Eini maður
inn sem gerði þessi mál að umtalsefni á skiljanlegan hátt var Stefán Valgeirsson. Hann ræddi vaxtaokrið, láns-
kjaravísitöluna og fleiri mál sem brenna heitast á fólki," segir Sæmundur Guðvinsson m.a. í grein sinni um sjón-
varpsútsendinguna af umræðunum á Alþingi um vantrauststillögu stjórnarandstöðunnar.
Það var og. Hvernig stendur þá
á öllum þessum fréttum á hverjum
degi um gjaldþrot einstaklinga og
fyrirtækja, uppsögnum starfs-
manna hér í dag og þarna á morg-
un? Þetta er ef til vill allt saman
einhver misskilningur. Eini mað-
urinn sem gerði þessi mál að um-
talsefni á skiljanlegan hátt var
Stefán Valgeirsson. Hann ræddi
vaxtaokrið, lánskjaravísitöluna og
fleiri mál sem brenna hvað heitast
á fólki. Það er ekki fyrir alla að
skilja það hvers vegna lánin þeirra
hækka við að eitt að hækka verð
á víni og tóbaki. Menn mega rífast
út af virðisaukaskatti og EFTA og
EB ef þeir vilja, en af hverju ekki
að tala um eldinn þar sem hann
brennur heitastur.
Mér skilst að einhverjir hafi ver-
ið að agnúast útaf því að sjónvarp-
að var frá þessum umræðum frá
Alþingi. Að mínum dómi var það
hárrétt ákvörðun hjá útvarps-
stjóra að sjónvarpa þessum um-
ræðum. Þingfréttir sjónvarpsins
eru frá degi til dags heldur fátæk-
legar svo ekki sé meira sagt. Þjóð-
in á heimtingu á því aö fylgjast
með því sem fram fer á þingi og ég
er mjög hallur undir þá hugmynd
sem kom fram hjá Víkverja Mogg-
ans á dögunum um að útvarpa frá
Alþingi á sérstakri rás alla daga
sem þing stendur.
Það er nú einu sinni svo að á Al-
þingi er sífellt verið að fjalla um
mál sem varða^ okkur öll og sí-
minnkandi áhugi almennings á
pólitík á ef til vill að nokkru leyti
rætur að rekja til þess að í fjölmiðl-
um eru þingfréttir alltof oft í skötu-
líki en þó skal Morgunblaðið und-
anþegið þessari fullyrðingu.
Sjónvarpsumræðurnar i síðustu
viku sýndu okkur ekki bara hvern-
ig frúrnar voru klæddar heldur
sýndu þær líka að sennilega mætti
fækka þingmönnum nokkuð án
þess að þjóðin biði skaða af.
SÆMUNDUR
GUÐVINSSON