Tíminn - 15.06.1968, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 15. júni 1968. TIMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjtfri: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur I Eddu-
húsinu, sámar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7 Af-
greiðslustmi: 12323. Auglýsingasimi: 19523 Aðrar skrifstofur,
simi 18300 Askriftargjald kr. 120.00 á mán lnnanlands — f
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjna EDDA h. f.
Samstarf
alþýðuhreyfinganna
Um síðustu helgi var haldin á Akureyri ráðstefna
rnn hlutverk samvinnuhreyfingarinnar á síðari hluta
20. aldar. Samband ungra Framsóknarmanna boðaði til
þessarar ráðstefnu. Þarna lýstu frummælendur viðhorf-
um sínum til samvinnuhreyfingarinnar og þeirra skipu-
lagshátta, sem henni mundu henta á breyttum tímum.
Áberandi var áhuginn á frekari samvinnu við verka-
lýðshreyfinguna. Kemur þessi áhugi greinilega fram í
4. lið ályktunar ráðstefnunnar, en þar segir:
Ráðstefnan fagnar því samstarfi ’sem tekizt hefur
miili SÍS og ASÍ um bréfaskóia, og hvetur til aukins
samstarfs samvinnuhreyfingarinnar og verkalýðshreyf-
ingarinnar á sviði félags- og efnahagsmála til hagsbóta
fyrir alþýðu til sjávar og sveita. í því skyni Verði komið
á fót samstarfsnefndum þessara hreyfinga er taki til
meðferðar frekari samvinnu samtakanna.
Ennfremur var rætt um það á þessari merku ráð-
stefnu, að efla bæri samvinnuhreyfinguna og henni yrði
gert, kleift að rækja forystuhlutverk sitt í framfara-
baráttu hinna dreifðu byggða. Var gerð ályktun um fram-
tíðarverkefni samvinnuhreyfingarinnar við sjávarsíðuna,
en um það viðfangsefni segir:
Ráðstefnan vekur athygli samvinnumanna á því að
ýfnsar þýðingarmiklar starfsgreinar hafa ekki verið
skipulagðar eftir leiðum samvinnuhreyfingarinnar bæði
í iðnaði og sjávarútvegi, og bendir á möguleika á stofnun
samvinnufélaga innan þessara greina í skipulagstengsl-
um við kaupfélögin og Samband ísl. samvinnufélaga.
Eðlilegt er að hinar miklu fjöldahreyfingar, samvinnu
hreyfingin og verkalýðshreyfingin leiti samstöðu í barátt-
unni fyrir bættum lífskjörum. Möguleikarnir í slíku
samstarfi eru óteljandi m.a. vegna þess hve samvinnu-
fyrirkomulaginu verður víða við komið 1 atvinnulífinu.
Samvinnurekstur atvinnufyrirtækja tryggir betri afkomu
og aukið atvinnuöryggi alþýðunnar á hverjum stað, og
tryggir ennfremur að fjármagnið dragist ekki á fárra
manna hendur fjarri umsvifunum sjálfum. Fjármagn
samvinnufyrirtækja flytzt ekki í burtu.
Öllum sanngjörnum mönnum er auðvelt að taka
undir þau ályktunarorð ráðstefnunnar, að bein áhrif
fólksins á framkvæmd efnahagsaðgerða og menningar-
mála séu bezt tryggð á grundvelli félagslegs lýðræðis, en
það er einmitt hið félagslega lýðræði sem er lífæð sam-
vinnusamtakanna. Hvergi er auðveldara fyrir almenning
að heyja sér starfsvettvang en innan samvinnusamtak-
anna, og með nánari samvinnu alþýðuhreyfinganna er
hægt að skipuleggja ýmsar atvinnugreinar á ný í formi
samvinnu, sem starfsfólkið sjá'lft myndar sér til hags-
bóta. Þannig gætu hinar tvær alþýðuhreyfingar tekið
höndum saman um að skipuleggja nýja framsókn almenn
ings í atvinnu- og menningarmálum og leyst á eigin veg-
um ýms vandamál, sem að steðja.
Samvinnuhreyfingin er í lífrænum tengslum við þann
fjölda, sem hún þjónar. Hún hefur sem fyrr almannaheill
að leiðarljósi. Framtíðarverkefni hennar eru óþrjótandi.
