Alþýðublaðið - 23.11.1995, Qupperneq 3

ALÞÝÐUBLADIÐ
3
HELGIN 23,-26. NÓVEMBER 1995
s k o ð a n i r
Skömmtunarstjóri ríkisins, ekki meir...
ÁRATUGUR er langur tími í lífi
einstaklings - en ekki í pólitík. Nú er
bráðum áratugur liðinn frá því að Al-
þýðuflokkunnn setti það á stefnuskrá
sína að innheimta bæri veiðileyfagjöld
fyrir afnotarétt af sameiginlegri auð-
lind þjóðarinnar, í stað þess að úthluta
kvóta ókeypis.
Nú er ekki lengur spuming um það,
hvort veiðileyfagjöid verða tekin upp,
heldur aðeins hvenær. Alþýðuflokkur-
inn var á sínum tíma fyrstur stjórn-
málaflokka til að marka sér stefnu í
þessu stóra máli. Við umræður á Al-
þingi í fyrri viku kom á daginn að þrír
stjórnmálaflokkar (Alþýðuflokkur,
Þjóðvaki og Kvennalisti) styðja nú
málið. Þar við bætist að fyrrverandi
formaður Alþýðubandalagsins, Ólafur
Ragnar Grímsson. lýsti yfir skilyrtum
Háborðið |
Jón
Baldvin
Hannibalsson
skrifar
stuðningi við það. Hið sama hafa gert
stjórnarformaður og framkvæmda-
stjóri Granda og reyndar ýmsir ileiri
handhafar kvóta, sem fengið hafa
þessum vérðmætum úthlutað, án þess
að hafa' greitt eigandanum, íslensku
þjóðinni, S.vó mikið sem fimmeyring
fyrir. • -
ÞORSTEINN PÁLSSON sjávarút-
vegsráðherra átti bágt þegar hann
reyndi, í umræðum á Alþingi, að veija
kerfið. .Hvernig getur lögfræðingur
varið það, að lögbundin eignarréttur
þjóðarinnar á fiskimiðunum er ekki
virtur í reynd? Ef hann ber því við að
ókeypis úthlutun stjómvalda á kvótum
varði aðeins afnotarétt, hvemig getur
lögfræðingúrinn þá varið það, að af-
notaréttiif’af ánnárrá éign skuli vera
ókeypis? Hvemig getur dómsmálaráð-
herrann varið það að menn geti hagn-
ast afþví að selja annarra manna eig-
ur? Og ekki nóg með að handhafar
kvótans geti grætt á að selja hann; þeir
geta leigt hann, veðsett hann, afskrifað
hann og látið hann ganga í erfðir til af-
komenda sinna - allt saman án þess að
eigandinn, íslenska þjóðin, fái nokkuð
í sinn hlut.
Sú var tíð að vemdun eignarréttar-
ins var grundvallaratriði í stjómmála-
skoðun svokallaðra íhaldsmanna. Þeir
hafa skorið upp herör til vemdar eign-
arréttinum af minna tilefni en því, sem
hér er nefnt, þar sem allar grundvallar-
reglur eru fótum troðnar. Sú vernd
eignarréttar, sem á að vera tryggð í
stjómarskránni, kemur fyrir lítið. Jafn-
ræðisreglan - gmndvallarregla í sam-
skiptum borgaranna við ríkisvaldið -
er þverbrotin. Vegna framsalsréttar
innan kvótakerfisins er mönnum
smám saman mismunað í stómm stíl
innan greinarinnar. Menn standa ekki
jafnt að vígi í að hasla sér völl í grein-
inni. Sum fyrirtæki njóta ókeypis
kvótaúthlutunar. Önnur fyrirtæki hafa
orðið að kaupa kvóta dýmm dómum.
Þau búa ekki við sömu samkeppnis-
skilyrði. Þeir sem fengið hafa kvótann
ókeypis em í reynd ríkisstyrktir.
í ÞÚSUND ÁR voru fiskimiðin í
kringum ísland almenningur. Öllum
„Það er athyglisvert að ráðherrar og ráða-
menn Sjálfstæðisflokksins koma fram í þessu
máli, og reyndar í hverju stórmálinu á fætur
öðru, sem fulltrúar pólitísks skömmtunarkerf-
is og ríkisforsjár, gegn hagsmunum almenn-
ings og gegn almennum leikreglum í atvinnu-
lífinu. Þorsteinn Pálsson, fyrrverandi formað-
ur Sjálfstæðisflokksins, er dæmi um slíkan
stjórnmálamann."
var fijálst að sækja þangað björg í bú.
Skipakostur og veiðitækni voru með
þeim hætti, að engin hætta var á of-
veiði. Það er liðin tíð. Takmarkalaus
sókn með nýjustu tækni í takmarkaða
auðlind, þar sem auðlindin nýtur ekki
eignarréttarvemdar, leiðir alltaf og alls
staðar til ofveiði og rányrkju. Þess
vegna hefur ríkið tekið að sér að
skammta aðganginn að auðlindinni.
