Vísir - 10.12.1976, Blaðsíða 11

vism Föstudagur 10. desember 1976
11
■N
Þjóðremban
09
flokkur
hennor
^ÁmiBergma
t siödegispistli fyrir skömmu
var staöa Alþýöubandalagsins
og stefna gerö aö umtalsefni.
Var niöurstaöan sú aö þjööern-
isstefna og tilfinningasöm róm-
antik hefðu leitt flokkinn út i
þá afturhaldsafstööu til mikil-
vægra framfaramála um at-
vinnuuppbyggingu og hagnýt-
ingu náttúruauöiinda, sem geröi
hann nánast verkalýösfjand-
samlegan. Var og harmað hve
sjónarmið jafnaöarstefnu hafa
þar látiö undan siga fyrir þjóö-
ernisstefnunni.
Síðasti Móhíkaninn
Nú var alls ekki viö þvi búist,
aö málssvarar Alþýöubanda-
lagsins myndu kippa sér upp við
þessa lýsingu. Þvert á móti
hlýtur hún að hafa fallið mörg-
um þar vel i geð ekki sist þing-
mönnum flokksins, sem ekki
hafa átt stærra áhugamál, en að
þvo af honum grýlu sósialism-
ans. bað erþvi nokkurtgleðiefni
að i Þjóöviijanum um siðustu
helgi birtist grein eftir Árna
Jiergmann, þar sem fyrr-
greindri lýsingu á Al'þýðu-
bandalaginu er mótmælt og
þess freistað að sýna fram á að
stefna flokksins sé þrátt fyrir
allt ekki fjandsamleg hagsmun-
um alþýðufólks. Eru þessi við-
brögö Árna ánægjulegur vottur
þess, að enn fyrirfinnst þar á
blaðinu skriffinnur, sem vill
viðhalda þeirri sósialisku hefð
að hugsa skipulega um þjóðfé-
lagsmál og láta ekki dægurmál
rugla viðhorf til langtimamark-
miða. Þaö er þvi fullverðugt að
vikja nánar að hugleiðingum
Arna. Hver veit nema útúr þvi
gætu komið visbendingar um
rétt svar við þeirri spurningu,
sem æ fleiri velta fyrir sér nú
orðið. Hvers konar flokkur er
Alþýðubandalagið eiginlega?
Aö visu ber hluti þess sem
Arni segir of mikinn keim at-
vinnumennsku i stjórnmála-
skrifum að ástæða sé til þess að
fjalla um það sérstaklega. Má
hér nefna þau rök hans fyrir á-
gæti þjóðernisstefnu að höfund-
ur Siðdegispistils sé „hægri-
krati” og snemmborinn fram-
bjóðandi”, sem hafi ekki áhuga
á gagnrýni á Alþýðubandalag-
ið,,frá vinstri”, heldur einungis
„fráhægri”,og boðskapur hans
muni fá góðan hljómgrunn á
„ársfundi Efnahagsbandalags-
ins, aðalfundi General Motors
og landsfundi Sjálfstæðisflokks-
ins. Aðrar athugasemdir Arna
eru málefnalegar og verður ein-
ungis að þeim vikið hér.
