Alþýðublaðið - 18.07.1997, Page 7

FÖSTUDAGUR 18. JÚLÍ1997
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
Ólafsvík frá byrjun aldarinnar
varð. En ekki er að sakast um það,
þú ert góður og blessaður eins og
þú ert.
Fátt ífréttum. Ég hefi mikið að
gjöra og má hamingjan ráða ef ég á
að geta klofið það, ég skal segja þér
að þessir svonefndu lœrðu menn eru
ekki öfundsverðir eins og fólk al-
mennt hyggur. Menntabrautin er
stráð þymum ogfull af eggjagrjóti,
sem heggur fœturna svo blœðir úr.
Ég hygg að flest erftði sé léttara en
náms púlið. Eg vona nú samt að
mér takist með hjálp guðs að kljúfa
það.
Yfir höfuð leikur líftð við mig. Eg
er kostaður í skóla af einhverjum
ríkasta manni landsins Ludvig
Kaaber konsúl. Kom Einar Jónsson
myndhöggvari mér í kynni við hann.
Lœtur hann mig ekkert vanta. Nú er
svo komið að ég get hér um bil lifað
eins og mér þykir best - Já, tvennir
eru tímamir. Og eiginlega skammast
ég mínfyrir þetta, þegar ég hugsa
heim til pabba, gamals og lasburða
og mömmu heilsulítillar og aum-
ingja litlu stelpnanna systra minna.
Mín Ijúfasta von er þó að geta orðið
þeim einhvem tíma að liði.
Lífið í menntaskólanum er fremur
dauft núna, þó starfa skólafélögin.
Vtð skrifum tvö blöð í skólanum,
heitir annað „Skinfaxi". Iþað eru
ritaðar sögur og ritgjörðir. Hitt
blaðið heitir „Hulda“. Iþað eru að-
eins skrifuð kvæði. En það er nú fátt
um skáld nú í skólanum. Ég held að
ég sé eina skólaskáldið, sem er þar
núna.
Ér hefí sett nokkur kvœði í
„Huldu“.
Eitt er svona:
-(Það heitir
„Bráðum kemur nóttin“-)
1.
Bráðum kemur nóttin þá blakk
minn eg leysi
Og burt með geystum stomium
um háfjöllin þeysi.
Hœ,hó!
Nú bitrum brandi
Skal brugðið viðjum á -
Og senn, minn Faxi, við þér
andar víðáttan blá!
2.
Fagurt grundin dunar og dátt í
felli kveður
Og djarft minn fákur áfram
í náttskuggana veður.
Hœ, hó!
Hve nœturblœrinn
í brimi fax þíns hlœr
Sem byltir sér um makka þinn
sem myrkblár öldusœr-!
3.
Að baki liggur œskulandið bláum
vafið draumum.
Og bráðum nem ég fossgný frá
ókunnum straumum.
Hœ, hó !
Nú stormamir vakna
Og stíga dans um haust
Og kveðast á með hlátrasköll við
hófa þinna raust!
Það er fangi sem er að flýja útí
nóttina og storminn og talar við hest-
inn sinn Faxa sem ber hann burt frá
œskulandinu og út í frjálsa víðátt-
una.
Og svo ýmislegt fleira hefl ég látið
frá mér fara. Eg nenni ekki að týna
fleira til hér. Enda óvíst að þú haflr
neitt gaman afþví.
Hvemig gengur með þjóðsögurn-
ar? Segðu mér eitthvað frá því nœst.
Ég vona að þú skrifir mér bráðum
aftur. Eg skal ekki láta þig bíða lengi
eftir bréfifrá mér. Hér eftir er best að
við tökum upp gamla siðu og spjöll-
um saman öðru hvoru eins og fyrr-
um. Mér þykir alltaf gaman aðfrétta
að heiman, en þó vcenst um að heyra
eitthvað frá þér og svo foreldrum
mínum.
Ef allt gengur skaplega í vetur, þá
kem ég heim í vor að afloknu prófi og
dvel þá heima góðan ti'ma. Þá skul-
um við taka það eins og fyrr. - Því
miður má ég ekki vera að að hafa
það lengra íþetta skipti. Þú fyrirgef-
ur hvað þetta er ómerkilegt. Nœst
þegar ég skrifa þér segi ég þér eitt-
hvað af Mývatnssveit. Það er feg-
ursta sveitin sem ég hefi komið t'.
Annars erfagurt á Norðurlandi, þótt
mér þyki öllu jafnfrt'ðara land á
Austurlandi.
Berðu Kristínu þinni og bömum
kcera kveðju og fleiri góðkunningj-
um.
Svo óska ég ykkur öllum gleði-
legra jóla - þar heima.
Vertu svo blessaður og hamingjan
sé œtíð með þér og öllum þínum.
Þinn
Jóhann Jónsson
Upptestur og einsöng-
ur i Olafsvík
Þegar Jóhann reit þetta bréf til
Magnúsar frænda síns var hann um
tvítugt. Hann lauk stúdentsprófi ffá
Menntaskólanum í Reykjavík 1920.
Þá þegar var hann kunnur fyrir heill-
andi kveðskap sinn og töfrandi upp-
lestur.
Vorið 1920 fór hann til Ólafsvíkur
að fmna móður sína og frænda og
fleiri kunningja en faðir hans var þá
allur.
Magnús segir frá því að í síðasta
sinn sem Jóhann kom til Ólafsvíkur
1920 þá las hann upp kvæði á sam-
komu og söng einsöng í nokkrum
lögum því hann var vel þeim hæfi-
leikum búinn.
