Alþýðublaðið - 19.07.1996, Blaðsíða 3

FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ1996
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
s k o ð a n i r
Einn í Eden
Eg er nýkominn heim. Ég er á
leið yfir Hellisheiði. Einn í bíl.
Það er nótt og fáir á bílferli.
Heiðin er jafn víð sem fyrr og ég er
staddur í miðri hugsun - „ísland er
stórt land” - þegar í útvarpinu glymur
enn eitt stöðvarstefið:
„Á íslandi hlusta æ fleiri á
Bylgjuna!”
Það er Björgvin Halldórsson sem
flytur okkur boðskapinn. Að stefinu
loknu fylgir lag, með Björgvini
Halldórssyni.
Vikupiltar |
Hallgrímur
Helgason
skrifar
Á íslandi hlusta æ fleiri á Bylgjuna
en það em æ færri sem vinna þar.
Og svo em menn að gera grín að
Hallbirni á Skagaströnd sem þar
kynnir lag með sjálfum sér í eigin
útvarpsstöð og skreppur svo niður á
neðri hæðina til að taka niður kán-
trýbæjarhamborgarapöntun og kallar
hana svo inn í eldhús og fer svo sjál-
fur inn í eldhús til að steikja kjötið.
Jú jú. Fámennið... Fámennið gerir
okkur að sjálfstæðismönnum, einstak-
lingshyggjumönnum. Hver þarf sína
útvarpsstöð. Og hver hlustar sjálfsagt
á sína útvarpsstöð. Eða hlustar einhver
annar á kántrýstöðina en sjálfur
útvarpsstjórinn? Bjartur í Kántrý-
húsum.
Þetta er ég að hugsa á meðan ég
bölva bflnum sem ég mæti. Það fer
eitthvað í taugamar á mér að það skuli
einhver annar vera á ferli her í fagurri
næturbirtu á miðri hraunheiði. Mér
fannst ég „eiga” hana fyrir mig.
fslendingurinn.
Og svo fór ég að hugsa um mann-
inn sem í liðinni viku mætti á aðra
síðu Morgunblaðsins til að rukka „þá
sem bera ábyrgð” á hávaðanum við
hús hans á Miklubrautinni. Búinn að
þreyja þrjátíu árin í desibylnum sem
þar geysar dag og nótt. Og nú búinn
að fá nóg. Og baunar á „þá sem bera
ábyrgð”. Sem mun að lfkindum vera
samfélagið í heild sinni. Við ræddum
þetta fyrr um daginn, við ofurpenninn
Gunnar Smári og hann benti mann-
inum réttilega á það að hann ætti ekki
að búa í borg, heldur sveit, Uppsalir
meira að segja á lausu og engin hætta
á Ómari með kók og banana í bráð.
Daginn eftir vakna ég svo við önnur
læti í Mogganum: fbúar í Grjótaþorpi
mótmæla Tívolí-hávaða á hafnar-
bakkanum. Þeir vilja ekki vera „þvin-
gaðir til þátttöku í annarra manna
skralli, algjörlega að óþörfu”. Ég tek
undir með Smáranum. Hvað er þetta
lið að búa í borg? Borg er hávaði.
Mengun. Mannlíf. Skrall. Allt þetta
sem hefur okkur upp úr
mosagrámygluðu grjótinu.
Ég veit ekki hvernig umferðin í
New York City gengi fyrir sig ef þessi
ljúfu sveitarfélög hefðu sameinast á
sínum tíma (ætli nafngiftin hefði ekki
orðið Atlantsbær) og R-listinn hefði
komist til valda þar l£ka fyrir tveimur
árum. Þar bjó undirritaður um þriggja
ára skeið á fyrstu hæð við níundu
breiðgötu: Sex æðandi leigubflsgular
akgreinar, sneisafullar dag og nótt, þó
ögn mildari traffík á þakkargjörðar-
og jóladag. Ég segi það ekki, á sumrin
við opinn glugga svaf maður kannski
ekki neinum þórsmerkursvefni en
aldrei hvarflaði það þó að mér að hafa
samband við New York Times.
En fslendingurinn á íslandinu á sinn
rétt. Hann á rétt á friði, þögn, fríi frá
samfélaginu sem á að segja*„úbs!
fyrirgefðu” á þröskuldi útidyra en
samt þó vera til taks þegar á að „draga
það til ábyrgðar”. Já einmitt. Maður á
að geta borgað skattinn í gegnunt
bréfalúguna hjá sér, innanfrá. Hugsa
ég og stend upp frá mogga-
verðarborðinu í enn einu sumarhúsinu
sem almenningur hefur af fádæma
velvild lánað mér til þess að níða hann
níður í enn einni skáldsögunni, og
kveiki síðan á útvarpinu, þessu
hefðbundna Bjöggalagi á Bylgjunni.