Til lausnar þeim hlýtur hún að kveðja ungt fólk í aukn-
um mæli til forustu og framkvæmdastarfa, og þess vegna
er það mikilsvert að unga fólkið hefur heitið henni
stuðningi sínum.
S-1
JAMES RESTON:
Morðið í Los Angeles mun
breyta stjórnmálabaráttunni
McCarthy fær sennilega byr undir vængi í friðarbaráttu sinni.
ROBEÐR.T Kennedy er sfðasta
fórnardýr þess samtíma, sem
leyst hefir úr læðingi máttugri
öfl en hann ræður við. Átökin
milli þjóðanna, kynþáttanna,
ríkra og snauðra og einstakl-
ingsins og hinna tryllandi breyt
inga hafa hleypt af stað ólaga-
og ofbeldisöldu, sem flæðir yf-
ir heiminn.
Álagið, sem þetta veldur, er
of mikið fyrir veikbyggðar og
vanhieilar sálir. Morðingjar
Johns F. Kennedys forseta, séra
Martins Luthers Kings, Lees
Harweys Oswalds og Roberts
Kennedys öldungadeildarþing-
manns þurfa ekki að vera ann
að en truflaðir andar, sem ör-
væntingin kvelur og ótti og
hefndarfýsn gerir ölvaða. Og.
þó kemmr fléira til en þetta.
Þetta er ekki einungis af-
neitun þeirrar skoðunar, að líf
ið sé fyrst og fremst heiðar
legt, skynsamlegt og friðsamt
í eðli sínu, né einvörðungu und
anlát vegna siðferðislegrar bil
unar einstaklingsins. Annað og
meira liggur í loftinu í um-
heimi nútímans, andspyma
gegn yfirvöldum, sóttnaemt
ábyrgðarleysi, eins konar sið-
ferðileg afbrot, sem trúartraust
og siðferðisþrek er hætt að
hafa í fullu tré við.
VIÐ sjáum þess merki hvar
vetna umhverfis okkur að beitt
er afli tíl þess að ná markmið
um einstaklinga, hópa og heilla
þjóða. Þetta kemur fram í
styrjöldinni í Víetnam, í styrj
öld ísraels og Arabaríkjanna í
fyrra, stúdentaóeirðunum f
Bandaríkjunum, Frakklandi og
Ítalíu í fjöldamorðunum í Indó
nesíu og stjórnmála og kyn
þáttaárásunum undangen-gin
ár.
Mjög tíðkast að hafna hefð
bundnum reglum og framferði
einstaklinga og stofnana, en
þetta er þó ekki undantekning
arlausL En almennar vanga
veltar um nútimann koma að
litlu haldi. „Hvar og hvenær
eigum við að gera ráð fyrir að
háskinn nálgist?" spurði Abra-
bam Linooln árið 1837. „Ég
svara því tíl, að ef hann komi
nokkurn tíma yfir okkur, eigi
hann upptök sfn hjá okkur
sjálfum".
„Ég vona að ég sé ekki var-
færinn úr hófi fram, og sé
það ekki, bólar nú þegar á vá
boðum meðal okkar. Hér á ég
við hið aukna hirðuleysi um
lög og reglur, sem uppi veður
meðal þjóðarinnar, og vaxandi
hneigð til að láta undan villt
um og ofsafengnum ástríðum
. . . Þessi hneigð er ákaflega
háskaleg í hvaða samfélagi sem
er, og sárt er að þurfa að
játa, að hennar gæti hér á með
al okkar, en að neita tílveru
hennar væri ekki annað en að
visvirða sannleikann og mis-
bjóða skynseminni."
LINCOLN bætti síðar við,
að bandaríska þjóðin væri
„snauð að trú og skelfdist
Robert Kennedy
vantrú“, svo að samtímaskír-
greining á vandræðunum, sem
nú steðja að okkur, er ekki ný
af nálinni. Og enda þótt að
ofbeldið liggi nú ærið ljóst
fyrir kemst það ekki til jafns
vð það, sem gerðist á umbylt-
ingartímanum frá 1914—1945.
Ofbeldi í vinnudeilum hefir
til dæmis rénað verulega. Þess
má og geta, að liðið er á 23.
ár síðan síðari heimsstyrjöld-
inni linnt, en það er þegar orð
ið lengra en tímabil þolanlegs
friðar milli heimsstyrjaldanna
tveggja.
