Alþýðublaðið - 06.02.1996, Blaðsíða 5

ÞRIÐJUDAGUR 6. FEBRÚAR 1996
ALÞÝÐUBLAÐHD
5
sækjast eftir þessu embætti. Það
verður aldrei full sátt um slíka
menn.“
En nú útilokar Davíð ekki frarn-
boð. Vœri þá hreinlega rangt af hon-
um að bjóða sig fram?
„Ef stjórnmálafrömuður býður sig
fram, gerir hann það gegn þeim ein-
dregnu viðhorfum sem ég lýsti hér
áðan. Og ég hef ástæðu til að ætla að
almenningur sé mér sammála um að
þetta embætti sé hafið yfir flokkspól-
itískar erjur.“
Mun særa mig ef menn fara
með ósannindi um mig
Nœsta hálfa árið verður þú ein af
umtöluðustu mönnum landsins, bœði
íJjölmiðlum og manna á meðal.
Ymsir hafa spáð óvœginni kosninga-
baráttu. Kvíðirðu því ekki að lenda í
slíkri mulningsvél?
„Eg vona að þetta verði engin
mulningsvél. Ég hef ekki þurft að
hugsa mig lengi um þegar ég hef lit-
ið yfir farinn veg. Það er ekkert í lífi
mínu sem ekki þolir dagsljós. Að því
leyti hef ég engu að kvíða. Hinsveg-
ar er ég vönd að virðingu minni, og
ég veit að það myndi særa mig ef
menn færu að bera á mig eitthvað
sem ekki er sannleikanum sam-
kvæmt. En það er með þessa baráttu
einsog margt annað; maður tekur
bara eitt skref í einu.“
Aðeins meira um embœltið sjálft.
Finnst þér að fórseti eigi að borga
skatt?
„Já. Mér finnst að það eigi að
gilda sömu reglur um þjóðhöfðingja
og aðra þegna landsins. Annað held
ég að séu leifar frá fortíðinni “
En finnst þér að setja eigi ákvœði
um hámarkstíma sem forseti getur
setið?
„Nei. Mér finnst það ekki. Mér
finnst að fólkið í landinu eigi að ráða
því.“
En nú hefur sú hefð löngu skapast
að forseti getur setið eins lengi og
honum sýnist, af því menn eru of
kurteisir til að blaka við honum.
„Þá verður fólk bara að taka sig
saman í andlitinu og blaka við for-
setanum ef hann er orðinn þreytandi!
Hinsvegar er ég nú þeirrar skoðunar
að það eigi að vera til líf eftir for-
setadóm. Eg sé ekki fyrir mér, nái ég
kjöri, að ég muni eyða því sem ég á
ólifað á Bessastöðum. Ég er heppin
að því leyti að ég get snúið aftur til
minna fræða. Eða fundið mér annað
starf."
Vil að forseti þurfi
meirihluta atkvæða
Forseti þarf ekki meirihluta at-
kvœða á bakvið sig, og í nýlegri
þingsályktunartillögu Þjóðvaka er
bent á, að séu sex í kjöri til forseta,
geti 17% dugað til að ná kosningu.
Hvað finnstþér um þetta?
„Eða ef tíu bjóða sig fram - þá
duga ellefu prósent. Og svo fram-
vegis. Mér finnst fráleitt að það séu
engin takmörk fyrir því hvað forseti
getur haft fá atkvæði á bakvið sig.
Þetta er nokkuð sem þarf að taka til
i ð t a I
endurskoðunar. Ég tel að þessi ágalli
sé það alvarlegur, að nokkuð sé á sig
leggjandi til að ráða bót á því.“
Hvað fmnst þér um orðuveitingar?
„Ég er hlynnt orðuveitingum og ég
get sagt þér afhverju það er. Ég
ræddi þetta við pabba minn þegar ég
var unglingur og hann útskýrði það
fyrir mér. Hann sagði: Orður kosta
ríkið ekki neitt, en það er hægt að
gleðja fólk og þakka því fyrir vel
unnin störf með því að veita því
heiðursmerki. Mestu máli skiptir
auðvitað að velja verðuga orðuþega.
Ég er ekki á móti orðuveitingum,
ég held að þær þjóni sínum tilgangi
Er þetta ekki tómt snobb?
