Alþýðublaðið - 12.06.1996, Blaðsíða 3

MIÐVIKUDAGUR 12. JÚNÍ1996
ALÞÝÐUBLAÐH)
3
s k o ð a n i r
Forsetakosningar - skilaboð frá þjóðinni
„í gegnum allar forsetakosningar á íslandi
hefur gengið einn rauður þráður. Fólkið kýs
gegn „kerfinu". Það kýs gegn frambjóðendum
ætta, auðs og valda..."
Það er óneitanlega nokkuð sérstæð
tilfinning fyrir mann, sem hefur verið
virkur þátttakandi í kosningastarfi í
öllum þeim kosningum, sem fram
hafa farið á Islandi síðustu áratugi, að
vera nú í hlutverki áhorfandans og
hins almenna kjósanda og skoða at-
burðarásina utan frá í staðinn fyrir að
innan. Sjónarhomið er gerólíkt og við-
horfm önnur, jafnvel þótt viðkomandi
sé búinn að gera upp hug sinn um
hvernig hann hyggst verja atkvæði
sfnu á kjördegi.
Háborðið |
Kosningar eru ávallt kosningar
jafnvel þótt forsetakosningar séu um
margt öðruvísi en kosningar til Al-
þingis eða sveitarstjóma. Má vera, að
forsetakosningar snúist um annað en
til dæmis kosningar til Alþingis - og
þó. Allar kosningar eiga það sameig-
inlegt, sem þær segja okkur um af-
stöðu og hugarfar þjóðarinnar, sem
kýs. Þar er margt athyglisvert.
Hvemig stendur á því, að sami úr-
takshópur kjósenda í sömu skoðana-
könnunum gefur Sjálfstæðisflokknum
45 til 48 prósenta fylgi og Ólafi Ragn-
ari Grímssyni sama fylgishlutfall sem
forsetaframbjóðanda? Hver er skýr-
ingin á því að fólk sem aldrei hefði
greitt honum atkvæði í kosningum til
Alþingis, skipar sér í raðir öflugustu
fylgismanna hans nú? Af hveiju stafar
það að sami úrtakshópur, sem lýsir
yfirgnæfandi fylgi við ríkisstjómina,
lýsir um leið yfirgnæfandi fylgi við
frambjóðanda, sem til skamms tíma
var einn af helstu andstæðingum
hennar? Af hverju mældist ekki þetta
yfirgnæfandi fyigi við ríkisstjómina
sem fylgi við oddvita hennar, Davíð
Oddsson, á meðan það var enn í um-
ræðu að hann kynni að gefa kost á sér
til forsetaframboðs?
Hvemig hugsar þessi þjóð? Hvað
má af því læra?
„A safe pair of hands"
Össur, vinur minn, Skarphéðinsson
hefur sagt, að fólk virðist líta á Ólaf
Ragnar sem „safe pair of hands“ eins
og Bretar myndu orða það. Ólafur
Ragnar er vissulega hófsemdarmaður
á lífsins lystisemdir en sem fjármála-
ráðherra og stjómmálaforingi gat hann
sér nú ekki sérstakt orð fyrir þá eigin-
leika, sem Össur á við.
Þau hjónin eru glæsileg og vel
menntuð til hugar og handa, en það á
við um fleiri frambjóðendur, enda em
forsetakosningar ekki fegurðarsam-
keppni.
Ólafur hefur getið sér orð á alþjóða-
vettvangi, en svo er um fleiri í hópn-
um. í upphafi sögðu skoðanakannanir,
að þjóðin hafnaði stjómmálamönnum,
en svo skipti hún um skoðun.
Hvað er það þá, sem veldur?
Kosið gegn kerfinu
í gegnum allar forsetakosnmgar á
íslandi hefur gengið einn rauður þráð-
ur. Fólkið kýs gegn „kerfmu“. Það kýs
gegn frambjóðendum ætta, auðs og
valda - eða öllu heldur gegn fram-
bjóðendum, sem fólk telur með réttu
eða röngu að séu af slíkum toga
spunnir.
Þjóðin kaus Ásgeir Ásgeirssíin
gegn séra Bjama Jónssyni, sem var
frambjóðandi sitjandi ríkisstjómar og
tveggja stærstu stjórnmálaflokka
landsins. Síðan hafa stjómmálaflokk-
amir, fulltrúar valdsins, ekki reynt að
hafa bein afskipti af forsetakosning-
urn.