S já Ifstæöisbarátta
þjóöremba
Arni bendir á að ekki sé hægt
að meta þjóðernisstefnu rétti-
lega án þess að taka fullt tillit til
mismunandi ástæðna. Það sé ó-
liku saman að jafna þjóðernis-
baráttu nýlendna I þriðja heim-
inum gegn kúgurum sinum, og
þjóðrembu þeirri, sem evrópsk
stórveldi hafa stundum gripist
af. betta er auðvitað hárrétt at-
hugað hjá Árna. Hér þarf að
sjálfsögðu að gera greinarmun
á og sá greinarmunur ræðst af
aðstæðum. Af þeim dæmum,
sem Arni tekur og eru ágætlega
valin, má sjá að sá munur á að-
stæöum, sem hér skiptir máli,
er hvort viðkomandi þjóð er
þegar sjálfstæð eða ekki. Undir-
okaðri þjóð er þjóðernisstefna
sjálfsögð og nauðsynleg. Oöru
máli gegnir um þá þjóðrembu
sem fullsjálfstæðar þjóðir hafa
stundum notað til að æsa sjálfar
sig til fjandskapar við annað
fólk. Þetta er einmitt sá megin-
munur á aðstæðum sem var i
Þýskalandi nasismans og Viet-
nam. í Siðdegispistlinum um
hinn hægrisinnaða vinstriflokk
var fjallað um þjóðernisstefnu i
sjálfstæðu riki, Islandi. Auðvit-
að réði kurteisi ein þvi að Al-
þýðubandalagið var þar kennt
við þjóðernisstefnu, en ekki
þjóðrembu, sem er mun ná-
kvæmara og réttara.
jfHægrikratinn, þjóöerni)
bgsósíalisminn
Hinn hœgrisinnaðr
vinstriflokkur
bFyrir um þa5 bil viku skrifaSi
| skærasta Ijós yngri deildar
Jýöuflokksins, Finnur Torfi
Befánsson lögfræfiingur grein i
■fsi um AlþvtiubandalagiB, sem
Rnn kallabi ,,Hinn hægrisinnaöi
tnstriflokkur". bverstæöuna
11 nafngiífcnni felst vildi hinn
gegnir miklu margbrotnari hlut-
verki i sögunni, en aö ala upp i
þegnum öílugra hvitra stórvelda
hroka gagnvart „óæðri” þjóöum.
Miklu oftar er þjóöernisstefna
frelsisafi, sem ekki spyr um meirl
rétt en aörar þjóöir hafa, heldur
um jafnan rétt. bjóöernisst
’ *' ótai
hreyfinga mjög tengd viö-
-/brögöum viö samsöfnun auös og
vaids á æ færri hendur, viö-
brögöum viö þeirri útþenslu fjöl-
þjóðlegra auðhringa, sem hefur
skert aö miklum mun fullveldi
þjóörikja. „Fööuria
ri"(K-

Varðveisla sjálfstæðis og
þjóðrembu
Árni minnir á það, að þjóðern-
isstefna hafi eflst meðal vinstri
manna i þróðuðum iðnrikjum og
bendir á andstöðu jafnaðar-
manna i Noregi gegn aöild að
Efnahagsbandalagi Evrópu þvi
til staðfestingar. Þetta er einnig
''hárrétt hjá Arna. Jafnaðar-
menn hafa sist verið áhuga-
minni en skoðanahópar um
varðveislu sjálfstæðis þjóða
sinna. Þannig hefur enginn á-
gréiningur rikt um það hér á
landi, að aðild að EBE sé ts-
landi hættuleg. Það er og á-
og
Finnur''' Torfi
Stefánsjion skrifar:
■' v
D
greiningslaust i islenskum
stjórnmálum að fara verður
með fyllstu aðgát i samskiptum
við erlenda auðhringi og erlent
fjármagn yfirleitt og gæta þarf
þess vandlega að það verði ekki
til þess að yfirráð þjóðarinnar
yfir efnahagslifi sinu glatist. En
þjóðremba Alþýðubandalagsins
gengur miklu lengra en þetta.
Alþýðubandalagið á i „þjóð-
frelsisbaráttu”, sbr. einkunnar-
orð Þjóðviljans. 1 þvi felst að is-
lendingar séu alls ekki sjálfstæð
þjóð heldur ófrjáls og þörf sé á
að endurheimta frelsi hennar.
