Tíminn - 28.06.1968, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 28. júní 1968.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Frarakvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og indriöi
G. Þorsteinsson Fulitrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrímur Gíslason Ritstj.skrifstofur I Bddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Askriftargjald kr. 120.00 á mán innanlands — f
Iausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjna EDDA h. f.
Hvernig mætum við
erfiðleikunum?
Mklir enfiðleikar af náttúruvölduan hafa heimsótt
þjóðina á þessu ári. Þar ber fyrst að nefna hafísinn
og það tjón, sem hann hefur valdið, en það getur átt
eftir að reynast meira en þegar er komið fram. Þannig
eru nú heyskaparhorfur hinar uggvænlegustu víða um
land. En jafnframt og menn horfast í augu við þessa
erfiðleika, iiá etoki gleyma því, að ektoi hefur allt gengið
á móti okkur. Þannig varð heildarfistoaflinn verulega
meiri fyrstu mánuði ársins en á sama tíma í fyrra. Síð-
ustu vikurnar hefur fiskaflinn líka verið víða mun betri
en venjulega á þessum tíma árs.
Þetta dregur samt ekki úr þvi, að við mikla erfið-
leika er að etja, sem sprottnir eru af náttúruvöldum, og
að sérstaka aðstoð ber að veita þeim, sem þar lenda
í mestri raun.
En því rneiri, sem hinir óviðráðanlegu erfiðleikar
eru, því betur þurfa þjóðin og forustumenn hennar að
spjara sig. Erfiðleikum þarf að mæta með auknum
dugnaði, framtaki og útsjónarsemi.
Hvernig hafa ráðsmenn' þjóðarinnar staðizt þetta
próf? Hór skulu nefnd nokkur dæmi:
Bátaflotinn var stöðvaður fyrstu vikur ársins vegna
þess, að þeir útreikningar ríkisstjórnarinnar og ráðu-
nauta hennar, sem fiskverðið var byggt á, reyndust
rangir, og reikna varð allt upp á ný. Vegna þessarar
stöðvunar flotans hafa hundruð millj. kr. í erlendum
gjaldeyri farið forgörðum.
Nokkru síðar hófst svo víðtækasta verkfall, sem
hér hefur verið háð, og stóð það á þriðju viku. Tjónið
af því hefur skipt þjóðarbúið hundruðum milljóna
króna. Þetta verkfall hefði ekki orðið, ef ríkisstjórn-
in hefði ekki gert tilraun til að svipta þá lægst-
launuðu öllum dýrtíðarbótum.
Síðast en ekki sízt er svo að nefna það, að síld-
veiðiflotinn liggur nú í höfn, meðan keppinautar
okkar moka upp síldinni. Ástæðan er sú, að stjórnar-
völdin eru ekki búin að ákveða síldarverðið, og jafn-
framt hafa þau vanrækt að miðla málum milli sjó-
manna og útvegsmanna. Þvert á móti hefur ríkis-
stjórnin gert þessa deilu torleystari með hækkun
saltsíldarskattsins.
Hér eru aSeins nefnd þrjú dæmi um það, hvernig
ráðamenn þjóðarinnar, ráðherrarnir og hjálparmenn
þeirra, mæta erfiðleitounum. Fleiri mætti nefna.
Eru góðar horfur á, að við sigrumst á erfiðleikunum
meðan ráðsmennska þeirra, sem um stjómvöl þjóðar-
skútunnar halda, er flest á þessa lund?
Þörf herferð
Nátt-úruverndarnefnd Hins ísl. náttúrufræðifélags og
Æskulyðssamband ísland hafa ákveðið að hefja svo-
kallaða náttúruverndarherferð, er standi yfir frá 26.
júní — 15. september. Megintilgangur þessarar herferð-
ar er að áminna fólk um að vinna ekki spjöll á lands-
lagi og skilja ekki rusl og aflóga hluti eftir á víðavangi.
Hér er vissulega um þarfa herferð að ræða og ber
að vænta sem allra mestrar þátttöku í henni, en þátt-
tatoa er fólgin í því að umgangast landið vel.
__TÍMINN______________________________?
Grein úr New York Times:
Gaston Eyskens hefur ekki náö
hylli sem stjórnmálamaður
En honum tókst að leysa deilurnar um konungdæmið og Kongó.
