Alþýðublaðið - 05.12.1989, Blaðsíða 7

Þriðjudagur 5. des. 1989
7
„Hitt er verra aö helsti talsmaöur Sjálfstæöisflokksins í utanríkismálum og fulltrúi flokksins í utanrikismála-
nefnd er eini maöurinn sem uppi er núna i veröldinni sem hefur þá privatskoöun að hin sameiginlega fiskveiöi-
stefna Evrópubandalagsins sé ekki til."
„Utanríkisráðherra hefur gert
ríkisstjórninni og Alþingi grein
fyrir sameiginlegum könnunar-
viðræðum EFTA-rikjanna við Evr-
ópubandalagið um víðtækara
samstarf ríkjanna 18, sem aðilar
eru að EFTA og EB. Utanríkisráð-
herra mun áfram taka þátt í und-
irbúnings- og samningavið-
ræðum þessara aðila, sem byggð-
ar verða á sameiginlegum niður-
stöðum könnunarviðræðna þ.m.t.
þeim fyrirvörum, sem íslendingar
hafa sett fram."
í þessari yfirlýsingu segir jafn-
framt um síðara deilumálið:
„Jafnframt því sem fylgt verður
eftir í þessum viðræðum sameig-
inlegri kröfu EFTA-ríkjanna um
fríverslun með fiskafurðir innan
hins væntanlega evrópska efna-
hagssvæðis, verður haldið áfram
tvihliða viðræðum íslendinga við
Evrópubandalagið og aðildarríki
þess með það að markmiði að
tryggja tollfrjálsan aðganga með
íslenskar sjávarafurðir að mörk-
uðum Evrópubandalagsins og
stöðu islensks sjávarútvegs að
öðru leyti.
Loks er því heitið að hafa náið
samráð hér eftir sem hingað til
innan ríkisstjórnarinnar og við ut-
anríkismálanefnd Alþingis á öll-
um stigum málsins."
Óskiljanlegt upphlaup —
vanhugsað vantraust
„Það sem er óskiljanlegt við
upphlaup Sjálfstæðisflokksins er
að eftir að þessi yfirlýsing lá fyrir
og öllum efasemdum hafði verið
eytt, þá ruku þeir fyrst alvarlega
upp af standinum i þingskapafári
og voru ekki búnir að jafna sig fyrr
en þeir höfðu hent fram þessari
vanhugsuðu vantrauststillögu
með Kvennalistanum. Þarna
höfðu í sömu andránni orðið sögu-
leg tíðindi.
Sjálfstæðlsflokkurinn hafði
rofið samstððu lýðræðisafl-
anna um eitt mikilvægasta og
vandmeðfarnasta utanríkis-
mál lýðveldistímans og fann
sér einkum bandamenn á þingi
með Kvennalistanum og Hjör-
leifi Guttormssyni. Á sama
tíma hafði það gerst að þing-
flokkur Alþýðubandalagsins
hafði í fyrsta sinni fallist á að
fylgja fram hefðbundnum
vinnubrögðum við mótun utan-
ríkisstefnu með því að veita
fyrir sitt leyti utanríkisráð-
herra fullt og óskorað samn-
ingsumboð. Þar með var þessi
dagur orðinn sögulegur. Ég
leyfði mér reyndar að kalla
hann svartan í sögu Sjálfstæð-'
isflokksins,“ segir Jón Bald-
vin.
Skorað á stjórnina að taka
upp viðræður sem eru þegar
í gangi________________________
„Svo tók ekki betra við því hinn
kapítulinn í þessari framhaldssögu
um niðurlægingu Sjálfstæðis-
flokksins er ekki skárri. Hann
hefst með því að Sjálfstæðismenn
flytja með Kvennalista tillögu í ut-
anríkismálanefnd. Meginatriði
þeirrar tillögu er að skorað er á
forsætisráðherra og utanríkisráð-
herra að undirbúa í samráði við
stjórnarandstöðuna sérstakar og
formlegar tvíhliða samningavið-
ræður við Evrópubandalagið um
viðauka við bókun 6, þ.e.a.s. um
frekari tollalækkanir á fiskafurð-
um.
Við þennan tillöguflutning er
satt að segja margt að athuga. I
fyrsta lagi er það að tvíhliða við-
ræður við Evrópubandalagið eru í
gangi. Þess vegna er meira en lítið
undarlegt að skora á ríkisstjórn að
taka upp tvíhliða viðræður. Að
vísu höfðu þær verið mjög van-
ræktar á þeim árum sem Sjálf-
stæðisflokkurinn fór með forsvar í
utanríkisráðuneytinu en hafa ver-
ið teknar upp með skipulegum
hætti siðastliðin tvö ár."