„Nei, þetta er ekki snobb. Það er
verið að þakka fyrir vel unnin störf.'1
Stuðningur við útflutning
Það er oft talað um að forseti ís-
lands eigi að leggja sitt af mörkum
til að efla útflutning. Hvernig getur
þú beittþér áþvísviði?
„Ég held að ég gæti gert það á
svipaðan hátt og frú Vigdís hefur
gert. Með því að fara með íslenskum
útflytjendum þegar á þarf að halda,
heimsækja ýmis lönd, fyrirtæki og
lykilmenn, og veita þarmeð útflytj-
endum ákveðinn forgang. Ég hef
heyrt lýsingar á því, til dæmis í Jap-
an, hvernig íslenskir sölumenn kom-
ust í allt annað samband við kaup-
endur vegna þess að frú Vigdís var
með þeim. Ég á mág sem er fisksali,
og hann hefur sagt mér hversu ein-
staklega samvinnuþýð og skilnings-
rík frú Vigdís hefur verið - og
hversu mikil áhrif það hefur haft.
Ég tel að ég geti orðið að liði í
þessum efnum, bæði vegna mála-
kunnáttu og af því að ég á auðvelt
með að umgangast fólk.“
Þjóðhöfðingi á ekki
að vera flokksbundinn
Þú ert flokksbundin í Sjálfstœðis-
flokknum. Varstu skrifuð inm' flokk-
inn við fœðingu eða var þetta pólit-
ísk ákvörðun sem þú einhverntíma
tókst?
„Til þess að geta haft áhrif í próf-
kjöri hjá Sjálfstæðisflokknum verður
maður að vera flokksbundinn. Ég
vildi koma ákveðinni konu að gagni
í prófkjöri Sjálfstæðisflokksins fyrir
nokkrum árum, og gekk í flokkinn til
þess.
Ég hef lýst því afdráttarlaust yfir,
að nái ég kjöri muni ég segja mig úr
flokknum. Ég tel ekki að þjóðhöfð-
ingi eigi að vera flokksbundinn í
neinum stjómmálaflokki."
Skemmtilegur afi
Þú ert auðvitað alin upp í ramtn-
pólitísku umhverfi. Hvað geturðu
sagt mér afkynnum við afa þirín, Ól-
afThors?
„Fyrir mér var hann náttúrlega
fyrst og fremst afi, einsog aðrir afar
eru afar barnabarna sinna. Ég á mín-
ar endurminningar um hann einsog
krakkar eiga. Hann var skemmtileg-
ur, það gustaði af honum. Hann söng
djúpum rómi uppá lofti. Hann talaði
með munninn fullan, hann setti fæt-
urna uppá borð eða gluggakistu þeg-
ar hann talaði í símann, og það var
rosalega góð vindlalykt af honum.
Þetta var afi í mínum huga. Seinna
kynntist ég honuin þegar ég samdi
útvarpsþátt með Ólafi manni mínum
í tilefni hundrað ára afmælis afa, árið
1992. Þá fór ég í gegnum allt efni
sem er til hljóðritað með honum. Þá
varð ég hrifin."
Hvað hreif þig mest?
„Af því hvað mér fannst hann víð-
sýnn og hugaður. Hvað hann var hik-
laus og vel máli farinn. Hann afi
lagði líka áherslu á að maður ætti að
virða andstæðinga sína. Vegna þess
að ekki væri vafi á því að öllum
gengi gott til, allir vildu þjóðinni vel
- það væri bara spurning um leiðir
að markinu. Þessvegna fyrirlíturðu
ekki andstæðing þinn.“
Hlýr og nærgætinn
föðurbróðir
Það leikur líka Ijómi um Pétur
föður þinn og brœður hans, Bjarna
og Svein.
„Það þyrfti langt mál til að gera al-
mennilega grein fyrir þeim. Ég var
ung að árum, rétt um tvítugt, þegar
þeir féllu frá; pabbi þegar ég 18 ára
og Bjami ári síðar. Sveinn var sá eini
þeirra bræðra sem lifði þangað til ég
var orðin fullorðin manneskja."
Leyfist mér að hnýsast aðeins í
þi'nar persónulegu minningar um
Bjarna, sem var óumdeilanlega einn
áhrifamesti stjórnmálamaður aldar-
innar.
