Alþýðublaðið - 22.07.1994, Blaðsíða 2

2 ALÞÝÐUBLAÐIÐ
UMRÆÐA
Föstudagur 22. júlí 1994
MÞYHBIÐ
HVERFISGÖTU 8-10 - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Útgefandi: Alprent hf.
Ritstjóri: Siguröur Tómas Björgvinsson
Setning og umbrot: Alprent hf.
Prentun: Oddi hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Sími: 625566 - Fax: 629244
Áskriftarverð kr. 1.400 á mánuði.
Verð í lausasölu kr. 140
Ferdumst um
eigið land
Nokkrir hagsmunaaðilar í ferðaþjónustu hafa látið í Ijós þá
skoðun að auglýsingaátakið „Island - sækjum það heim“, hafi
ekki skilað neinum árangri. Þeir hafí ekki orðið varir við að fleiri
Islendingar séu á ferð um landið í sumar en undanfarin sumur né
heldur sjái þess stað í auknum tekjum vegna viðskipta landans
við fyrirtæki í ferðaþjónustu. Nær væri að verja því fé sem fer í
þessar auglýsingar á einhvem annan hátt til hagsbóta fyrir ís-
lenska ferðaþjónustu.
Þessi gagnrýni er dæmigerð fyrir þann hugsunarhátt sem við ís-
lendingar höfum tamið okkur og nefna mætti „straxveiki". Við
viljum sjá árangur tafarlaust þegar bryddað er upp á nýjungum.
Ef einhver bið verður á að peningar komi í kassann er verkefnið
talið misheppnað og rokið í eitthvað annað. Þó er það svo, að
þeir sem leggja stund á ferðaþjónustu ættu öðmm fremur að gera
sér ljóst að ferðamenn em ekki komnir á vettvang daginn eftir að
auglýsing birtist. Allra síst þegar auglýsingum er ekki beint að
ákveðnum þáttum eða ákveðnum stöðum heldur landinu í heild.
Það er einfaldlega verið að hvetja landsmenn til að muna eftir
eigin landi þegar ferðalög em annars vegar og ekki vanþörf á.
Alltof lengi hafa of margir sett samasem merki milli sumarleyf-
is og utanlandsferðar.
On aðstaða til að hýsa og þjónusta ferðamenn hefur stórbatnað
hér á landi undanfarin ár. Sú aðstaða hefur fyrst og fremst verið
byggð upp vegna sívaxandi Ijölda erlendra ferðamanna og án
þeirra er hætt við, að við væmm skemmra á veg komin í ferða-
þjónustu. Gistihúsum og matsölustöðum hefur fjölgað mjög og
þrátt fyrir að stundum megi finna nokkra hnökra á þjónustu og
aðbúnaði em þessi gmndvallaratriði komin í nokkuð gott horf.
Hins vegar er víðar skortur á afþreyingu þótt einnig hafi orðið
miklar framfarir á því sviði. Bændagisting hefur mtt sér til rúms
víða um sveitir og þar er um að ræða velheppnað framtak. Ferða-
menn eiga kost á gistingu í fögmm sveitum og gjaman afþrey-
ingu í leiðinni svo sem hestaferðum eða silungsveiði. Margir
bændur hafa ferðaþjónustu sem aukabúgrein og sumir hafa gert
hana að aðalatvinnu.
Framfarir í ferðaþjónustu gera það að fýsilegum kosti að ferðast
um eigið land. Auðvitað stendur landið og fegurð þess alltaf fyr-
ir sínu. Hins vegar em ekki allir tilbúnir að fara um landið með
tjald og svefnpoka og vilja njóta þæginda í sumarleyfinu. Aug-
lýsingaherferðin „ísland - sækjum það heim“ minnir okkur á að
við eigum þess líka kost að ferðast innanlands. Margir lands-
menn þekkja sólarstrendur suðurlanda út og inn en hafa aldrei
ferðast um eigið land. Að vekja athygli á íslandi sem vænlegum
kosti í sumarleyfmu er framtak sem skilar ekki árangri daginn
eftir að því er hmndið á stað. En það hefur tvímælalaust áhrif
þegar til lengri tíma er litið. Því er óþarfi að hafa uppi kveinstafi
þótt gististaðir eða matsöluhús fyllist ekki af Islendingum í upp-
hafí þessa ferðamálaátaks.
