Alþýðublaðið - 29.07.1997, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 29. JÚLÍ1997
Mffllllilflllll
Þverholti 14 Reykjavík Sími 562 5566
Útgáfufélag Alþýðublaðsútgáfan ehf.
Ritstjóri Össur Skarphéðinsson
Fréttastjóri Sigurjón M. Egilsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Auglýsingasími 562 5576
Auglýsinga fax 562 5097
Dreifing og áskrift 550 5750
Umbrot HBK
Prentun ísafoldarprentsmiðja hf.
Ritstjórn Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Strandaglópur á
Gullinbrúvu
Á síðustu árum hefur oftsinnis komið í Ijós hve ríkisstjóm ís-
lands getur verið heimóttaleg þegar kemur að málefnum höfuð-
borgar landsins. Alltof oft hafa ráðherrar í ríkisstjóminni reynt að
leggja stein í götu Reykjavíkurlistans og hins vinsæla borgarstjóra
Reykvíkinga, Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur.
Ríkisstjómin hefur hvað eftir annað þrengt að borginni í mörg-
um málum á síðustu ámm. Þarf ekki að minna á aðra málaflokka en
heilbrigðismál, menntamál og samgöngumál í þessu sambandi. Nú
síðast hefur Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir þingmaður jafnaðar-
manna í Reykjavík vakið athygli á því hvemig sjálfstæðismenn í
ríkisstjóminni hafa tafið fyrir framkvæmdum við Gullinbrú.
Meðal þeirra framkvæmda sem þótt hafa einna brýnastar á höf-
uðborgarsvæðinu em úrbætur um Gullinbrú á akstursleiðinni til og
frá Grafarvogi. Borgarstjóri hefur lagt áherslu á að úrbætur verði
gerðar sem fyrst á Gullinbrú og reynt að hraða framkvæmdum. í
vegaáætlun til fjögurra ára sem var í vinnslu á Alþingi sl. vetur var
gert ráð fyrir að aðalfjárveiting vegna breikkunar Gullinbrúar og
úrbóta á gatnamótum norðan Grafarvogs kæmi til greiðslu árið
1998. Borgaryfirvöld vildu ekki bíða svo lengi, heldur lána til
þessara framkvæmda 45 milljónir króna, þar til greiðsla bærist af
vegaáætlun.
Ríkisendurskoðun mæltist til þess í vetur að eðlilegt væri að Al-
þingi samþykkti áætlanir áður en lánstilboðum yrði tekið. Því var
nauðsynlegt að fjögurra ára áætlunin yrði samþykkt til að hægt yrði
að lána féð svo framkvæmdir gætu hafist. Þá gerist það að Sjálf-
stæðisflokkurinn undir forystu Halldórs Blöndals samgönguráð-
herra kemur undir þinglok með nýja vegaáætlun upp á vasann,
áætlun sem nær einungis til tveggja ára, - og féllu framkvæmdim-
ar við Grafarvog út af aðalfjárveitingu. Jafnaðarmenn í samgöngu-
nefnd, þau Guðmundur Ámi Stefánsson, Ásta Ragnheiður og
Ragnar Amalds, lýstu þegar yfir efasemdum sínum um að þetta
háttarlag stæðist lög. Engu að síður var þessari skammtímaáætlun
Blöndals húrrað í gegnum þingið á mettíma og einkennist af þröng-
um kjördæmisskammtímasjónarmiðum og smápoti dreifbýlisættar
meðan langtímahagsmunir þjóðarinnar em látnir gjalda vinnu-
bragða Blöndals og félaga.
Hagsmunir höfuðborgarinnar hafa enn einu sinni verið fyrir
borð bomir af ríkisstjóm Sjálfstæðis og Framsóknarflokks. Það vill
löngum gleymast kjördæmapotumnum við kjötkatla ríkisvaldsins
að meirihluti þjóðarinnar notar vegi til og frá Reykjavík. Á höfuð-
borgarsvæðinu býr meirihluti þjóðarinnar og aðal samgönguæðam-
ar mikilvægar fólkinu. Áður máttu þeir Engeyingar sigla skútum
sínum í hagfeldum byr um sundin blá en gerast nú strandaglópar
við Gullinbrúvu í Grafarvogi.
Velferðin og plastpoka-
fólkið
Hvað eftir annað hefur komið í ljós að undanfömu að íslenskt
atvinnulíf er að rétta vemlega úr kútnum. Þetta em mikil gleðitíð-
indi og smám saman hafa fyrirtækin verið að losa sig við skuldim-
ar, sjóðimir eflast og fyllast. Þó nokkur hluti launafólks nýtur góðs
af þessari velferð fyrirtækjanna, fólk eignast dýra bíla og mikil-
fengleg hús og fer í dýrindis heimsreisur.
Á sama tíma bregður svo undarlega við að fleiri merki um fá-
tækt sjást á Islandi en um langan aldur. Þeim fer stöðugt fjölgandi
láglaunamönnum og öryrkjum sem ekki geta séð sjálfum sér og
fjölskyldum sínum farborða með venjubundnum launum og leita
því á náðir Félagsstofnana og Hjálparstofnunar kirkjunnar þar sem
örtröðin hefur aldrei verið meiri. Og um götur og torg fer fjöldi
fólks á öllum aldri og leitar í ruslatunnum og -fötum að flöskum og
dósum og öðru því sem örfáir aurar fást fyrir - þetta er fólk sem á
ekki fyrir nauðþurftum.