Menn hafa vonandi ekki gleymt
þvi að samkvæmt mati Þjóðvilj-
ans seldu islendingar frelsi sitt
fyrir alllöngu siðan og hafa
raunar selt það oft. Þjóðviljinn
hefur talið alla Islenska stjórn-
málaflokka utan Alþýðubanda-
lagið óþjóðholla. Jafnvel Is-
lenskir jafnaðarmenn hafa ekki
sloppið við þann stimpil. Hann
hefur m.a. veriö rökstuddur
með þátttöku þeirra i samstarfí
jafnaðarmanna á Norðurlönd-
um. Alþýðubandalagið hefur
verið andvigt aöild að EBE eins
og jafnaðarmenn, en það var
þaö lika gegn viðskipasamstarfi
við Efta og þar kemur mismun-
ur fram. Þá flugu brigsl um ó-
þjóðhollustu um siður Þjóðvilj-
ans eins og svo oft fyrr og siðar.
Dularklæði þjóðremb-
unnar.
Hér kemur skýrt fram sá
munur, sem við Árni erum sam-
mála um að gera á varðveislu
sjálfstæðis og þjóðrembu. Þaö
einkenni þjóðrembu aö hamast
gagnrýnislaust gegn öllum sam
skiptum við aðrar þjóðir með
litt dulbúnum brigslum um
landráð og óþjóðhollustu hefur
gengið sem svartur þráður um
viðhorf Alþýðubandalagsins um
árabil. Kreddufesta þjóðremb-
unnar umvefur einnig viðhorf
þess i náttúruverndarmálum og
afstöðuna til hagvaxtar, eins og
kemur fram i grein Arna. Ai-
þýðubandalagið hefur haft eðli-
legar áhyggjur eins og aðrir af
mengun frá stóriðju. Hins veg-
ar virðist mengun frá hinum
„þjóðlegu atvinnuvegum” t.d.
fiskvinnslu.skiþtaþar litlu máli.
Þjóðerni mengunarinnar viröist
ráða mestu um afstöðu þess.
Svipað gildir um röskun náttúr-
unnar. Þar eru orkuver slæm
en þjóðlegur ágangur sauðfjár
skaðlaus. Viðhorfin til hagvaxt-
ar er enn eitt dæmi. Flestir fall-
ast á að óheftur hagvöxtur getur
haft tvirætt gildi, einkum á
þenslutimum. Alþýðubanda-
lagið virðist vera gegn hagvexti
einnig á krepputimum sem nú,
þegar samdráttur i efnahagslifi
leikur alþýðufólk hvaö harðast.
Sé allt þetta skoðað i heild virð-
ist náttúruvernd, mengun og
hagvöxtur einungis vera fyrir
sláttur til að dylja hina raun-
verulegu ihalds- og þjóðremb-
ingsstefnu Alþýðubandalagsins
og andstöðu þess gegn uppbygg-
ingu nýrra atvinnuvega i landinu.
Arni fellst á þaö, mjög mál-
efnalega aö þjóöernisstefnu
geti fylgt „vissar hættur frá
sjónarhóli sósialista” og hægt sé
„aö nota skirskotun til þjóöernis
til að fela stéttarandstæður bak
við almennt hjal um að við sé-
um” öll i sama bát” ”, Er það
ekki einmitt þetta sem Alþýðu-
bandalagiö hefur gert með þjóð-
rembu sinni. Laxárdeilan er hér
augljóst dæmi.
Arni virðist ekki gera grein-
armun á fullnýtingu náttúru-
auðlinda i þágu alþýðufólks og
hagvexti, og telur að með þvi að
krefjast hins fyrrnefnda vilji
höfundur Siðdegispistils einnig
það slðara. Ennfremur segir
Arni að hér sé „komið að grund-
vallaratriðum sem sósialiskar
hreyfingar og verkalýðsflokkar
hafa ekki gert upp við sig.”
Þetta er misskilningur. Alþýðu-
bandalagið hefur sýnilega ekki
gert þetta upp við sig. Allt öðru
máli gegnir um sósialiskar
hreyfingar og verkalýðsflokka.