Fær raddir hafa heyrst að það sé of dýrt fyrir íslendinga að ferð-
ast innanlands. Verð á gistingu og mat sé svo hátt að ekkert
venjulegt fólk hafí efni á slíkum lúxus. Em þá stundum nefnd
dæmi um verð á mat og gistingu á bestu hótelum landsins. En
verð á háannatíma er þó ekki dýrara þar en í erlendum stórborg-
um sem íslendingar greiða án þess að mögla. Meðalverð á gist-
ingu og mat hérlendis er ekki svo hátt að það eigi að fæla okkur
frá því að ferðast um landið. Það er út í hött að vitna í auglýsing-
ar ferðaskrifstofa um lægstu verð á leiguflugsferðum til sólar-
stranda. Þær auglýsingar segja ekki alla söguna og þegar búið er
að bæta fæði og öðmm kostnaði við flugfar og gistingu er kom-
ið langt upp fyrir auglýst gmnnverð.
Við skulum láta það eftir okkur að ferðast um eigið land og
njóta alls þess sem það hefur upp á að bjóða.
PALLBORÐ: Birgir Hermannsson
Uppstokkun
á flokkakerGnu
Löngu tímabærar umræður
um uppstokkun íslensks
flokkakerfis hafa nú haf-
ist í fjölmiðlum. I kjölfar sigurs
Reykjavíkurlistans í borgar-
stjómarkosningunum hafa ýms-
ir, þar á meðal Ólafur Ragnar
Grímsson og Ólína Þorvarðar-
dóttir af vinstri vængnum og
Bjöm Bjamason af hægri
vængnum hvatt til þess að kosið
yrði um ríkisstjóm í næstu
kosningum. Þau Ólafur og
Ólína vilja gera þetta með mál-
efnasamningi vinstri flokkanna,
en Bjöm (eins og eðlilegt má
teljast) bendir á leikreglur
stjómmálanna. Sumt ungt fólk
vill ganga lengra en kosninga-
bandalag Reykjavíkurlistans og
stofna sameinaðan félags-
hyggjuflokk.
Ekki em þó allir sammála um
þetta. Kristín Einarsdóttir spyr
eðlilega: Um hvað eiga menn
að sameinast? Ekki er annað að
skilja á Kristínu en málefna-
samstaðan sé ekki fyrir hendi
og því út í hött að tala um mál-
efnasamning eða sameiginlegt
framboð. Kristín hefur einnig
lýst því yfir að stjómarsam-
vinna Kvennalistans með Sjálf-
stæðisflokknum komi til greina,
rétt eins og - jafnvel frekar en -
með Alþýðutlokknum.
Það er auðvitað rétt hjá Krist-
ínu að varla er það eitt gmnd-
völlur fyrir samstarfi eða sam-
mna að vera andstæðingur
Sjálfstæðisflokksins. Slíkt gekk
í Reykjavík af tveimur ástæð-
um. f fyrsta lagi hafði löng
minnihlutaseta ekki leitt í ljós
neinn vemlegan málefnaágrein-
ing og í öðm lagi sáu menn það
í hendi sér að þetta var eina
leiðin til að vinna Sjálfstæðis-
flokkinn. Ekkert slíkt er uppi á
teningnum í landsmálum. Þó að
ágreiningur á milli flokka sé lík-
lega ýktur til að skerpa sérstöðu
þeirra er hann til staðar. Ég
hygg þó að málefnaágreiningur
innan flokkanna um stærstu mál
sé meiri en milli þeirra. Þetta
gildir jafnt um Sjálfstæðisflokk-
inn og hina flokkana. í þessu
liggur vandi flokkakerfisins, en
ekki í því hvort við höfum tvo
eða fleiri flokka.