Sem betur fer er ég farinn að fíla
eiginlega öll Bjöggalögin. Að því
„Þetta er apinn. Hann bærði varirnar
helvískur. Þetta er enginn annar en apinn.
Hann sér aumur á mér. Svo sannarlega
„betri en enginn" eins og Bjarni Fel myndi
segja. Svo sannarlega betri en enginn í búri
þeirra Hvergerðinga."
loknu kemur Bjöggi svo aftur til
að undirtsrika ágæti stöðvarinnar
og svo morgunbanarnir „tveir
fyrir einum” eða hvað þátturinn
heitir og Hjálmar Hjálmarsson
ákveður að hringja „random”
símtal, velur eitthvað lottó-
númer og lendir heima hjá sér,
fær konuna í símann.
Er ekki bara best að hafa þetta
allt saman „innan fjölskyldun-
nar”? Eins og Ólympíuleikana.
Jæja. Nema hvað.
Ég er enn fastur í þessari
frekar klénu hugsun „ísland er
stórt land en fámennið...” og er
auðvitað orðinn dáldið seinn
fyrir gagnvart þessum 44 SAS-
milljónum í Víkingalottóinu,
hugsa eins og sannur íslendingur
„hvað...það er nógur tími, ég
kaupi bara miðann í kvöld”.
Svona rétt eins og okkar menn á
væntanlegum Ólympíu-
leikunum. - En nú lítur út fyrir
að fresta þurfi jafnvel sjálfri
opnunarathöfninni vegna þess að
tveir íslendingar eru enn að rem-
bast þetta á miðjum velli, að
reyna að ná lágmarkinu. Þó ætti
það ekki að koma að sök þar
sem íslensku lágmörkin ná ekki
langt fram yfir miðju. Enginn
hætta á því að spjót Sigurðar
Einarssonar höggvi skarð í
albanska keppnishópinn þegar
hann strollar undir sínum fána
inn á hlaupabrautina. Eiginkonur
fararstjóranna eru hinsvegar fyrir
löngu búnar að ná sínu ólym-
píulágmarki, þær náðu því í
rúminu heima. En kannski er
ekki sanngjamt að bera þetta saman.
Minni völlur og svona...og spjótið
fararstjóranna ekki það langt, þó þeir
muni bera það í fullri reisn inná
Ólympíuvellinum í Atlanta.
Lágmarkið vel innan við 15 cm, og
nokkuð auðvelt fyrir meðal munnstóra
konu að kyngja.
Um kvöldið skokka ég því sæll og
samur niðrí Eden til að kaupa miða í
Víkingalottóinu þó dregið hafi verið
fyrir hálfri stundu í Hamar í Noregi.
Klukkan er 21 en það er enginn í
Eden. Ég er einn í Eden, aldingarði
íslenskrar menningar. Það vottar ekki
einu sinni fyrir ljóshærðum sveip á
bakvið sjoppuborðið. Eftir talsverðan
baming við lottóvélina (ég sem kann
ekki einu sinni á gullkistu-vélar
Háskólans) gefst ég endanlega upp á
miðakaupum og rölti aftur framfyrir
afgreiðsluborðið, inn í svokallað ís-
ijóður þeirra Edeninga. Ekki sála þar
heldur. í einhverri samfélagslöngun
og gróðurhýstu eirðarleysi skoða ég
frekar en horið úr eigin nefi
málverkasýningu Gunnars Dal (ein-
mitt, „ekki vissi ég að hann væri
farinn að mála!”) inm listrjóðri þessa
útskurðarskógar. Hér er um að ræða
(nei nei...það er ekki um neitt annað
að ræða) einhver litrík ellibrek á striga
undir áhrifum ffá Van Gogh, Kjarval,
Karli Kvaran, Þorvaldi Skúlasyni,
Nínu Tryggva, Möndrian, Michael,
Star Trek, Ástþóri Magnússyni,
Steingrími S.T.H., Sólveigu Rekaviðs,
Buckmeister Fuller og Einari Þorsteini
Ásgeirssyni (reyndar all fegin að vera
ekki sjálfur ábyrgur fyrir einu stílrek-
inu á þessum litglöðu strigafjörum),
sem öll eru signeruð langt yfir
ólympíulágmarki í signeringum, ca.
fimmtán cm háir stafir: DAL. Sem að
líkindum á að réttlæta verð verkanna
sem öll munu vera á sama astral-plan-
inu og hugmyndimar að baki þeim.