Kvótakerfið er skömmtunarkerfi. Öll
skömmtunarkerfi bjóða upp á spill-
ingu og enda að lokum í stöðnun og
hruni þeirra atvinnugreina, sem við
eiga að búa. Islenskur landbúnaður er
dænii um það. Hagkerfi Austur-Evr-
ópuþjóða em dæmi um það. Núver-
andi kvótakerfi - aflamarkskerfi -
væri fyrir löngu búið að leggja sjávar-
útveginn í rúst, ef ekki væri framsals-
réttur á kvótum. Framsalsrétturinn er
hvort tveggja í senn: Helstu rökin fyrir
hagkvæmni kerfisins en jafnframt eitt
skýrasta dæmið um óréttlæti þess. Eða
hvemig ætla menn að réttlæta það að
handhafar kvótans, útgerðarmenn,
beiti valdi sínu, að viðlögðum at-
vinnumissi, til þess að þvinga sjó-
menn til að fjármagna kvótakaup af
sínum hlut, án þess að þeir fái nokkuð
fyrir sinn snúð? Þeir eru gerðir að
leiguliðum og búa við svipað réttarör-
yggi og hinar „dauðu sálir" Gogols í
rússnesku bændaánauðinni.
Öllum má Ijóst vera að það verður
aldrei friður eða sátt um núverandi
aflamarkskerfi og félagslegar afleið-
ingar þess, nema því aðeins að hand-
hafar kvótans greiði eiganda auðlind-
arinnar eðlilegt gjald fyrir afnotarétt-
inn. Það er lágmarkskrafa, sem ekki er
unnt að hvika frá. Klisjur kvótavina
eins og Þorsteins Pálssonar og Hall-
dórs Asgrímssonai' um að veiðileyfa-
gjald sé sama og sérstakur skattur á
sjávarútveginn og þar með lands-
byggðina, em innantómar og standast
ekki nánari skoðun.
ÖLL FYRIRTÆKI, án tillits til
þess í hvaða atvinnugrein þau eru,
eiga að greiða skatta sámkvæmt al-
mennum reglum. Það á að vera svo,
hvort heldur urn er að ræða fyrirtæki í
matvælaframleiðslu, iðnaði eða þjón-
ustu. En verslunarfyrirtæki verður
auðvitað að greiða fyrir aðföng sín, þá
vöm sem það selur. Fyrirtæki sem fær
aðgang að malamámi í eigu annarrá
verður að greiða fyrir það. Menn
greiddu ekkert fyrir það að róa til ,
fiskjar áður fyrr, af því að miðin vom
almenningur. Alþingi hefur nú breytt
því með lögum. Þjóðin er eigandi
fiskimiðanna og ríldð skammtar að-
ganginn að miðunum. Þar með er búið
að gera veiðileyfin að fémætum rétt-
indum - þau hafa ákveðið markaðs-
verð. Spurningin er því aðeins sú: A
„ rentan “ af þessari auðlind að ganga
til eiganda síns, þjóðarinnar, eða til
einkaaðila, samkvœmt pólitísku
skömmtunarkerji.
Það er athyglisvert að ráðherrar og
ráðamenn Sjálfstæðisflokksins koma
fram í þessu ináli, og reyndar í hverju
stórmálinu á fætur öðm, sem fulltrúar
pólitísks skömmtunarkerfis og ríkis-
forsjár, gegn hagsmunum almennings
og gegn almennum leikreglum í at-
vinnulífinu. Þorsteinn Pálsson, fyrr-
verandi formaður Sjálfstæðisfiokks-
ins, er dæmi um slíkan stjórnmála-
mann. Hann ver pólitískt skömmtun-
arkerfi í landbúnaði með oddi og egg.
Hann og Halldór Ásgrímsson em eins
og samvaxnir Síamstvíburar í máls-
vöm sinni fyrir pólitískt skömmtunar-
kerfi í sjávarútvegi. Það er alveg sama
hvar við bemm niður: I landbúnaðar-
málum, í sjávarútvegsmálum, við
framkvæmd GATT-samninganna,
varðandi búvörusamninginn nýja -
alls staðar koma forystumenn og þing-
rnenn Sjálfstæðisfiokksins fram sem
fulltrúar opinbers skömintunarkerfis
og ríkisforsjár og harðir andstæðingar
markaðslausna og almennra leikreglna
í atvinnulífi. Þeir eru pólitískir uin-
skiptingar.