Kvennalistinn klofnaði
Við vitum að innan Alþýðu-
bandalagsins hefur um árabil
ríkt stríðsástand. Alþýðuflokk-
urinn gekk nýlega í gegnum erf-
iðan formannsslag og sér ekki
fyrir endann á þeim deilum, þó
enn sem komið er séu þær hátíð
í samanburði við Alþýðubanda-
lagið. Kvennalistinn klofnaði í
herðar niður út af Evrópska
efnahagssvæðinu. Þar tókust á
framsóknar-femínisminn undir
forystu Kristínar og frjálslynd-
ari armur undir forystu Ingi-
bjargar Sólrúnar. Hugsanlega
„VHjum við tvö
innbyrðis ólík og
ósamstæð
regnhlífammtök
meðþaðmarkmið
eitt að ná og halda
völdum? Varia.
Uppstokkun
Islenska flokka-
kerfisins Wýtur
aðbeinastaðþvíað
flokkamir aðlagist
raunverulegum
átakalínum.”
eru þær deilur leystar með brott-
hvarfi Ingibjargar úr þing-
flokknum, en vart verður
Kvennalistinn vænlegri sam-
starfskostur fyrir vikið.
Framsóknarflokkurinn er sér
á parti. Fyrir það fyrsta hefur
flokkurinn aldrei verið þekktur
fyrir framsækna félagshyggju.
Framsóknarflokkurinn klofnaði
um Evrópska efnahagssvæðið
og má líta á þann klofning sem
táknrænan fyrir málefnastöðu
flokksins í heild sinni. Halldór
Ásgrímsson hefur slegið nýjan
tón í stefnu Framsóknarflokks-
ins sem á þessu stigi er ekki gott
að segja hvert leiðir.
Þjóðlegir íhaldsmenn
Það væri mikil einföldun að
segja að ágreiningur innan
flokkanna snúist eingöngu um
hægri og vinstri stefnu. „Hægri“
og „vinstri“ eru mikilvægir
klofningsþættir í íslenskum
stjómmálum, þó að þeir séu
óskýrari kostir en áður var.
Annar mikilvægur klofnings-
þáttur er það sem ég vil kalla „-
gamla tímann" og „nýja tím-
ann“. Þetta em að mörgu leyti
óheppileg hugtök. „Gamli tím-
inn“ er það sem stundum er
kallað í niðrandi merkingu
„framsóknarmennska“. Ef til
vill væri best að kalla fylgis-
menn „gamla tímans“ þjóðlega
íhaldsmenn. „Gamli tíminn“
stendur fyrir fyrirgreiðslukerfi
ríkisins, óbreytta skipan í sjáv-
arútvegi og landbúnaði,
byggðastefnu síðustu áratuga,
óbreytt kjördæmakerfi og and-
stöðu við Evrópusambandið.
,Ný tíminn“ stendur fyrir opið
samfélag og hagkerfi, uppskurð
í sjávarútvegi og landbúnaði,
andstöðu við sértækar efnahags-
aðgerðir og ómarkvissa byggða-
stefnu, jöfnun kosningaréttar og
aðild að Evrópusambandinu.
Á meðfylgjandi mynd má sjá
að skiptingin „gamli tíminn" og
„nýi tíminn“ liggur þvert á
skiptinguna „hægri“ og „-
vinstri“. Þegar Olína Þorvarðar-
dóttir og aðrir tala um að skerpa
og leiðrétta átakalínur í stjóm-
málunum hér á landi verður að
fylgja með einhver greining á
því hvar þær átakalínur liggja.