Fyrir nokkrum dögum var
mynduS ný ríkissjórn í Belgíu,
efitir lengstu stjómarkreppu,
sem þar hefur verið. Hinni
nýju stjórn er spáð skömmum
starfstíma, þvi að höfuðmálið,
sem fengizt er við, er talið
illleysanlegt, en það er tungu-
máladeila hinna tveggja þjóða
er byggja landið, Vallóna og
Flæmingja. Það var þessi deila
er leiddi til falls fyrrv. ríkis-
stjórnar, þingkosninga og hinn
ar löngu sjórnarkreppu. Hinn
nýji forsætisráðherra, Gaston
Eyskens, er hins vegar ekki
óvanur því að fást við tor-
leyst deilumál. Hann hefur tví
vegis verið forsæisráðherra
áður. í fyrra skiptið féll það
í hlut hans að leysa deiluna,
sem stóð um konungdóminn,
vegna andstöðu mikils hluta
þjóðarinnar við Leopold kon-
ung. f síðara skiptið var það
Kongó-deilan, sem endaði með
því að Belgía veitti Kongó fullt
sjálfstæði. Þótt bæði áður-
nefnd deilumál væru torleyst,
bendir flest til að tungumála-
þrætan verði enn torleystari.
Hér fer á eftir grein um
Eyskens, er nýlega birtist í
The New York Times:
„DR. GASTON EYSKENS
er fynst og freanst prófessor",
eins og kuinningi hans einn
komst að orði um daginn þeg-
ar Baudouim konungur fól
honiuim að reyea að mynda
ríkisstjóm, og þannig munu
flestir líta á. Annans lílkja óvin
ir Eyskens honum gjarnan við
Napoleon (vegna þess, hve
lógvaximn hann er), en vitair
hans diást aftur á móti otft að
því, hve hann útlistar hin
filóknuistu mál iátlaust og
skýrt
Dr. Gaston Eyskiens er hag-
firæðingur að mennt, 63 ára að
aldri og hietflur tvívegds áður
gegnt embætti forsœtisráð-
herra. Svo kaldhæðnislega vill
til, að hin torleysta stjómar-
kreppa, sem olli því að þessi
lógvaxni, kvdki hagfræðingur
var knúinn til að taka að sér
forustu í stjórnmálum þjóðar-
sinnar á nýjan leik, áitti rœtur
að rekja til deilu, sem reis
við kaþólska háskólann í
Louvadn, þar sem Eyskens er
kennari í hagfræði, en því efni
helgar hann krafta sína þegar
hanin hefur frið til.
Atburðimir, sem ollu því að
Eystens var kvaddur að stjórn
veli ríkisins á ný, gerðust í
febrúar í vetur. Þá féll sam-
starfsstjóra Kristilegra sósíal-
ista og Frjádslyndra, en Paul
Vanden Boeynant var forsætis
ráðherra þeirrar stjórnar.
Ágreininguxinn, sem olli falli
sitjórnarinnar, snerist umflutn
ing frönsku háskóladeildarinn-
ar til héraða Vallóna, sem
msela á ffönsku.'
DR. EYSKENS hetfur um
langt skeið tekið þátt í stjórn-
málum, en þrátt fyrir það
i-' ■ ________________
Gaston Eyskens
mininir hann í fáu á vinsædan
stjiórnimálamann. f Belgíu er
drukkið mikið og borðað vel,
en Eyskens er til fyrirmyndar
um hófsemi í hvívetna. Hann
kýs miklu heldur ferskt sveita-
lotft en reykmettað borgar-
loftið umhverfis bjórstotfumar,
þar sem fjölmargir sjórnmála-
men vökva vináttublómið í
brjósti fydgismanna sinna.
Við stjórnmálin og stjómar-
störfin tileinkar Eyskens sér
sömu firamkomu og við háskóla
kennsluna. Þegar hann er í
ræðustól í þinginu heldur hann
annarri hendinni oft (eins og
lítill Napóleon), í barmi jakk-
ans, sem er með gömlu sniði,
og lætuir tilfinningahita dœgur
málanna ekki hafa mein sýnileg
áhrif á sig. Þetta er hvimieitt
í augum þeirra, sem vilja hafa
tilfinnin.gateninga í sjórnmála
súpunni.