Um og yfir 300.000. Eftir á að hyggja
hefur þetta kannski ekki verið í
krónum talið, heldur dölum, þ.e.a.s.
gunnarsdölum.
Jæja.
Einhvernveginn líður mér ekki
alveg jafn einum eftir að hafa séð
svona mörg núll á verðskránni og sest
bara hreinlega niður til að sjúga eina
af mínum alira síðustu Marlboro-
systrum. Þá er eins og mér heyrist ein-
hver segja eitthvað. Ég lít við. Enginn
þar. Nema einhver eftirlíking af frem-
ur glaðbeittum uppstoppuðum apa í
búri.
Það er eitthvað dapurlegt við það að
vera einn í Eden. Það kann að hafa
verið lag að hafa verið eini sálþeginn
sem gekk um götur Hveragerðis þetta
kvöld, en að vera líka einn í Eden.
Þe|sum aldjngaf^i ánitigarstaða. Þhð
er eiginlega „too much”, jafnvel fyrir
íslending sem ekki þolir hávaða og
samfélag. Ég er þvf ákaflega feginn
þegar ég heyri mjúklega og drengs-
lega - en þó fremur örorkulega - rödd
að baki mér:
„Ertu að flýta þér?”
Þetta er apinn. Hann bærði varimar
helvískur. Þetta er enginn annar en
apinn. Hann sér aumur á mér. Svo
sannarlega „betri en enginrí’ eins og
Bjami Fel myndi segja. Svo sannar-
lega betri en enginn í búri þeirra
Hvergerðinga.
,íg? Nei, nei. Ég hef nógan tíma.”
Svara ég.
Það líður skiljanlega nokkur stund á
meðan einhveijar tilfærslur fara fram í
apaheilanum, sem að auki er eins-
konar hermilíkan af uppstoppuðum
apaheila. Þar til hann segir:
,£igum við að tala saman?”
, Já, hvemig væri það nú?”
Segi ég.
Þessi óvænti hressleiki minn og
jákvæðni knúin af félagsþrá kemur
nokkuð hratt upp á okkar mann sem
síðar kom reyndar í ljós að heitir Bóbó
(kannski einhver ótrúleg meinhæðni
hérgerðinga í garð nærsveitunga þeir-
ra og samkeppnisaðila í ylræktinni) og
þó ekki slaki hann á búrbrosinu tekur
hann sér langan umhugsunarfrest.
Loks kemur:
,JÉg er hér! Gettu hver?”
„Apinn. Þú ert apinn.”
Svara ég. Að bragði.
Ég er bara nokkuð ánægður með
þessa samræðu mína við apa. Eða við
hvern talar maður annars í aldin-
garðinum Eden? Ég er Adam. Hvar er
Eva Dögg? Mig langar í ís. Ekki epli.
Samt hvarflar að mér að þetta sé ein-
hver nýstárleg mannfræðiathugun.
Magisterar í felum á bakvið
Freyjustaur og ísvélin falin myndavél.
Og þeir voða lengi að prógrammera
apaheilann fyrir næstu setningu. Það
líður næstum því önnur sígaretta þar
til hann svarar:
„Ég er algjör api.”
Jæja. Þetta er farið að verða þreyt-
andi. Af einhverri samkennd með
hugsanlegum vísindamönnum dæsi ég
samt:
,Já já. Þú ert algjör api.”
Þama hef ég kannski móðgað hann.
Enn kemur löng þögn. Svo segir
‘dpiiitl: ' ' ■•' ví<-'
,>Iig langar til að vera eins og þú-
hú-hú-hú!”
„Já? Ég er nú samt ekki viss um
það!” segi ég og er orðinn eitthvað
argur, stend upp og geng að ísborðinu,
kalla „halló!” nokkrum sinnum þar til
Eva Dögg stígur fram á sviðið með
rjómaíslagað andlit og dýfu í hárinu.