EINSTAKA SINNUM er eins og
þetta pólitíska þursabit brái af þeim og
þeir sjái hlutina í réttu ljósi. Dærni urn
þetta kom upp varðandi framkvæmd
Gy^TT-samningsins. Samkvæmt
samningnum er ríkið skuldbundið til
að heimila innflutning landbúnaðar-
vara að lágmarki allt að 3% af mark-
aðshlutdeild viðkomandi vöru. Þetta
eru smámunir, - en það er grundvall-
arreglan sem skiptir máli. Ríkið verð-
ur einhvem veginn að úthluta leyfum
fyrir þessum innflutningi. Við skoðun
málsins var öllum ljóst að þessi leyfi
væm „fénuet réttindi". Þau myndufá
markaðsverð. Þau gætu gengið kaup-
urn og sölum. Öllum var ljóst að ef
innflytjandinn fengi þessi leyfi - þessi
fémætu réttindi - ókeypis, mundi
„rentan" ganga óskipt til hans, en
neytandinn myndi í engu njóta þess.
Niðurstaðan varð sú að allir þing-
menn Sjálfstæðisflokksins, og reyndar
allir stjórnarliðar, greiddu atkvæði
með því, ásamt þingmönnum stjómar-
andstöðunnar, að ríkinu bæri að taka
gjald fyrir þessi takmörkuðu innflutn-
ingsleyfi. Þannig samþykktu Þorsteinn
Pálsson, Halldór Ásgrímsson og allt
heila skömmtunarstjóralið stjórnar-
flokkanna, grundvallarregluna um
gjaldtöku fyrir takmörkuð leyfi, eða
fémæt réttindi, sem ríkið tekur að sér
að skammta borgurum - ef skömmt-
unarkerfi er á annáð borð við lýði. Þar
með kipptu þeir sjálfir fótunum end-
anlega undan öllum þeirra mála-
myndarökum gegn veiðileyfagjaldi í
sjávarútvegi. Nú er ekki lengur spum-
ing um hvort sú gjaldtaka kemur - að-
eins hvenær.
Höfundur er alþingismaöur og formaður
Alþýðuflokksins.
Yvonne Rode nemi: James Ingibjörg Jóhannsdóttir
Hetfield í Metalica. sjúkraliði: Það er hinn eini
sanni Bo Halldórsson.
Svanur Kristjánsson bak
ari: Pink Floyd.
Ágústa Daníelsdóttir af-
greiðslumaður: Paul Weller
og Style Council.
Anna Björg Jónsdóttir
hárgreiðslusveinn: Páll
Óskar. Hann er frábær.
m e n n
Stríðið gekk yfir og ég held
að Guðmundur [frá Miðdal],
og kannski margir aðrir sem litu
einhverju vonarauga til Þýskalands
fyrir stríð, hafi flestir viðurkennt
að hafa haft rangt fyrir sér.
Ari Trausti Guömundsson, sonur Guðmundar
frá Miðdal, um tengsl föður sins við þýska nas-
ista. Þór Whitehead fjallar talsvert um þau mál í
nýrri bók, Milli vonar og ótta. DV í gær.
Ekkcrt nema meiriháttar
pólitískt kraftaverk dugar til að
halda lífi í þeim stjómmálaflokki
[Þjóðvaka] fram yfir næstu
þingkosningar.
Forystugrein Elíasar Snælands Jónssonar
í DV í gær.
Dómaranum mútað
með gleðikonum.
Enskur knattspyrnudómari leysti frá skjóðunni
og kvaðst hafa þegið margvíslegar gjafir og
mútur á löngum ferli. DV í gær.
Mikilvægast að hafa
húmorista um borð.
Jón GunnarTraustason skipverji
á Akureyrinni um galdurinn að komast af í
löngum Smugutúrum. Mogginn í gær.
Fólk virðist halda að
N. það sé ekket líf nema karl-
maðurinn bíði manns að loknum
degi en ánægjulegt starf er
betra fyrir mig.
Játningar Díönu prinsessu
birtust í Mogganum í gær.
Enginn heiðarlegur
guðfræðingur myndi tala um þann
málaflokk á þann ókristilega og
óskynsamlega máta sem þeir Davíð
Þór Jónsson og Snorri Óskarsson
gerðu. Ekki einn.
Bjarni Karlsson sóknarprestur í Eyjum gagn-
rýndi fjandvinina Davíð Þór og Snorra harkalega
fyrir málflutning þeirra um homma og lesbiur.
Morgunblaösgrein í gær.
fréttaskot úr fortíð
Rósa
Hermannsson
Söngkonan góðkunna, ungfrú Rósa
Hennannsson, sem nú hefir dvalið
rúmlega árlangt í Toronto og stundað
söngnám af miklu kappi, hefir nýlega
sungið fyrir einn stærsta kven-“Club“
borgarinnar í Rosedale og hlotið lof
mikið; tók hún þar til meðferðar ýmsa
íslenzka söngva. Er hún í mjög miklu
áliti íyrir sönghæfileika sína þar
eystra. - Einn bezt þekti málari Kan-
ada, Mr. Brookeis, hefir málað af
henni mynd, sem mjög er dáðst að, og
er hún til sýnis á myndasýningu, er
Royal Academy heldur í þessum
mánuði. - Jafnframt söngnáminu
stundar ungfrúin þýzku- og frönsku-
nám.
Alþýðublaðið
20. janúar 1931.