— Huernig hefur þessum tví-
hliöa vidrœdum nákvœmlega ver-
id háttaö?
„Þær eru á tveimur stigum. I
fyrsta lagi er um að ræða viðræð-
ur við pólitíska forystumenn Evr-
ópubandalagsins, þ.e.a.s. forystu-
menn einstakra ríkisstjórna aðild-
arríkja þess. Dæmin um þetta eru
endalaus. Þannig hefur forsætis-
ráðherra, Steingrímur Hermanns-
son, rætt um sérstöðu íslands,
þ.e.a.s. málefni íslensks sjávarút-
vegs í samskiptum við Evrópu-
bandalagið við Helmut Kohl
kanslara Þýskalands, Margréti
Thatcher forsætisráðherra Breta,
Lubbers forsætisráðherra Hol-
lendinga, Martens forsætisráð-
herra Belga, Mitterrand forseta
Frakklands og Anibal Costa da Sil-
va forsætisráðherra Portúgala. Ég
hef sem utanríkisráðherra rætt
þessi mál við alla utanríkisráð-
herra Evrópubandalagsins utan
tvo. Ég hef lagt sérstaka áherslu á
að ræða þessi mál við utanríkis-
ráðherra Spánar og Portúgals. Sér-
staklega voru fróðlegar viðræður
mínar við utanríkisráðherra Spán-
verja sem ég hefjrætt við í tvígang
og fylgt á eftir njeð bréfaskriftum.
Ef þau gögn væru birt væri fróð-
legt að sjá hvernig hann skipti um
skoðun í þessum málum og hét
okkur stuðningi til þess að ná fram
breytingum í samskiptum við
framkvæmdastjórn EB í Brússel."
— Hvaö meö viörceöur viö emb-
œttismenn EB?
„Jón Sigurðsson viðskiptaráð-
herra hefur rætt þessi mál við sína
starfsbræður, þar á meðal við
Henning Cristoffersen einn af
helstu áhrifamönnum fram-
kvæmdastjórnarinnar í Brússel.
„Sjálfstæðisflokkurinn
hafði rofið samstöðu lýð-
ræðisafianna um eitt
mikilvægasta og vand-
meðfarnasta utanríkismál
lýðveldistímans og fann
sér einkum bandamenn á
þingi með Kvennalistan-
um og Hjörleifi Gutt-
ormssyni. Á sama tíma
hafði það gerst að þing-
flokkur Alþýðubandalags-
ins hafði í fyrsta sinni
fallist á að fylgja fram
hefðbundnum vinnu-
brögðum við mótun ut-
anríkisstefnu með því að
veita fyrir sitt leyti utan-
ríkisráðherra fullt og
óskorað samningsumboð.
Þar með var þessi dagur
orðinn sögulegur. Ég
leyfði mér reyndar að
kalla hann svartan í sögu
Sjálfstæðisflokksins."
Hann er fyrrverandi utanríkis- og
fjármálaráðherra Dana og er
ásamt Andriessen varaforseti
framkvæmdastjórnar Evrópu-
bandalagsins og fer þar með for-
svar þeirrar deildar sem fjallar um
efnahags- og peningamál. Cristof-
fersen sótti okkur heim og í ís-
lenskum blöðum birtust ýtarlegar
frásagnir af þessum viðræðum,
ekki hvað síst i Morgunblaðinu.
Þar segir 27.06. sl. t.d. um þessar
viðræður:
„Á sameiginlegum frétta-
mannafundi Jóns Sigurðssonar og
Cristoffersen kom fram að þeir litu
svo á að viðrædur væru þegar
hafnar um viðskipti Islands og
EB, t.d. með heimsókn Cristoffer-
sen hingað til lands. Einnig stæði
til að Manuel Marin sem fer með
sjávarútvegsmál innan fram-
kvæmdastjórnar EB kæmi hingað
til viðræðna við Halldór Ásgríms-
son sjávarútvegsráðherra."
Þá er þess að geta að Halldór Ás-
grímsson hefur átt ýtarlegar við-
ræður við „sjávarútvegsráðherra"
framkvæmdastjórnar EB, Manuel
Marin, sem reyndar er Spánverji.
