Alþýðublaðið - 03.05.1994, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐA
Þriðjudagur 3. maí 1994
MMÐUBlim
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Framkvæmdastjóri: Ámundi Ámundason
Ritstjóri: Sigurður Tómas Björgvinsson
Auglýsingastjóri: Ámundi Ámundason
Setning og umbrot: Alprent hf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing: 625566
Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði. Verð í lausasölu kr. 140
Hans G. Andersen
Utför Hans G. Andersen sendiherra var gerð í gær. Með Hans er
fallinn í vaiinn einn merkasti forvígismaður íslands á þessari öld í
öryggis- og hafréttarmálum. Hann var réttur maður á réttum stað á
ögurstund íslands sem með yfirburðaþekkingu sinni og samnings-
lipurð markaði stefnuna í sjálfstæðisbaráttu landsins á alþjóðavett-
vangi í upphafi lýðveldisins. Hans G. Andersen, af öllum öðrum
ólöstuðum, var höfundurinn og hershöfðinginn að útfærslu land-
helginnar í áföngum frá 1952 til 1976. Hann var ennfremur í farar-
broddi í baráttu íslendinga fyrir þróun hafréttarins frá 1949 til 1982
sem lagði grunninn að forræði og ábyrgð strandríkja fyrir auðlind-
um hafsins innan 200 mílna lögsögu.
Við fráfall Hans G. Andersen vaknar ósjálfrátt sú spuming hvar ís-
lendingar hefðu staðið ef hans hefði ekki notið við á hinum miklu
örlagatímum eftir stnð. Efnahagslegt sjálfstæði landsins og almenn
lífskjör hafa mótast af fiskveiðum þessarar þjóðar. Utfærsla land-
helginnar og óskipt yfirráð íslendinga yfir 200 mflna lögsögu hafa
verið forsendan fyrir sjálfstæði þjóðarinnar. Það er erfitt að ímynda
sér að sjálfstæðisbarátta Islendinga fyrir útfærslu landhelginnar
hefði tekist án liðsinnis Hans G. Andersen sendiherra. Ráð hans og
þekking voru sú lyftistöng sem ráðamenn þjóðarinnar gátu reitt sig
á, á þeim miklu örlagatímum þegar efnahagsleg framtíð og áfram-
haldandi sjálfstæði þjóðarinnar var tryggt á eftirstnðstímunum.
Hans G. Andersen kom víða við í hinni miklu sjálfstæðisbaráttu
hins unga lýðveldis að loknu stríði. Hann var höfundur landgrunns-
laganna frá árinu 1948 en með þeim var lagður gmnnur að útfærslu
fiskveiðilögsögunnar á næstu áratugum. Hann var einnig helsti höf-
undur vamarsamningsins við Bandaríkin frá árinu 1951. Innganga
íslands í Atlantshafsbandalagið svo og vamarsamningurinn við
Bandaríkin vógu þungt síðar meir er ísland barðist fyrir útfærslu
lögsögunnar. Ungur að ámm sýndi Hans yfirburðagetu í námi og
starfi. Hann lauk stúdentsprófi með góðri fyrstu einkunn frá Lærða
skólanum í Reykjavík 1937 og lögfræðiprófi frá Háskóla íslands
með hárri fyrstu einkunn aðeins Ijómm ámm síðar. Hann lagði síð-
an stund á þjóðarrétt og samanburðarstjómlagafræði við háskólann
í Toronto í Ontario, Kanada og síðar við Columbíuháskóla í New
York og Lagaskóla Harvard-háskóla þar sem hann útskrifaðist með
láði 1945.
Hans G. Andersen var kvaddur ungur heim til að hefja störf í þágu
þjóðarinnar. Á ámnum 1946 til 1949 starfaði hann sem þjóðréttar-
ráðunautur við utanríkisráðuneytið og ráðgjafi íslenskra ríkisstjóma
í þjóðréttarmálum 1946 til 1954 og aftur á ámnum 1969 til 1976.
Hans var einnig um þriggja áratuga skeið forsvarsmaður íslenskra
sendinefnda á alþjóðaráðstefnum um hafréttarmálefni. Hans G.