„Persónulegar minningar mínar
um Bjarna eru aðallega tengdar
sumrinu sem pabbi dó. Bjarni og
Sigríður buðu okkur mæðgunum til
Þingvalla. Við áttum afar yndisleg
kvöld með þeim þar. Það var kannski
í eina skiptið sem ég sem einstak-
lingur náði sambandi við hann; sem
hlýjan og óskaplega nærgætinn og
góðan föðurbróður. Ég get ekki sagt
að ég hafi þekkt hann Bjama. Fjöl-
skyldan hittist mest við afmæli og
önnur slík tækifæri, og þá var náttúr-
lega fullorðna fólkið að tala saman
og krakkamir í öðru homi.
En ég hef oft velt fyrir mér þessu
skemmtilega tvíeyki Bjarna og Ól-
afs, sem áttu svo vel saman en voru
þó svo ólíkir. Ég hef oft hugsað um
hvemig það var fyrir Bjama að vinna
með afa, og hvernig hann breyttist
eftir að afi féll frá. Þá varð hann sá
sem axlaði ábyrgðina einn: Margir
halda því fram að þá hafi Bjarni
breyst mikið og kannski tekið yfir
ákveðna þætti úr persónuleika Ólafs.
Ég held að með árunum hafi hann
orðið opnari í samskiptum sínum við
fólk.“
Vonast auðvitað eftir
stuðningi frænda minna
Þú átt tvo náfrœndur í ríkisstjórn,
Halldór Blöndal og Björn Bjarna-
son. Hefurðu leitað eftir stuðningi
þeirra?
„Veistu það, ég hef ekki leitað eft-
ir stuðningi neins. Þetta kann að
hljóma hrokafullt en svona er það nú
samt. Sá stuðningur sem ég hef fund-
ið fyrir til þessa hefur komið til mín.
Auðvitað vonast ég eftir stuðningi
frænda minna. Ég hef leitað ráða hjá
ýmsum ættingjum, af því ég treysti
þeim svo vel til að ráða mér heilt og
af því þetta fólk er svo hreinskilið.
Ég hef hinsvegar ekki beðið um
stuðning. Ég er of stolt til þess. Fólk
verður að meta sjálft hvort þessi
kandidat er þess virði að styðja
hann.“
Svaf í kústaskáp í
kosningunum 1980
Tókstu einhvem þátt íforsetakosn-
ingunum 1980?
„Nei. Ég var þá stödd austur á
Héraði, að gera samanburðarrann-
sóknir á Vestur-Islendingum og Is-
lendingum. Ég svaf í kústaskáp í
barnaskólanum og við unnum frá
klukkan sex á morgnana til miðnætt-
is og ég mátti ekki vera að því að
skipta mér mikið af þessum kosning-
um.“
En þú kaust?
„Já, ég kaus.“
Má ég spyrja hvern?
„Kosningar á Islandi eru leynileg-
ar.“
Það er rétt. Segðu mér þá annað.
Hvernig œtlarðu að reka kosninga-
baráttuna?
„Ég ætla að byrja á því að kynna
mig. Ég ætla að gefa út blað og
dreifa því sem víðast og svo ætla ég
að leggja land undir fót.“
Hefurðu einhverja hugmynd um
hvað œvintýrið kostar?
„Það fer mest eftir því hvernig
kosningabaráttan verður háð af öðr-
um frambjóðendum. Ég vona til
dæmis að menn muni ekki leggjast í
sjónvarpsauglýsingar."
Og hvenær leggurðu í hann?
„Þegar byr gefur!“ ■
Ungir jafnaðarmenn
Stórfundur á efri hæð
r
Sólon Islandus, miðvikudagskvöldið
7. febrúar klukkan 20:30.
Stjórna prófkjör
verkum þingmanna?
Framsögumenn:
Margrét Frímansdóttir
formaður Alþýðubandalagsins.
Jón Baldvin Hannibalsson
formaður Alþýðuflokksins.
Gestur G. Gestsson
Stjórnmálafræðingur.
Láta þingmenn stjórnast af vinsældum
frekar en hugsjónum?
Hefur starfsemi þingsins breyst?
Er hægt að greina mun á milli starfa
„prófkjörsþingmanna" annarsvegar og
„flokksþingmanna" hins vegar?
Spennandi umræður, fjölmennum
Málstofa um stjórnskipan