Það er athyglisvert að helstu tals-
menn íslensks sjávarútvegs, t.d.
Kristján Ragnarsson og Magnús
Gunnarsson tóku þátt í þeim við-
ræðum. Þetta voru að sjálfsögðu
viðræður um öll málefni sjávarút-
vegsins."
— En þella eru ekki formlegar
viörœöur. . .
„Það er að sjálfsögðu rétt að
þetta voru ekki formlegar samn-
ingaviðræður, heldur voru þetta
undirbúningsviðræður sem gætu
hins vegar leitt til samninga um
leið og ágreiningsmál hafa verið
leyst. Það er athyglivert að ísland
er eina landið í Évrópu sem hefur
ekki sérstakan samstarfssamning
á sviði sjávarútvegsmála við Evr-
ópubandalagið. í þessum viðræð-
um vakti Halldór Ásgrímsson at-
hygli á því að íslendingar væru
reiðubúnir til þess að taka upp
nánari samskipti og samstarf við
Evrópubandalagið, t.d. með gerð
slíks samstarfssamnings sem gæti
t.d. kveðið á um samstarf að því er
varðar haf- og fiskirannsóknir,
mengunarvarnir, gæðareglur og
eftirlit," segir utanríkisráðherra.
Afdráttarlaus stefna__________
Islendinga____________________
„Kjarnaatriðið hins vegar varð-
andi þessi vandamál er þetta:
Evrópubandalagið hefur mótað
eitthvað sem heitir Sameiginleg
fiskimálastefna bandalagsins
(CFP-Common Fisheries Policy),
samkvæmt henni er kveðið á um
stuðning bandalagsins við sjávar-
útveginn meðal aðildarþjóða, en
að því er varðar samskipti við ríki
utan bandalagsins, er kveðið á um
þá grundvallarreglu að bandalag-
ið veiti ekki tollfríðindi á mörkuð-
um sínum nema á móti komi að-
gangur að auðlindum slíkra ríkja,
þ.e.a.s. veiðiheimildir eða sala á
veiðiheimildum."
— Hvaöa slefnu liefur ríkis-
stjórnin mólaö í þessu mikilvægu
máli?
„íslenska ríkisstjórnin hefur
mótað afdráttarlausa stefnu í
þessu máli. íslendingar hafa bent
bandalaginu á þeirra eigin reglu
um gagnkvæmni. Þ.e.a.s. það að
fyrir aðgang að markaði komi að-
gangur að markaði, fyrir tollfríð-
indi komi tollfríðindi og fyrir
veiðiréttindi komi veiðiréttindi.
En um leið algjörlega vísað á bug
að veita Evrópubandalaginu veiði-
heimildir fyrir tollfríðindi. Rök
okkar fyrir þessu eru kunn. Við
vísum á skyldur okkar samkvæmt
Hafréttarsáttmálanum sem
strandríki um að varðveita auð-
lindir hafsins og koma í veg fyrir
rányrkju eða ofveiði. Við bendum
á ástand fiskistofna. Við höfðum
kynnt þeim kvótakerfið á íslandi
og bent þeim á að við höfum sett
strangar hömlur á veiðiheimildir
okkar eigin útgerðar- og sjó-
manna og kvótar hafi farið minnk-
andi. Það sé því ekkert afgangs til
þess að semja um. Við höfum hins
vegar spurt á móti, eruð þið til-
búnir til að veita okkur íslending-
um veiðiheimildir í lögsögu
bandalagsins en við því hafa að
sjálfsögðu engin svör borist. Við
höfum spurt, viljið þið samstarf
um nýtingu á ónýttum sameigin-
legum fiskistofnum, t.d. kolmunna
og við höfum bent á samkomulag
okkar, Norðmanna og Grænlend-
inga að því er varðar loðnustofn-
„Það er algjör fásinna og
afhjúpar ótrúlega fáfræði
að halda því fram að ekki
séu í gangi tvíhliða við-
ræður við Evrópubanda-
lagið svo ekki sé talað
um að flytja tillögu um
að skora á íslensk stjórn-
völd að taka upp tvíhliða
viðræður sem hafa staðið
yfir í tvö ár."
inn og bent á möguleika á samn-
ingum innan ramma samstarfs-
samnings um nýtingu á flökku-j
stofnum."