Andersen var jafnframt sendiherra í áratugi og gegndi störfum í
Frakklandi, Svíþjóð og Noregi. Síðustu þrettán ár starfsferilsins
gegndi hann sendiherrastarfi í Bandaríkjunum, í Washington og síð-
ar sem fastafulltrúi hjá Sameinuðu þjóðunum í New York.
Þegar íslenska þjóðin kveður Hans G. Andersen, kveður hún ekki
einungis einn af sínum bestu sonum, sem fremur öðmm mótaði
efnahagslegt og landfræðilegt sjálfstæði Islands á síðari hluta 20.
aldarinnar, heldur einstakling sem naut virðingar víða um heim og
átti drjúgan hlut í að móta nýja sýn á alþjóðavettvangi hvað varðar
friðsamlega nýtingu hinna miklu auðlinda sjávarins. Það er engin
tilviljun, að Jens Evensen segir um Hans G. Andersen í kveðjuorð-
um til hins látna vinar síns: „Á alþjóðavettvangi verður hans minnst
sem eins af fmmkvöðlum Hafréttarráðstefnu Sameinuðu þjóðanna
en undirbúningur hennar stóð í raun í áratugi. I því starfi skar sig úr
nokkur hópur lögfræðinga og stjómarerindreka, sem innanhúss hjá
Sameinuðu þjóðunum vom gjarnan kallaðir „hafréttarfmmhetjarn-
ir“ og Hans G. Andersen var með réttu talinn einna fremstur í þess-
um merkilega hópi... Ég vil ljúka þessari kveðju til framúrskarandi
þjóðréttarfræðings, stjómarerindreka og ógleymanlegs vinar með
því að fullyrða, að núlifandi þjóðarréttarlög um heimshöfin sem við
öll njótum góðs af, séu ekki síst að þakka framlagi Hans G. Ander-
sens sem eins af „hafréttarfrumheijunum“.“
Alþýðublaðið flytur ekkju Hans G. Andersens, frú Ástríði Ander-
sen og bömum þeirra hjóna dýpstu samúðarkveðjur vegna fráfalls
eiginmanns og föður.
í®
RÖKSTÓLAR
Eurovisionkeppnin eitt svindl íhí upphafi tii enda,
segir sslenski söngflokkurinn...
Dús púa (12 stíg)
Tíðindamaður Rök-
stóla náði símasambandi
við okkar menn í Euro-
vision söngvakeppninni
í gærkvöldi. Því miður
missti tíðindamaður
Rökstóla af beinni út-
sendingunni og varð því
efst í huga að spyrja
hvernig hefði gengið í
keppninni.
Eintómt svindl
- Þetta var allt tómt
svindl, frá upphafi til
enda, sagði okkar kona í
söngvakeppni evrópskra
sjónvarpsstöðva.
- Hvernig svindl?
- Okkur var spáð ör-
uggum sigri en lentum í
tólfta sætinu, svaraði
söngkonan.
- En okkur hefur nú
verið spáð sigri áður,
sagði undirritaður.
- Já, en okkur hefur
aldrei verið spáð ömgg-
um sigri áður. Það er al-
veg víst, sagði söngkon-
an samanbitnum rómi.
Tólf sinnum tólf
sinnum tólf
- Hvemig var svindl-
að? spurði tíðindamað-
ur.
- Kýpur gaf Grikk-
landi tólf stig og Grikk-
land gaf Kýpur tólf stig.
- Var nokkuð merki-
legt við það?
- Jú, því Tyrkland gaf
Grikklandi tólf stig og
Grikkland gaf Tyrklandi
tólf sig.
- Það getur ekkert
land gefið tvisvar sinn-
um tólf stig...
- Sagði ég ekki að
þetta hefði verið tómt
svindl!? stundi söngkon-
an.
Rosalega
vonsvikin
- Vomð þið vonsvik-
in?
- Auðvitað vorum við
rosalega vonsvikin. Ég
meina ef maður ætlar að
endast í þessum bransa,
má maður ekki láta
svindla á sér.
- En samt stóð nú
EVERLAST á bakinu á
ykkur allan tímann...
- Já, maður verður
auðvitað að endast til ei-
lífðar í þessum bransa.
- Hvað kom ykkur
mest á óvart?
- Þegar Tékkó gaf
Slóvakíu tólf stig og
Slóvakía gaf Tékkó tólf
stig.
