Alþýðublaðið - 24.02.1995, Blaðsíða 7

HELGIN 24.-26. FEBRÚAR 1995
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
Sighvatur Bjarnason forstjóri Vinnslu-
stöðvarinnar í Vestmannaeyjum segir í viðtali
við Sœmund Guðvinsson, að samningurinn
um Evrópska efnahagssvæðið sé mjög
góður fyrir sjávarútveginn
EES skapar
meiri verðmæti
og fleiri störi
„Ég hef sagt það og segi það enn, að ég tel nauðsynlegt
að menn fari í viðræður við ESB til að átta sig á því hvað er
í pottinum,“ segir Sighvatur.

„Við erum mjög ánægðir með
EES-samninginn. Vegna þessa
samnings erum við samkeppnisfærir
á erlendum mörkuðum með sölu á
flökum í neytendapakkningum sem
skapar meiri framleiðsluverðmæti
og fleiri störf. Það er engin spurning
að EES-samningurinn er mjög góður
fyrir sjávarútveginn,“ sagði Sighvat-
ur Bjarnason, forstjóri Vinnslu-
stöðvarinnar í Vestmannaeyjum, í
viðtali við Alþýðublaðið.
Sighvatur var spurður hvort hann
leiðsla í sjálfu sér og við teljum þetta
vera framtíðina. Þetta er allt pakkað
beint í hendur neytandans en ekki
þessar grófpakkningar sem við höf-
um verið mikið í. Þetta skapar meira
framleiðsluverðmæti og fleiri störf
sem hlýtur að vera eitt af markmið-
unum með rekstrinum hjá okkur sem
og með EES-samningnum.“
Sérðu þennan ávinning í fleiri
greinum flskvinnslunnar í land-
inu?
„Eg held að það séu að skapast
Sighvatur: Erum mjög hamingjusamir með EES-samninginn.
yrði var við ávinning af samningnum
um Evrópska efnahagssvæði, sem
mætti mikilli andstöðu á sínum tíma.
Sighvatur sagði að ávinningurinn
væri augljós. „Auðvitað ftnna allir
fyrir ávinningi samningsins um EES
þó að það sé erfitt að mæla hann ná-
kvæmlega. Við erum til dæmis í
fyrsta sinn samkeppnisfærir í salt-
fiskinum og búum nú við sömu skil-
yrði og Norðmenn sem ekki var fyr-
ir hendi áður. Þá finnum við áhrif
samningsins sérstaklega á þorskflök-
unum. Allur þessi flakamarkaður
sem við höfum verið að vinna á und-
anfarin ár er að opnast fyrir okkur.
Við erum að framleiða neytendap-
ökkuð saltflök í íjögur hundmð
gramma pakkningum og emm nú
loksins að verða samkeppnisfærir.
Við emm að fá samninga sem renna
stoðum undir reksturinn. Ætlunin
var að taka ákvörðun í upphafi þessa
árs um það hvort við hættum þessari
framleiðslu. En við teljum okkur
núna vera komnir með þannig samn-
inga að hægt er halda þessu áfram.
Þetta má rekja beint til þess að við
emm samkeppnisfærir út af EES-
samningnum. Þess vegna eram við
mjög hamingjusamir með þennan
samning."
Er þetta þá orðin hagkvæm
framleiðsla?
„Já, þetta er mjög hagkvæm fram-
mun betri skilyrði til að flytja út
fersk flök en áður var. Við höfum
meðal annars verið að vinna í því
undanfama mánuði en flutningurinn
hefur verið ákveðið vandamál. Það
er of dýrt að flytja þetta með flugi og
síðan þurfum við að geta haft reglu-
legar afhendingar. En EES-samning-
urinn og þær tollalækkanir sem
komu með honum hafa tvímælalaust
gert það að verkum að það er korninn
mun betri gmndvöllur fyrir þessu en
var áður. Þá em menn að sjá fram á
að flytja út flök í staðinn fyrir heilan
fisk sem bæði eykur verðmæti fisks-
ins og skapar aukna atvinnu í landi.
EES- samningurinn er óumdeilan-
lega mjög góður fyrir sjávarútveg-
inn. Það er enginn spurning."
Ert þú fylgjandi því að við göng-
um lengra og sækjum um aðild að
ESB?