Þjóðin kaus Kristján Eldján gegn
Gunnari Thoroddsen, sem verið hafði
borgarstjóri, ráðherra, sendiherra,
hæstaréttardómari og varaformaður
stærsta stjómmálaflokks landsins - og
átti eftir að verða vinsæll forsætisráð-
herra.
Þjóðin kaus Vigdísi Finnbogadóttur
ef til vill af því að af öllum þáverandi
frambjóðendum var hún fjærst því að
geta talist vera frambjóðandi „kerfis-
ins“.
Er þjóðin enn að kjósa svona? Get-
ur fynum stjórnmálaforingi af öllum
mönnum náð þessari ímynd urn fram-
bjóðandann til höfuðs „kerfmu"? Því
fleiri „framámenn", sem vitna harka-
lega gegn honum þeim mun líklegra
er, að þessi ímynd festist í sessi.
Síðasta lota kosningabaráttunnar er
nú framundan. Margt getur breyst á
þeim tíma í fylgi við frambjóðendur.
Hver sem úrslitin verða, þá er þjóðin
að senda frá sér skilaboð, sem eru
merkilegt umhugsunarefni. Stór hluti
hennar virðist vera reiðubúinn til þess
að breyta afstöðu sinni jafnvel til um-
deildra manna og málefna, ef rökin
eru rétt að hennar mati. Og hver eru
þá þessi rök?
Áð völdunum séu takmörk sett og
jafnvægis sé leitað? Að stór hluti kjós-
enda sé reiðubúinn til þess að skipta
um skoðun því til tryggingar sé hon-
um geftnn traustverður kostur til þess?
Þegar stórt er spurt verður oft fátt
um svör.
Höfundur er alþingismaður
Alþýðuflokksins.
JÓN ÓSKAR
v i t i m e n n
Það er sjálfsagt að sinna
íþróttaumfjöllun vel, en menn
verða að kunna sér hóf og
gæta þess að ríkissjónvarp
hefur fleiri skyldum að gegna
en að sjá afmörkuðum áhuga-
hópum fyrir efni.
Leiðarahöfundur Tímans í gær velti fyrir sér
fótbolta, forsetakjöri - og mismikilli umfjöll-
un Ríkissjónvarpsins um þessi þjóðþrifamál.
Ég krefst þess að fæðingardag-
ur og ár verði afmáður úr
kennitölunni.
Lokaorð snarprar greinar eftir Ásdísi Er-
lingsdóttur húsmóður í Garðabæ í Morgun-
blaðinu í gær.
Þriðja ástæðan fyrir lágri
framleiðni á vinnustund er hin
séríslenska yfirvinnuhefð. Hún
er einskonar vítahringur, sem
erfitt er að losna úr. Einstök
dæmi benda til, að dagsafköst
minnki ekki, þótt yfirvinna sé
lögð niður.
Jónas Kristjánsson í forystugrein DV í gær.
Það kom þarna einmitt fram
að umburðarlyndi gagnvart
öðrum trúarhópum virðist
ekki vera í hávegum haft.
Snorri Óskarsson í Betel um yfirlýsingar for-
setaframbjóðenda að forseti íslands þurfi
að vera í Þjóðkirkjunni.
Ég held því ákveðið fram að
Ólafur Skúlason biskup verði
að sækja um leyfi í eitt til tvö
ár meðan hann lýkur af sínum
málum sem enn eru í raun
óleyst.
Séra Skírnir Garðarsson í DV í gær.
Bragðdaufur heimskór.
Fyrirsögn á gagnrýni Ríkharðar Ö. Pálssonar
á tónleika heimskórsins í Laugardalshöll.
Mogginn.
Guðrún Agnarsdóttir er and-
leg atgerviskona.
Halldór Friðrik Þorsteinsson í Mogganum í
gær.
Guðrún Pétursdóttir er að
mínu mati afar vel til þess fall-
in að gegna embætti forseta ís-
lands.
Orri Hauksson í Mogganum í gær.
Ég tel Pétur Kr. Hafstein best
til starfs forseta fallinn af
þeim sem nú bjóða sig fram.