- Hvað kom ykkur
næst mest á óvart?
- Þegar Bosnía gaf
Rússlandi tólf stig og
Rússland gaf Bosníu
tólf stig, sagði söngkon-
an snöggt.
Mest á óvart og
minnst í opna
skjöldu
- Hvað kom ykkur
minnst á óvart?
- Að keppnin skyldi
vera haldin í Dublin.
- En það vissu nú all-
ir...
- Já, þess vegna kom
það okkur ekki á óvart.
- En hvað kom ykkur
mest í opna skjöldu?
- Að keppnin skuli
fara fram í Dublin á
næsta ári.
- En hvað kom ykkur
minnst í opna skjöldu?
- Að við skyldum
fljúga aftur heim.
- Nú?
- Já, vegna spamaðar-
ráðstafana hjá Sjónvarp-
inu var eiginlega búið
að ákveða að við mynd-
um sigla heim með ein-
hveijum togara, sagði
söngkonan.
Hljómar
einkennilega
Tíðindamaðurinn
ákvað að breyta örlítið
um umræðuefni.
- Kannski að íslensk-
an hljómi illa í eyrum
útlendinga og dragi úr
sigurlrkunum?
- Jú, það má vera,
svaraði söngkonan. En
hitt er annað mál, að
bosnískan hljómaði dá-
lítið einkennilega en
fékk samt tólf stig frá
Slóvakíu og Armeníu.
Og armenskan hljómar
dálítið einkennilega en
fékk samt tólf stig frá
Bosníu og Slóvakíu.
- Er ekki bara málið
að koma sér upp stuðn-
ingsmönnum í hinum
löndunum?
- Jú við höfum fengið
hóptilboð frá austur-evr-
ópsku löndunum. Það er
svona eins konar keðju-
bréf.
- Ætlið þið að taka
því tilboði?
- Það er mjög freist-
andi tilboð, ég verð að
segja það, svaraði söng-
konan og minnti örlítið
á nýja Seðlabankastjór-
ann.
Sjá dagar koma
- Skildi nokkur titil-
inn NÆTUR?
- Nei, ekki nokkur
sála, svaraði söngkonan
hlæjandi.
- Væri ekki heppi-
legra að nota alþjóðleg-
an titil?
- Við erum að hugsa
um að kalla næsta lag
SJÁ DAGAR KOMA.
- Skilur nokkur þann
titil?
- Nei, ekki sála.
- Hvað var skemmti-
legast við keppnina?
- Að fá að taka þátt.
Það er alltaf jafn
skemmtilegt að taka
þátt.
- Eigið þið ykkur eitt-
hvað takmark?
- Já, að kasta tólfun-
um, svaraði söngkonan.
Leynivopn
- Verðið þið ekki að
vera með leynivopn í
næstu keppni?
- Jú, við höfum
ákveðið mjög sterkt
leynivopn, sagði söng-
konan heimullega.
- Hvaða vopn er það?
- Ef þú ferð ekki með
það lengra... Við höfum
ákveðið að láta Áma
Sigfússon syngja aðal-
röddina.
- Er það leynivopn?
- Já, það er sprengju-
hótun. Ég er klár á að
allar Evrópuþjóðimar
gefa okkur hvaða stig
sem er til að sleppa við
að heyra í Áma.
- En ef það bregst?
- Þá er aukaleyni-
vopnið að hóta með
frænda hans, Áma John-
sen. Það getur ekki
klikkað.
- Nei, sennilega ekki,
sagði tíðindamaður
Rökstóla.
Búum yfír
sérþekkingu
- Hvað er nú fram-
undan?
- Bara að æfa nýtt lag
fyrir næsta ár. .
- Þið emð ekki búin
að gefast upp á svindl-
inu?
- Nei, nei, það er að-
almálið að taka þátt í
keppninni, svaraði söng-
konan glaðlega.
- En það er auðvitað
ekki víst að þið verðið
aftur fyrir valinu?
- Jaaa, við höfum
náttúmlega lært rosalega
af þessari ferð. Sérstak-
lega hvemig er hægt að
fá tólf stig með því að
gefa öðmm tólf stig. Við
teljum að við búum nú
yfir sérþekkingu sem
gerir okkur ósigrandi á
næsta ári, sagði söng-
konan að skilnaði.