„Ég hef sagt það og segi það enn
að ég tel nauðsynlegt að menn fari í
viðræður við ESB til að átta sig á því
hvað er í pottinum. Ég er ekki viss
um hvort menn þurfi að sækja um
aðild en alla vegar er nauðsynlegt að
menn þreifi á því hvað við vinnum
og hveiju við höfum að tapa. Þó að
ég sé enginn sérstakur ESB-sinni þá
held ég að við höfum ekki efni á því
þjóðarinnar vegna að kanna ekki
hvað er í pottinum. Það væri mjög
merkilegt ef við gerðum það ekki.
Síðan þarf þjóðin að skera úr. Ég
held að það sé mikilvægt að stjóm-
málamenn treysti þjóðinni. Þeir hafa
treyst henni til að kjósa sig og þá
verða þeir að treysta þjóðinni til að
vega það og meta hvort við eigum að
ganga í ESB eða ekki.“
Kvótakerflð og fiskveiðistjórn-
un er stöðugt deiluefni. Finnst þér
að þar þurfi eitthvað að laga?
„Ég held að kvótakerfið sé sem
slíkt ágætt kerfi að flestu leyti. Það er
alla vega besta kerfið sem ég hef séð
hingað til. Mér finnst tillögur fram-
bjóðenda Sjálfstæðisflokksins á
Vestfjörðum lýsandi dæmi um
hvernig Vestfirðingar hafa snúið sér
í kvótakerfinu. Þeir ætluðu sér aldrei
að samþykkja þetta kerfi eða laga sig
að því. Það má segja að allir aðrir
landsfjórðungar hafi verið að aðlaga
sig að kvótakerfinu undanfarin tíu ár
og hafa náð mjög góðurn árangri í
því. Vestfirðingum hefur aldrei dott-
ið í hug að gera það nema þá kannski
þeir á Guðbjörginni frá fsafirði. Svo
þegar þeir sitja nú í miklum erfið-
leikum eiga hinir að borga brúsann.
Ég get alls ekki sætt mig við þessa
tillögur þeirra og finnst þær raunar
hálf kjánalegar því þær geta ekki
gengið upp. Mér finnst merkilegt að
menn í þessum hóp sem eiga að hafa
talsverða reynslu í sjávarútvegi
skulu vera að birta þetta."
En er það ekki galli á kvótakerf-
inu að menn eru að henda fiski í
sjóinn?
,Jú, vissulega em það agnúar á
kerfinu og það verður að finna lausn-
ir á því vandamáli. Ég held að það sé
raunar ekkert kerfi til sem getur
komið í veg fyrir þetta. Hins vegar er
ég sammála tillögu þess efnis að
menn reyndu frekar að koma með
þennan fisk í land. Hann væri síðan
seldur á markaði þar sem sjómenn
og útgerðarmenn fengju eitthvað lít-
ið brot af söluverði en hitt færi í Haf-
rannsóknarstofnun. Ég gæti full-
komlega sætt mig við það. Ég held
að það sé ekki til það kerfi sem kem-
ur í veg fyrir að menn hendi fiski
þegar búið er að veiða upp í það
magn sem menn áætla.“
Viltu þá hafa þetta utan kvóta
að einhverju leyti?
„Ég vil fyrst og fremst að menn
geti komið með þetta í land. Þá vit-
um við hvað við emm að veiða mik-
ið af þorski á hverju ári og það sem
veitt væri umfram kvóta gerði það að
verkum að hægt væri að stunda haf-
rannsóknir hér á íslandi.
Þetta framlag sem Hafrannsóknar-
stofnun fær er til skammar fyrir
þjóðina svo ég tali nú ekki um fyrir
sjávarútveginn. Það er ekki hægt að
gera neinar athuganir eða uppbyggi-
legar rannsóknir á lífríkinu sjálfu
„Auðvitað finna allir fyrir ávinningi samningsins um EES þó að
það sé erfitt að mæla hann nákvæmlega. Við erum til dæmis í
fyrsta sinn samkeppnisfærir í saltfiskinum og búum nú við
sömu skilyrði og Norðmenn sem ekki var
fyrir hendi áður.“
vegna þess að það em ekki til pen-
ingar f þá hluti. En þetta er það sem
skiptir okkur hvað mestu máli á
þessu landi. Við getum ausið pen-
ingum í einhverja íþróttahöll í Laug-
ardal en ekki þetta.“
Þarf ekki sjávarútvegurinn
sjálfur að leggja þarna til fé?