Frá upphafi hefur það verið
meginatriði i sósialiskri gagn-
rýni á auðvaldskerfið, að það
hagnýti ekki framleiðsluskilyröi
til fulls, þar á meðal náttúru
auðlindir. Það var einn megin-
tilgangur kenninga Karl Marx
að sýna fram á árangursrikari
leiðir I þessu efni eins og Arna
ætti að vera vel kunnugt. Árni
unir þvi illa að stefna Alþýðu-
bandalagsins skuli vera kölluð
ihaldsstefna. Skrif hans veröa
þó ekki skilin öðruvisi en hann
telji ástæðulaust að hraða sér
við að bæta efnaleg lifsskilyrði
alþýðufólks hér á landi og gera
þvi kleift aö vinna siðlegan
vinnutima. Þetta getur komið
með næstu kynslóð, og er þaö
meiri róttækni að áliti Arna.
Hér er augljóslega eins komið
fyrir hugtökunum ihaldssemi og
róttækni og vinstri og hægri,
þjóðerni og sósialisma. A siðum
Þjóðviljans er öllu þessu um-
snúið og gert merkingarlaust.
Hagnýting framleiðslu-
skilyrða.
Fyrirsögnin á grein Arna er
„Hægrikratinn, þjóðerni og só-
sialisminn”. Þar er fjallað allit-
arlega um hægrikratann og
þjóöernið. Sósialisminn fær
hinsvegar litið rúm. Þetta er
táknræn staöfesting á réttmæti
þeirrar gagnrýni sem nú dynur
á Alþýðubandalaginu utan þess
sem innan. Vonandi á Árni
Bergmann eftir að bæta úr
þessu fljótlega. Vist er að aðrir
skriffinnar Þjóðviljans eru ekki
liklegir til þess.
Bandaríkjamenn reyna
borholur í fjögurór (
— áður en tekin er ákvörðun
um virkjun
)
„1 Geysisdal i Kaliforniu i
Bandarikjunum eru borhoiur
reyndar i fjögur ár, áður en tekin
erákvöröun um gufuafisvirkjun á
staðnum”, sagði Garðar Ingvars-
son, ritari nefndar um orkufrekan
iðnað i ræðu er hann flutti á fundi
fulitrúaráðs sjálfstæðisfélaganna
á Akureyri á mánudagskvöldið.
A fundinum ræddi Garöar um
stóriðju og orkuöflun á Islandi,
með sérstöku tilliti til stóriðju við
Eyjafjörð. Garðar sagði
ennfremur á fundinum að i raun
og veru vissi enginn hve mikil
orka það væri sem fælist i Körflu-
svæðinu, og þvi væri ekki unnt að
spá hvenær orkuframleiðsla þar
hæfist. „Þvi ræður vist enginn
nema sá fjandi er býr þar fyrir
neðan”, sagði Garðar.
Garðar kvaðst persónulega
vera hlynntur hugmyndum um
byggingu stóriðjuvers við Eyja-
fjörð, einkum vegna þess að ekki
kæmu nema þrir staðir á landinu
til greina. I fyrsta lagi svæðið við
Faxaflóa, en það yrði að teljast
fremuróæskilegt að stuðla að enn
frekari fólksf jölgun þar. Þá væri
það Reyðarfjörður, en sá vandi
væri þar fyrir hendi, að þar
myndi risa upp svokölluð „comp-
any-town”, þ.e. þar sem flestir
eða allir ibúarnir ynnu við eitt og
sama fyrirtækiö. Siikt heföi ekki
gefist vel erlendis, og ættu islend-
ingar þvi ekki að þurfa að brenna
sig á þe im mistökum. Þá væri það
Eyjafjörður, en þar væri nægi-
lega margt fólk til að taka við
stóriðjufyrirtæki, og þaö yrði til
þess að fólki á Eyjafjarðarsvæð-
inu fjölgaði enn, og yrði Akureyri
þess þá umkomin að veita viönám
gegn óhóflegri fólksfjölgun við
Faxaflóa.
AH, Akureyri.