— Þú erl meö öörum oröum aö
suka forystu Sjálfstœöisflokksins
og lalsmenn flokksins um hreina
vanþekkingu þegar flokkurinn
setur fram tillögur um formlegar
viörœöur viö EB annars vegar og
tvíhliöa viörœöur viö forystumenn
einstakra ríkja hins vegar?
„Já. Þessar viðræður eru í gangi
og „sjávarútvegsráðherra" fram-
kvæmdastjórnarinnar er væntan-
legur hingað til viðræðna. Það er
þess vegna algjör fásinna og af-
hjúpar ótrúlega fáfræði að halda
því fram að ekki séu í gangi tví-
hliöa viðræður við Evrópubanda,-
lagið svo ekki sé talað um að flytja
tillögu um aö skora á íslensk
stjórnvöld að taka upp tvíhliöa
viðræður sem hafa staðið yfir í tvö
ár.
Hitt er verra að helsti talsmaður
Sjálfstæðisflokksins í utanríkis-
málum og fulltrúi flokksins í utan-
ríkismálanefnd er eini maðurinn
sem uppi er núna í veröldinni sem
hefur þá prívatskoðun aö hin sam-
eiginlega fiskveiðistefna Evrópu-
bandalagsins sé ekki til og neitar
því í þingræðu eftir þingræðu. Þaö
er alvarlegt mál þegar stærsti
flokkur þjóðarinnar hefur þá
stefnu eina að leiðarljósi aö af-
neita staðreyndum."
— Menn hafa talaö um í senn
tvíhliöa viörœöur viö pólitíska for-
ystumenn aöildarríkja EB og svo
tvíhliöa viörœöur viö fram-
kvœmdastjórnina um viöauka viö
bókun 6. Þú segir aö hinar fyrr-
nefndu viöræöur séu þegar í
gangi. Hvernig fœri ef Islendingar
tœkju upp tvíhliöa viörœöur viö
framkvœmdastjórnina í Brussel?
„Nú var það svo að tiliaga Sjálf-
stæðisfiokksins fjallaði um það að
taka upp samningaviðræður strax
um lækkun tolla. Það vill svo til að
það er framkvæmdastjórnin, ekki
aðildarríki bandalagsins, sem
kemur fram fyrir hönd bandalags-
ins um hvort heldur sem er, tolla-
mál eða fiskveiðimál. Stefna EB er
þessi: Tollfríðindi eru ekki veitt
nema gegn veiðiheimildum eða
aðgangi að veiðiheimildum. Þetta
vita allir nema umræddur tals-
maður Sjálfstæðisflokksins í utan-
ríkismálanefnd. Enda kom það
fram í umræðunum að sjálfstæðis-
menn vissu ekkert hvað þeir voru
að tala um. Stundum töluðu þeir
um það að taka ætti upp tvíhliða
samningaviðræður við hina pólit-
ísku leiðtoga bandalagsins. Þær
umræður eru, eins og ég hef sagt
þegar í gangi, en þeir hafa hins
vegar ekkert samningavald að því
er varðar tolla, af það að það mál
er í höndum framkvæmdastjórn-
arinnar.
Ef þessi tillaga hefði verið tekin
alvarlega, rædd í alvöru og ég tala
nú ekki um samþykkt þá hefðum
við óskað eftir formlegum samn-
ingaviðræðum. Þar með hefðum
við formlega knúið fram kröfu
Evrópubandalagsins um veiði-
heimildir í íslenskri landhelgi.
Óumflýjanlega. Það hefði ekki
verið hægur vandi fyrir okkur ís-
lendinga að losna úr þvi eftir að
við hefðum verið búnir að koma
henni upp á samningaborðið
formlega. Éf hún hefði komið fram
hefði Sjálfstæðisflokkurinn geng-
ið af göflunum og hrópað landráð,
landráð! Engir hafa farið harðari
orðum um þetta en sjálfstæðis-
menn, að slíkt komi aldrei til
greina, þeir hafa ekki einu sinni
ljáð rnáls á að að semja við Evr-
ópubandalagið um gagnkvæmar
veiðiheimildir eða nýtingu á sam-
eiginlegum stofnum, það hafa þeir
alltaf kallað landráð."
EB býður ekki upp á tvíhliða
viðræður við einstök
EFTA-ríki
„í annan stað hefði slík krafa nú
um tvíhliða samningaviðræður
þótt næsta undarleg af hálfu
bandalagsríkja okkar í EFTA sem
hafa samþykkt kröfu okkar um frí-
verslun með fiskafurðir. Og sam-
þykkt að styðja kröfu okkar í