Sameining vinstri flokkanna
(þar með töldum Framsóknar-
flokknum og Kvennalistanum) í
einn flokk mun búa til eftir-
mynd Sjálfstæðisflokksins
vinstra megin við miðjuna. Er
þetta það sem við viljum? Vilj-
um við tvö innbyrðis ólík og
ósamstæð regnhlífarsamtök
með það markmið eitt að ná og
halda völdum? Varla. Upp-
stokkun íslenska flokkakerfisins
hlýtur að beinast að því að
flokkamir aðlagist raunvemleg-
um átakalínum og veiti þannig
kjósendum raunhæfa valkosti í
kosningunum.
Ég fer ekki dult með þá skoð-
un mína að klofningsásinn „-
gamli“ og „nýi tíminn" er öðr-
um þræði kynslóðaátök.
Röskvukynslóðin sem Ólafi
Ragnari verður tíðrætt um þessa
dagana er almennt fylgjandi
Evrópusamvinnu og brosir út í
annað þegar Svavar Gestsson
fullyrðir að Evrópusambandið
og jafnaðarstefnan fari ekki
saman. Rökrétt ályktun af þessu
er auðvitað sú að Gro Harlem
Bmndtland sé ekki jafnaðar-
maður! Segir þetta ekki meira
um hinn þjóðlega íhaldsmann
Svavar Gestsson en jafnaðar-
stefnuna? Stór félagshyggju-
flokkur mun auðvitað rúma
ólíkar skoðanir á mörgum mál-
um, en slíkt má ekki leiða til
stefnuleysis um gmndvallarat-
riði.
Jafna kosningaréttinn
Nú er auðvitað spumingin
hvemig við opnum flokkakerfið
og finnum nýjum straumi far-
veg. Bjöm Bjamason bendir í
því efni á kjördæmaskipan og
kosningalög. Fyrst ber auðvitað
að fagna því að Bjöm telur
kosningaréttinn mannréttindi og
því brýnasta verkefnið í mann-
réttindamálum hér á landi að
jafna þennan rétt. Bjöm telur
æskilegt að yfirfæra Reykjav-
íkurlistann á landsmálin. Með
því að koma á einmennings-
kjördæmum yrðu vinstri menn
knúnir til að láta drauminn urn
sameinaðan félagshyggjuflokk
rætast. I kjölfar stjórnmála-
kreppu ákváðu Grikkir og Italir
nýlega að taka upp einmenn-
ingskjördæmi, meðal annars til
að stokka upp flokkakerfið. Við
skyldum því ekki hafna hug-
mynd Bjöms án umhugsunar.
Gallinn við hugmynd Bjöms er
sá að einmenningskjördæmi
leiða ekki sjálfkrafa til tveggja
flokka kerfis. Bretland er þrigg-
ja flokka kerfi auk smáflokka í
Skotlandi og á Norður-írlandi.
Meirihlutaflokkurinn stjómar
vanalega í krafti minnihluta at-
kvæða. íhaldsflokkurinn hefur
þannig stjómað í 15 ár með
42% atkvæða á bak við sig.
í annan stað má spyija hvort
Bretland sé nokkuð sem taka
beri sér til fyrirmyndar. Væri
ekki nær að líta til Þýskalands,
Hollands eða Norðurlanda,
enda er stjómarfar og efnahags-
líf í mun betra ástandi þar en
Bretlandi. Besta leiðin til upp-
stokkunar í íslenskum stjóm-
málum er að mínu áliti að jafna
kosningaréttinn og gera landið
allt að einu kjördæmi með
ákveðnum reglum sem koma í
veg fyrir ofljölgun smáflokka.
Nýjar leikreglur verða þannig
gmndvöllur endumýjunar
flokkakerfisins. Sú endumýjun
verður hins vegar að snúast um
málefni, enda eiga flokkar að
byggjast á þeim. Það er því rétt
að byija á byrjuninni: hver á
málefnagrunnur stórs félags-
hyggjuflokks að vera?
Höfundur er
aðstoðarmaður
umhverfisráðherra.
Vinstri Nýjitímirtn Hægri
Gamli tímúin