„Hamn heldur áfram að vera
háskólakennari þó að hamm fari
út í stjórmimiálin“, sagði kunn-
ingi hains einn. „Hann er ekki
„góður ræðumaður“ í venju-
legri merkingu, en bann talar
ákaflega skýrt. Hann er gjarn
á að vitna í tölur, emda er
hann hagfræðingur að mennt“.
FERILL Eyskens sem há-
skólakiennara er 8 árum lengri
en stjónnmálaferill hans. Hann
var gerður að háskólakenmara
í fjármálum hins opimbera og
bankamálum við hiáskólann í
Louvain árið 1931, eða þegar
hann var 26 ára að aldri, en
hann er fæddiur 1. apríl 1905
í Lierre, um 20 mílur norð-
austur firá Briissels, somur
Antonis og Mariu Voeten
Eyskens.
Hann nam fyrst við háskól-
ann í Louvain, en stundaði sdð
ar nám i London, Genf, Chica-
go og New York, og varð
Master of Science við Colum-
bíu-háskólann árið 1927. Tveim
ur árum síðar var hann gerður
að dr. í hagfræði við háskól-
ann í Louvain og doktor í
stjóm- og félagsmálum árið
1931.
Eyskens hefur skrifað og
birt á ainnað hundrað rit.
Meðal þeinra má til dæmis
nefna: „Efnahagshlutverk hafn
arinnar í New York“, „Þróum
efnahagsmála í belgísku
Kongó“ og „Verkamaðurinn og
stjóm verkalýðsmála í Banda-
ríkjunum".
VTÐ stjórnarstörfum tók dr.
Eyskens fyrst árið 1934, er
hann gerðist verkamálaráð-
ráðherra, og árið 1939 var
hainm kjörinn á þing fýrir
KristiTega sósíalista.
Þegar Þjóðverjar hemiámu
Belgíu var dr. Eyskens látinn
hverfa frá háskólanum í
Louvain og lét ekki á sér bera
meðan á stríðinu stóð. En í
febrúar árið 1945 tók hann
aftiur að sér soórniarstörf og þá
sam fjármólaráðherra. Árið
1946 gerðist hann leiðtogi
Kristilegra demókrata, en hóp
ur þingmanna í fulltrúadeild
þingsins var þá nýbúinn að
stofna þau samitök. Þegar
Eyskens lét af störfum fjár-
málaráðherra, varð hann vara-
fiorsætisráðherra í ríkisstjórn
Poul-Henry Spaaks, en síðan
fiorsætisráðherra í samsteypu-
stjórn Frjálslyndra og Kristi-
legra demókrata árið 1950.
Um þetta leyti áitti belgíska
þjióðin einkum við tvö vanda-
mál að stríða. Annars vegar
var endurreisn konuingdæmis-
ins, en Leopold konungur
hafði látið belgiska herinn
gefast upp fyrir Þjóðverjum.
Hins vegar var baráttan um
stöðugt verðgildi frankans. Dr.
Eysfcens tókst að endurreisa
koniumgsvaldið eftir langvar-
andi samninga. Homuúi tókst
einnig að komast hjá gengis-
fellingu frankans með því að
beita staðgóðri þekkingu sinni
í efnahagsmálum.
ÁRIÐ 1950 sagði dr. Eyskens
af sér. Hann hélt þó áfram þing
mennsku, en það var ekki fyrr
en árið 1958 að hainn tók aftur
að sér myndun ríkisstjórnar.
Þá gegndi hann embætti fior-
sætisráðherra í þrjú ár og átti
þá við að striða erfiðleikana
í sambandi við Kongó, deiluna
um ríkisstyrk til skóla ka-
þólsku kirkjunnar og langvar-
andi verkföll vegna samdráttar
áætlunar ,sem ráðist var í
vegna þeirra efnahagsörðug-
leika, sem htotust af frelsi
Kongó.
í marz árið 1951 sagði dr.
Eyskens af sér, þegar kosininga
úrslitin ieiddu í ljós, að filokk
ur hans hafði tapað töluverðu
fylgi. Honum hafði þó orðið
mikið ágengt við að treysta
efnahagsástandið og auka ör-
yggi í félagsmálum.
Árið 1961 náð' Eyskens kjöri
til öldungadeildar og gegndi
störfum sem fjármálaráðherra
skamma hríð áirið 1965.
ÁRIÐ 1931 kvæntist Eyskens.
Framhald á bls. 15.
J