Undir ríkisstjóm Davíðs Oddssonar, Sjálfstæðisflokks og Fram-
sóknarflokks er að verða til ný þjóð, plastpokaþjóðin, táknræn fyr-
ir ósanngjöm skipti, ójafnræði og fátækt. ,
Súpersendiherrann og
íslenska samfélagið
Einkaheimsókn forseta íslands til
Bandaríkjanna hefur verið samfelld
sigurför. Forsetanum hefur verið tek-
ið með kostum og kynjum. I Utah
mættu tæplega hundrað þúsund
manns til að heiðra fulltrúa íslands,
og forráðamenn Utah fylkis, þar sem
fjársterkir og umsvifamiklir morm-
ónar ráða ríkjum, mæltu til frekara
samstarfs við íslendinga.
Nýtt hugtak
Heimsóknin er rökrétt framhald af
þróun hugtaksins „Islenska samfé-
lagið“ sem Ólafur
Ragnar hefur sett á
dagskrá. En hugtak-
ið felur í sér, að
samfélag íslendinga
nái yfir meira en ís-
land eitt, og spanni
auk þess dreifar Is-
lendinga, eða af-
komenda íslend-
inga, sem lífa víðs
vegar um heiminn.
Utan Islands eru
stærstu þættir ís-
lenska samfélags-
ins, einsog Ólafur
Ragnar sér það, að-
allega tveir. Það eru
fjölmennir hópar Is-
lendinga sem hafa
tekið sér bólfestu á
Norðurlöndum, og
svo hinir fjölmörgu
afkomendur Vestur-
faranna, sem hafa
skotið rótum í Bandaríkjunum og
Kanada, en líta öðrum þræði á sig
sem íslendinga.
Hugtakið einsog því er beitt í
munni stjómmálafræðingsins á
Bessastöðum virðist þó ekki fullþró-
að. Séu ræðupartar hans, þar sem
fjallað er beint eða óbeint um ís-
lenska samfélagið, lesnir ítarlega, þá
sjást vísbendingar um frekari - og
forvitnilega - útfærslu þess. Þó helstu
þættimir felist enn í ofangreindum
tveimur hópar á Norðurlöndum og
Vesturheimi, auk smærri hópa lög-
giltra íslendinga í öðmm löndum, þá
virðist sem forsetinn sé að fikra sig í
átt að enn breiðari túlkun á hugtak-
inu.
Keltneska arfleifðin
Nánustu nágrannar íslendingar,
Færeyingar og Grænlendingar, leika
honum þannig oft á tungu, þegar efni
í næsta nágrenni við íslenska samfé-
lagið ber á góma. Forsetinn hefur
sömuleiðis bryddað oftar en einu
sinni upp á frændum vomm í Irlandi
og Skotlandi, næstum í sömu
andránni og íslenska samfélagið ber
á góma.
Það bendir því margt til þess, að
fullþróað muni hugtakið “íslenska
samfélagið" í útfærslu Bessastaða
ekki aðeins taka yfir dreifar Islend-
inga um víða veröld, heldur einnig
þær þjóðir sem vegna nágrennis
(Grænland) eða skyldleika (Færeyj-
ar, Skotland og írland) em á jaðri
samfélagsins í dag.
Ný viðskiptatengsl
Hugmynd forsetans er því væntan-
lega sú, að smíða lauslegan ramma, á
gmndvelli sögu, menningar og
landafræði, utan um þær þjóðir, sem
hann skilgreinir sem hluta hins ís-
lenska samfélagsins. Kjami þess
yrðu íslendingar sjálfir, stóru dreif-
amar í Vesturheimi, og íslendingar á
Norðurlöndum. Utan kjamans yrðu
hinsvegar fyrmefndar frænd- og
vinaþjóðir, og stuðnings þeirra yrði
leitað eftir föngum.
Hugmynd forsetans er að íslend-
ingar rækti þetta samfélag eftir föng-
um, og skapi gagnvegi millum Is-
lands sem miðpunkts samfélagsins,
og annarra hluta þess utan íslands. Á
alþjóðlegum vettvangi gæti aukin
samstaða þessra þjóða hjálpað þeim
öllum. En að auki vakir einnig fyrir
forsetanum að virkja samfélagið í
þágu íslenskra fyrirtækja.
Þessu hefur einmitt verið fagnað af
viðskiptafrömuðum hér á Islandi, því
þeir telja að hægt sé að nota þessa
hugmynd Ólafs, og tengsl hans er-
lendis, til að opna mikilvægar upp-
sprettur viðskipta fyrir markaði inn-
anlands.
Afbrýðisemi
Nú hefur frumkvæði Ólafs Ragn-
ars hinsvegar skapað mikla ólgu í ut-
anríkisráðuneytinu. Ráðuneytismenn
eru æfir vegna þess frumkvæðis sem
forsetinn hefur tekið sér, bæði með
ýmsum yfirlýsingum en einnig vegna
fundanna, sem hann setti sjálfur á
með varaforseta og forseta Banda-
ríkjanna. En hvorugur fundurinn
hefði orðið að veruleika ef utanríkis-
ráðuneytið hefði átt að sjá um að
koma þeim á.
Davíð Oddsson hefur stutt Ólaf
dyggilega, þegar hann hefur sætt
gagnrýni vegna þessa. Nú er Halldóri
Ásgrímssyni hinsvegar nóg boðið.
Hann ætlar að taka Ólaf á teppið,
þegar hann kemur heim. Það verður
spennandi viðureign á milli súper-
sendiherra í gervi forsetans og dauf-
legs utanríkisráðherra, sem hefur
litlu komið til leiðar. Það bjargár litlu
að taka vinsælan forseta á beinið,
sem hefur þjóðina að baki sér.
Ólafur Ragnar Grímsson: Hugmyndir hans um “íslenska samfélagið” miða að því að
styrkja stöðu landsins á alþjóðlegum vettvangi með því að tengjast nánari böndum
þjóðum sem telja til skyldleika við okkur í krafti sögu, menningar eða nálægðar.