Vísir - 03.02.1977, Blaðsíða 5

LURIE
íy.íi.'iiwywfv.'í'lvlíí'í'.'í’ 'v.
iÉMMÉNl
■sillpil
^"®V:;SíSSri
f|IÉ%3$tÍp$

•JWlWSRWPWOTi
'T ,.' ,’••' . '•-' v s'i ii'i^i/ ",-i' $':>>''
MM
\.» «V('____'

?^pS@|$fefefB
. ■.••/.!.'.•■• \.'/>.-.f•"• .">/> >;,v' V

S,Vi>7.;
feáfeSMK»^Í!i;, •
l'^SKr.'íí*^?^
$0Smé
má

'•íiT'í'lWi
ÍcTJ^hJjv.
•;i.v .:.
sv;í;*ií§,;^
Hylfir undir lousn
Kýpurdefiunnar?
Makarios talinn vera að gefa sig loks
Makarios; Þaö þykir ekki trúlega saka, að hann vilji slaka til fyrir
kröfum kýpur-tyrkja.
Frá Kýpur hefur nú kvisast,
aö samkomuiag milligrikkja og
tyrkja liggi i loftinu. Makarios
erkibiskup og forseti Kýpur er
sagöur hafa i einkaviöræbum
viö Demirel, leiötoga tyrkja,
hafa játast inn á ákveöna iausn.
Sú lausn felur i sér, að Kýpur
veröi tviskipt sambandsriki.
Hvor hlutinn um sig, sá griski
og sá tyrkneski, mundi hafa
umtalsveröa sjálfstjórn, ef af
þessu yrði. Undir tyrkneska
hlutann mundi falla eitthvað
undir 30% eyjarinnar (eldri
hugmyndir gerðu ráð fyrir
minna en 25%), en i hemáminu
1974 lögðu tyrkir40%eyjarinnar
undir sig, Til tais mun einnig
hafa komið að leyfa að minnsta
kosti 80.000 flóttamönnum að
snúa til fyrri heimila sinna I
tyrkneska hlutanum, en stjórn
Makariosar ætlar aö það sé um
helmingur þeirra, sem flúðu
hernámið.
Ekki er alveg vist, aö tyrkir
gangi að þessu. Þessar hug-
myndir fela i sér umtalsveröar
eftirgjafir af þvi, sem þeir hafa
núna, enda ekki staöfest, að
leiðtogi þeirra, Demirel, hafi
bundiö þetta fastmælum. Þó er
þetta ólikt meira, en þeir höföu
fyrir innrásina.
Af hálfu Kýpur-grikkja er
þetta mikil eftirgjöf og alger kú-
vending af hálfu Makariosar i
átt til meira raunsæis. Hann
hefur hingaö til aldrei ljáð þvi
máls, að Kýpur yröi skipt i
tvennt. Raunar þykir þetta svo
Demirel: Hefur sýnt raunsæi og
samkomulagsvibleitni.
ótrúleg hugarfarsbreyting hjá
biskupnum, að menn taka þess-
um fréttum með mikilli tor-
tryggni. Og þótt þær reyndust
fullkomlega réttar, eru menn
ekki sannfæröir um, að Makari-
os komi til með að skrifa undir
slikt samkomulag, þegar stund-
in rennur upp, hvaö sem liöur
öllum laumuloforðum, sem
hann kann að hafa gefið. Allar
tilslakanir grikkja fyrir tyrkj-
um væru Makariosi eins og
deila út eigin hjartablóöi, og
áreiðanlega þarf mikið að koma
til, áður en hann fær sig til þess.
Ef þessum samkomulags-
drögum yrði fylgt fast eftir af
Evrópu, Bandarikjunum og
Sameinuðu þjóöunum, gæti
hugsast, að Makarios treystist
ekki til aö afneita þvi opinber-
lega, sem hann er þarna sagður
hafa samþykkt með leynd. En
hann hefur svo sem gert slikt
fyrr, og gæti gert það aftur.
Tyrkir með Demirel i broddi
fylkingar hafa fyrir sitt leyti
sýnt samkomulagsviöieitni.
Demirel lofaði að bæta and-
rúmsloftið með þvi aö lækka há-
reysti þeirra Kýpur-tyrkja, sem
krafist hafa stofnunar sjálf-
stæðs rikis þeirra á hernumda
hlutanum. Hann hefur boðist til
þess að ganga til samninga,
hvenær sem væri, og sagt, aö
þeir þyrftu ekki endilega aö biöa
úrslita þingkosninganna I Tyrk-
landi, sem eiga að fara fram
einhvern tima á bilinu frá júni
til september.
Menn hafa aldrei kviðið þvi
svo mjög, að ekki yröi unnt aö
sveigja tyrki til samkomulags.
Þeir eru mjög háðir bandarisk-
um áhrifum, og óliklegt að þeir
standist þrýsting frá Washing-
ton, ef lagt yrði að þeim. —
Carter forseti hefur skipaö Kýp-
urdeilunni ofarlega á lista
þeirra alþjóölegu verkefna, sem
hann hyggst beita sér við, og
hefur gefið hinum griskættuöu
kjósendum sinum i Banda-
rikjunum loforð um aö beita sér
hiðfyrsta fyrirlausn Kýpurdeil-
unnar.
A hinn bóginn hefur Makarios
aldrei verið tiltakanlega upp-
vægur fyrir áliti Washington-
stjórnarinnar, enda ekki háöur
henni eins og tyrkir um efna-
hags- eöa hernaðaraöstoð.
Opinberlega hafa þeir
Makarios og Demirel náð sam-
komulagi um eitt. Hvernig
standa skuli að áframhaldi
samningatilrauna, þannig aö
viðræðurnar strandi ekki. Hug-
myndin er aö mynda enn eina
nefnd „þriggja vitringa”, sem
leggjast skuli undir feld. Hana
eiga að skipa bandarikjamaöur,
frakki og þjóöverji — og hefur
borist til tals, að þjóðverjinn
verði enginn annar en Willy
Brandt. Þessum þrem mönnum
er ætlað að starfa undir umsjá
framkvæmdastjórn Sameinuöu
þjóðanna að þvi að setja saman
samningsdrög i þeim anda, sem
aö ofan hefur veriö lýst. Þar við
verðurauövitaö að bæta ýmsum
mikilvægum öryggisákvæðum.
Þessi drög verða siöan lögö fyr-
ir samninganefndir tyrkja og
grikkja til umræöu.
t hernáminu 1974 lögöu herir tyrkja undir sig 40% Kýpur, en i samn-
ingshugmyndinni, sem nú eru á döfinni, er gert ráö fyrir, aö undir
tyrkneska hlutann falli eitthvaö undír 30%.