Björg Einarsdóttir í Mogganum í gær.
Varkárni
Maður í Ameríku hefir framið sjálfs-
morð af ótta við að verða myrtur.
h i n u m e g i n
"FarSide" eftir Gary Larson
Einsog fram kom hér í
blaðinu í gær lét Ást-
þór Magnússon fram-
kvæma heldur óvenjulega
skoðanakönnun fyrir sig,
og var niðurstaða hennar
að hann væri með ríflega
sex prósenta fylgi, en ekki
bara þrjú eða fjögur ein-
sog apparöt á borð við
Gallup og DVhöfðu mælt.
Stuðningsmenn Ástþórs
eru að vonum harla glaðir
enda hafa þeir reiknað út,
að hvert prósentustig hafi
ekki kostað nema fimm
milljónir eða svo, miðað
við að Ástþór hefur þegar
eytt 30 milljónum í barátt-
una. Ef aðrir frambjóðend-
ur hefðu þurft að kaupa
atkvæði svo dýru verði, er
auðvelt að reikna út að
Ólafur Ragnar Gríms-
son hefði þurft 250 millj-
ónir til að tryggja sér
stuðning helmings kjós-
enda...
Baráttan milli Péturs
Kr. Hafstein og Ólafs
Ragnars Grímssonar fer
nú harðnandi, og eru
ýmsir stuðningsmenn
beggja orðnir afar víga-
móðir. Ólafur Ragnar er
loksins að hefja baráttu á
höfuðborgarsvæðinu en
hann hefur verið úti á
landi síðustu vikur. I könn-
unum hefur komið fram
að fylgi hans er minnst í
Reykjavík, og að forskot
hans á Pétur byggist á
yfirburðastöðu á lands-
byggðinni. Pétur hefur
líka gert víðreist en mun
ætla að vera á suðvestur-
horninu að mestu fram að
kjördegi. í fyrrakvöld
héldu stuðningsmenn Pét-
urs fyrsta hverfafundinn, í
Gerðubergi í Breiðholti,
og þótti hann lukkast von-
um framar. 250 manns
mættu og spunnust fjör-
legar umræður...
Nokkur titringur er inn-
an Alþýðubandalags-
ins og Ijóst að engin alls-
herjar sátt er um Margr-
éti Frímannsdóttur sem
formann. Kristinn H.
Gunnarsson þingmaður
flokksins á Vestfjörðum
hefur gagnrýnt störf Al-
þýðubandalagsins í vetur,
og beint spjótum að for-
manninum. Margrét hefur
tekið gagnrýni hans
óstinnt upp, einsog sést á
því að nánustu samstarfs-
menn hennar hafa skrifað
harðorð lesendabréf í
blöðin þarsem Kristni er
úthúðað og hann hvattur
til að hypja sig úr flokkn-
um. Þá hefur Vikubladið,
hið raunalega málgagn
Margrétar, sett Kristin útaf
sakramentinu einsog aðra
sem hafa vogað sér að
gagnrýna formanninn.
Þetta þykir ekki alveg í
takt við þá „opnu og lýð-
ræðislegu umræðu" sem
Margrét boðaði í for-
mannsslagnum í fyrra -
en það hefur svosem lítið
gengið eftir af þvi sem
hún sagði þá...
„...dibbidibbidibbi, dibbidibbidibbi dibb... yeah... Syngj-
andi sæll og glaður, til síldveiða held ég nú..."
fi-mm á förnum vegi
Hvernig finnst þér R-listinn hafa staðið sig?
Garðar Gunnlaugsson,
múrari: Alveg rosalega vel.
Þorsteinn Sigurðsson, líf-
eyrisþegi: Frekar illa. Það er
allt of mikið af bamaheimilum.
Ef þessar konur ætla að vera
mæður eiga þær að vera heima
og sjá um bömin sjálfar.
Elín Sigurgeirsdóttir, Árni Haraldsson, rafvirki: Pálína Kristinsdóttir,
verslunarmaður: Alveg Ekki nógu vel. Alltof mörg lof- bankamaður: Þeir hafa stað-
þokkalega. orð sem ekki hefur verið staðið ið sig þolanlega og ekki síður
við. en D-listinn.
Sunnudagsblað Alþýðublaðsins,
8. mars 1936.