Ofbeldshneigðin í þjóðlífinu
hér í Bandaríkjunum er eigi að
síður uggvænleg og manntjón
okkar í styrjöldinni í Víetnam
nennur enn meiru en fjögur
hundruð manns á viku hverri.
Ofbeldi það í orðum, sem
Robert Kennedy varð fyrir í
kosningabaráttunni, var mjög
áberandi, ákefð hans og einurð
við vörn negranna og æsku
mannanna og berorð gagnrýni
hans á styrjaldarstefnuna, vakti
mikla og ákafa beiskju. Engum
þeim, sem dvaldi í Kaliforníu
meðan á kosningabaráttunni
stóð og hlýddi á útvarpsræðurn
ar, sem fluttar voru gegn hon
um og stefnu hans, sér i lagi
í Okland, gat dulizt, að þar
var um annað og meira að
ræða en venjulega gagnrýni.
SUMT af ádeilunum á Ro
bert Kennedy var beint gegn
skoðunum hans á efnahagsmál
um, mikið af þeim snerist um
kynþáttamálin, en verulegur
hluti var persónulegs eðlis eða
beint gegn útgjöldum hans í
kosningabaráttunm og baráttu
hans fyrir friði.
Auk þessa myndar hugmynda
ofbeldi bandarískra bókmennta
sjónvarps og kvikmynda við-
varandi andrúmsloft skugga-
legra og skelfilegra glæpa, sem
eflaust eykur á gróðrarskilyrði
óskapnaðarins í veikluðum og
trufluðum sálum.
Sem betur fer verður ekki sagt
að hinir frambjóðendurnir í
kosningabaráttunni hafi villzt
út fyrir mörk lögmætra rök-
deilna í stjórnmálum. Þegar
McCartlhy deildi við Kennedy
í sjónvarpinu var hann svo
linur, að minnstu munaði að
hann gerðist leiðinlegur, og
hann gerði sig aldrei sekan um
gagnrýni, sem orðið gæti
hneiykslunarhella.
En þrátt fyrir allt heldur
nútíma stjórnmálabarátta
áfram hér í Bandaríkjunum,
eins og McCarthy benti á 6.
þessa mánaðar, rétt eins og
þetta' væri enn strjálbýlt land
búnaðarland, þar sem unnt
væri að heyja gamaldags stjórn
máladeilur án minnstu áihættu.
KENNEDY öldungadeildar-
þingmaður vakti heitar og ákaf
ar tilfinningar, einkum meðal
æskumanna og hinn mikli
áheyrendaskari, sem kom á
fundi hans í stórborgunum, var
ekki aðeins til tálmunar alvar
legum og rökföstum umræðum,
heldur fólst í honum beinn
háski fyrir hann sjálfan.
Þörfin á meiri takmörkunum
og auknu öryggi á stjórnmála
fundum í stórborgunum er þvi
næsta augljós. Andúðin gegn
Johnson forseta var svo mikil
orðin áður en hann hvarf frá
framboði, að hann var tíðast á
flugi fxá einni herstöðinni til
annarrar án þess að tílkynnt
væri fyrirfram um ferðir hans.
Þannig kemur í ljós, að síð
usta mánuðina og árin hefir
stjórnmálabaráttan orðið fyrir
áihrifum fámenns en herskás
minnihluta — mikilvægum
áhrifum á stundum. Sennilegt
er, að álhrifa árásarinnar á
Kennedy öldungadeildarþing-
mann á bandarísk stjórnmál
gæti í framtíðinni nálega jafn
mikið og álhrifanna af morði
bróður hans árið 1963.
ANDÚÐ þjóðarinnar á glæpn
um, sem framin var i Los Ange
les, getur sem bezt orðið tíl
þess að efla viljann til að byrja
baráttuna alveg að nýju, baeði
hjá republikönum og McCarthy
sem hóf uppreisnina gegn rík
isstjórninni.
Eins og stendur eru horfur á
miklu skipulegri en drunga-
legri kosningabaráttu en áður,
sem fram fari miklu meira i
sjónvarpi og minna á torgum
og gatnamótum. Almennings-
álitið er i svipinn andsnúið úti
hátíðablænum, sem rfkt hefir
til þessa. Þjóðimi hefir orðið
það mikið um, að bún er að
nýju farin að hugsa um ofbeld
ið, hversdágsleika hefðbundinn
ar stjórhmálabaráttu og tilgang
og forréttindi opinbers lífs.