„Atvinnugreinin þarf sjálf að taka
þátt í þessu og ég vil að þróunar-
gjaldinu verði í framtíðinni varið til
að fjármagna Hafrannsóknarstofnun.
Ég vil sjá að þessi afli sem menn em
að henda í sjóinn komi á land þar
sem sjómenn og útgerðarmenn
skipta kannski á milli sfn 20 prósent-
um af söluverðmæti á mörkuðum en
hitt færi í Hafró.“
Hvað segir þú um þá gagnrýni
þeirra sem gera út vertíðarbáta að
hlutur þeirra fari sffellt minnk-
andi meðan togararnír fá stöðugt
stærra hlutfall til sín?
„Þetta er auðvitað alveg rétt. Hér í
Vestmannaeyjum hafa bátamir verið
uppistaðan í útgerð alveg frá upp-
hafi. Togaraútgerð hefur aldrei verið
hér að neinu marki ef svo má segja.
En kvótinn er sífellt að safnast á út-
gerðir frystitogara vegna þess að þær
eru hagkvæmari en aðrar og geta
keypt upp aflaheimildimar.
Síðan er annað að héðan hefur
verið stundaður talsverður útflutn-
ingur í gámum, sérstaklega á karfa.
Það fæst gott verð fyrir karfa á
Þýskalandsmarkaði og þetta er hag-
kvæmasta leiðin í dag til að flytja út
þennan fisk. En þá er sett kvótaálag á
karfann sem gerir það að verkum að
menn em að missa frá sér heimildir.
Þetta á verða til þess að menn flytji
síður út í gámum og vinni aflann
frekar í landi sem er mjög göfugt
markmið. En það er þá spuming
hvort ekki eigi að setja svipað kvóta-
álag á útgerðir frystitogara því ekki
er þeirra afli unnin í landi. Það verð-
ur að jafna mun betur samkeppnis-
skilyrðin milli bátaútgerðar og
frystitogaranna. Þetta er mjög ójafnt
eins og það er í dag og stefnir í sífellt
meiri ójöfnuð eftir því sem meira er
skorið niður.
Við í Vinnslustöðinni emm vænt-
anlega með sjö báta í viðskiptum
sem em á netum. Áðan hringdi einn
skipstjórinn í mig og var alveg í
vandræðum því það var kominn svo
mikill þorskur á miðin og við era að
reyna að veiða ufsa. Þessi bátur þarf
ekki nema viku á þorskveiðum til að
klára kvótann og hvað á hann svo að
gera? Menn eru því alltaf að flýja út
úr þessu en útgerðir frystitogara
virðast alltaf geta keypt meiri og
meiri kvóta vegna þess að reksturinn
er svo hagkvæmur."
Hvað fínnst þér um þær tak-
markanir sem á að setja á sókn
vertíðarbáta undir 30 tonnum?
„Ég held að við séum flestir sam-
mála því að hrygningarstoppið er
nauðsynlegt og sé af hinu góða þótt
það hafi kannski verið erfitt að lifa
með það fyrst. Hins vegar er mjög
erfitt að ákveða að banna bátum und-
ir 30 tonnum að vera með net í janú-
ar og febrúar. Ég geri ráð fyrir að
þetta sé gert til að reyna að koma í
veg fyrir að net séu í sjó þegar koma
brælur. En veður f þessum mánuðum
em mjög misjöfn, stundum gott veð-
ur og stundum ekki. Það er því mjög
blóðugt fyrirþessar útgerðir að lenda
í því að vera stoppaðar þegar kannski
loksins er veður til veiða. Það er hag-
kvæmast að veiða þorsk og yfirleitt
allan ufsa sem fer í salt á tímabilinu
frá október til febrúarloka vegna
þess að neyslan fer fram fyrir jól og
páska. Það sem veitt er eftir febrúar
er yfirleitt selt á lægra verði á mörk-
uðunum því þá em kaupendur búnir
að fá nóg. Þess vegna geta þessar út-
gerðir lent í því að fá ekki hæsta
verðið fyrir sinn fisk. Það er líka
spuming hvort mikið réttlæti sé fólg-
ið í því,“ sagði Sighvatur Bjamason.