Eins og segir m.a. frá í Grikk-
landsárinu giftist hann ári síðar í
Reykjavík Nikolínu Amadóttur ætt-
aðri frá ísafirði. Halldór segir að þær
fagrar konur sem Jóhann hafi mátt
þola í lífi sínu hafi verið honum á
við sjö plágur Egyptalands, nema
þær tvær sem hann bjó langdvölum
með Nikolína og frú Goehlsdorf. -
Hún var bláeyg, bjarthærð og grönn,
þó ekki beint horuð, með hörund eins
og fílabein, lýsir Halldór Nikólínu en
kveðst ekki hafa kynnst mörgum
konum sem væm torveldari í skil-
greiningu en hún. Hún var glaðvær
stúlka, en líka grátgjöm, og mikil
innisetukonu, lá oft vikum og mán-
uðum saman rúmföst. Var hún ekki
af sömu dulúð ofin og ástmaðurinn
sem hún tók til ekta haustið 1921?
Þýskalandsdvölin
Brúðkaupsferð þeirra Nikolínu
varð hans eina utanlandsferð og hann
átti aldrei afturkvæmt. Þau komu til
Þýskalands 1921 og Jóhann stundaði
um fjögurra ára skeið háskólanám í
bókmenntum í Leipzig og Berlín.
Hann kom aldrei aftur heim til Is-
lands en dvaldi mest í Þýskalandi
síðustu árin sín. En einnig á Italíu og
í Sviss og eitt sumar á Norðurlöndum
en sakir vanheilsu hafðist hann þá
mest við á heilsuhælum. Bókmennta-
iðja hans var um leið lifibrauðið og
atvinna alla tíð. Hann vann við þýð-
ingar úr íslensku og dönsku á þýsku
t.d. ritverk eftir Gunnar Gunnarsson
rithöfund úr dönsku á þýsku og fleiri
skáld en samning eigin verka er
sveipuð nokkurri leynd. Sagt hefur
verið að hann hafi ekki gert annað
ytra í eigin skáldskap en yrkja um
einhver æskukvæði sín og gera drög
að stærri verkum, Engu að síður orti
hann frægasta kvæði sitt, Söknuð, í
Þýskalandi 1926 og margvísleg önn-
ur bókmenntaiðja t.d. við þýðingar
hélt honum föngnum.
En langvinn og lamandi veikindi
drógu smám saman úr honum mátt-
inn og af bréfum hans til Kristins E.
Andréssonar sem birtast í öðrum
þætti af Jóhanni hér í blaðinu á næst-
unni má sjá hversu síðustu mánuð-
imir voru honum þungbærir.
(Heimildir: Handrit Magnúsar Kristjáns-
sonar, Bréf Jóhanns Jónssonar frá
1917, Frásagnir Þorbjargar Ijósmóö-
ur(Sól af lofti líður, Halldór Pjetursson
skráði 1973), Þjóðlíf 5.tbl. 1988. Grikk-
landsárið og Af skáldum eftir Halldór
Laxness)
/JíúA cCuiJtuéu dJJ'éTtiki.
.. .'l' -f *> ♦.
cnJCauJjöj Oxux+rm.
J jfcaprrrtx /ÍAcJ Ýmw'/. <jf\4íZuX Jía
uuft iJtJoutJ étðtFnJJð \ Lsfí* SjJc J&trynáí

/cítu>
„Yfir höfuð leikur lífið við mér.. “ Bréf Jólianns til Magnúsarfrcmda hans 6. desem-
ber 1917.
Jóhann Jónsson og Amfimnur Jónsson á menntaskólaárunum. Þeir urðu siðar samtím-
is í Þýskalandi. Arnfinnur varð skólastjóri á Austfiörðum og i Reykjavík (faðir Róberts
leikara).
BORGARSKIPULAG REYKJAVIKUR
BORGARTÚM 3 • 108 REYKJAVIK . SÍMI563 2340 . MYNDSEAIDIR S62 3218
Vesturbæjarskóli
Auglýst er kynning á viðbyggingu við Vesturbæjarskóla, vegna
einsetningar skólans.
Melaskóli
Auglýst er kynning á stækkun (nýbyggingu) við Melaskóla,
vegna einsetningar skólans.
Selásborg við Skólabæ
Auglýst er kynning a lóðarstækkun og nýbyggingu leikskólans
Selásborgar við Skólabæ.
Ábendingum og athugasemdum vegna ofangreindra kynninga
skal skila skriflega til Borgarskipulags Reykjavíkur eigi síðar en
15. ágúst n.k.
Kynningarnar fara fram í sal Borgarskipulags Reykjavíkur og
byggingarfulltrúa í Borgartúni 3, 1. hæð kl. 9-16 virka daga og
stendurtil 15. ágúst 1997.
Magnús Kristjánsson smiður i Ólafsvík, bróðir Steinunnar móður Jóhanns skálds, var
fœddur í Ytra -Skógamesi í Miklaholtshreppi 1. október 1875. Segja má að Magnús
hafi verið siskrifandi rithöfundur, en sárafátt af því sem hann reit hefur komið fyrir
almenningssjónir. Hann hélt dagbók allt frá unglingsárum til dánardœgurs 1963.
Segja má aðfrá því hann hóf dagbókarskrif hafi ekkifallið dagur úr. Auk dagbókar-
innar fékkst hann við skrif þjóðsagna og-þátta, minninga og frásagna sem lesþjóðinni
gefst vonandi kostur á að kynnast af bók innan fárra ára. Þar er að finna m.a. frá-
sagnir afJóhanni Jónssyni sem hér koma við sögu.