Ég er hinsvegar búinn að tapa nægum
áttum í þessu apasamtali til þess að
vita ekki hvaða ís ég vil og undir
lottó-áhrifum bið ég bara um sjálfval
ísvélarinnar. Eva Dögg réttir mér ein-
hvern risavaxinn rjómasköndul í
smárri dollu, „með heitri súkkulaðisó-
su”. Gallinn er bara sá að sósan er öll
á botninum og því varla lengur heit
þegar ég verð búinn að krafla mig
niður úr þessum tuttugu mínútum af ís
sem oná henni liggja. Allt í einu finn
ég að andlitið á mér breytist í andfúlt
lesendabréf í DV: „Þeir kunna bara
ekki að framreiða ís þama í Eden.” Ég
fatta að ég hefði viljað snúa ísinn sjál-
fur í dolluna. Ég er sannur íslendin-
gur. Einn í Eden. Sjálfstæður einstak-
lingur. Sem þolir ekki einu sinni
afgreiðsludömur. Ekki furða þó
unglingamir mæti með hamar útí sjop-
pu.
Af einskæru - og prósakþurfandi -
fúllyndi skelli ég ísnum í mig og
stmnsa svo út, framhjá apanum, sem
segir enn og aftur:
„Ertu að flýta þér?”
„Já!” hvæsi ég að honum og geng
svo út á planið, bíllaust og mannlaust.
Tveimur lóðum frá stendur skilti við
nýtekinn húsgrunn. Á því stendur:
„Hér rís Listaskálinn í Hveragerði.
Byggjandi: Einar Hákonarson list-
málari.” Mér verður aftur hugsað til
Gunnars Smára. Þegar hann var
rekinn af Pressunni stofnaði hann bara
nýtt blað. Þegar menn em komnir útúr
öllum galleríum í bænunt byggja þeir
sitt eigið fyrir austan fjall. Þegar menn
eru hættir að gera sólóplötur gerast
þeir dagskrárstjórar á útvarpsstöð og
spila sín gömlu lög. Þegar rnenn em
hættir að vinna í lottó stofna þeir sitt
eigið. Þegar menn fá ekki afgreiðslu í
ísbúð þá...já...á heimleiðinni svipast
ég um eftir auðum lóðum í
Hveragerði, fyrir ísbúð...
Hveragerði -18. júlí 1996
j , .. . *■->'«*£t-,:v.-'f'-
JÓN ÓSKAR
m e n n
Væri ekki nær, að þeir sem
leika golf, væru kenndir við
leikinn sjálfan og kallaðir
gylfingar, fyrst golf er viður-
kennt tökuorð f málinu?
Helgi Hálfdanarson undrast aö þeir sem
spili golf skuli kallaðir kylfingar og þar meö
kenndir viö kylfu. Mogginn í gær.
Við þessa ungu menn
Iangar mig til að segja.
Fullyrðingar F. Nietszche
sýna aðeins takmörkun hans
sjálfs og hroka, ekkert annað,
því eitt er að vita og annað
að draga ályktanir.
Hulda Jensdóttir setur ofan í viö tvo unga
galgopa sem vitnuöu í Friedrich Nietszche
þar sem hann segir aö guö sé dauður.
Mogginn í gær.
Við komum ofan af fjöllum,
við hvað er átt í Heita pottinum
í Tímanum.
Gylfi Örn Guðmundsson, formaöur
Starfsmannafélags Húsnæðisstofnunnar
ríkisins, er einn af mörgum sem fá stundum
lítinn botn í það sem sagt er í slúöudálki
blaðsins og mótmælir aödróttunum
í sinn garð. Timinn í gær.
Þegar ég bar málið
upp í ríkisstjórninni var það
samþykkt einróma.
Guömundur Bjarnason umhverfis-
ráöherra um flutning Landmælinga
ríksins til Akraness. DV í gær.
Alveg sérstaklega
er þetta vont vegna okkar,
stjórnarþingmanna
Reykjavíkur.
Guðmundur Hallvarösson
þingmaður Sjálfstæöisflokksins um
Landmælingamálið. DV í gær.
Þjóðfélagshættir hér eru
ekki þeir sömu og heima og
þetta er annað umhverfi en
menn eru vanir og það var svo-
lítið sjokk þegar við komum
fyrst í þetta umhverfi.
Hreiöar Eiríksson, rannsóknarlögreglu-
maður á Akureyri, heldur enn út í Atlanta.
hað er ekki að hörkunni aö spyrja hjá þeim
Norðanmönnum. Dagur á miðvikudag.
fréttaskot úr fortíð
Byltingin í
Rússlandi
kostar frá 1. maí einar tvær
krónur (áður 5 krónur).
Fæst hjá bóksölum og á
afgreiðslu Alþýðublaðsins.
Alþýðublaðiö,
fimmtudaginn 1. maí