Vísir - 17.02.1977, Síða 5

FRAMFARIR
OG
Litiö inn I umbrotssaiinn I Det Berlingske Hus. Prentarar á fundi. HvithærOi frakkaklæddi maðurinn
sem snýr baki I myndavéiina er Louis Andersen, formaður Prentaraféiagsins I Kaupmannahöfn.
Deila útgáfustjórnar Berl-
ingske Tidende og prentara féll
I skugga kosninganna i Dan-
mörku, enda liggur hún niöri
eftir sföustu orö Hennings Fons-
mark, aöalritstjóra:
„Ritstjórnin tekur ekki á-
byrgðina á þvi að gefa út hvaöa
blað sem vera vill, eftir þvi sem
tæknilega starfsfólkinu þóknast
að framleiða fyrir okkur,” sagði
hann skýrt og skilmerkilega og
útgáfu Berlings var hætt.
I rúmt ár höfðu þau dagblöð
sem Det Berlingske Hus gefur
út, verið rekin við vaxandi erf-
iðleika. Siðustu mánuðina voru
aöstæður orðnar nær vonlaus-
ar. Striðið um laun og vinnuað-
stööu i tæknideildinni (umbroti
og prentun) hafði harðnað, og
starfsmenn vörðu meiri tima til
fundarhalda heldur en til vinnu.
Afleiðingamar voru stöðugar
seinkanir á útkomu blaðanna og
æ oftar auðir flekkir og jafnvel
heilar siöur i blöðunum. Þegar
allar viðræður voru komnar
I strand, tvinónaöi útgáfu-
stjórnin ekki við að taka afleið-
ingunum. Gerð voru upp ó-
greidd laun við starfsfólkiö (um
lOOOtalsins) i prentsmiöjunni og
þvi sagt, að það þyrfti ekki að
mæta til vinnu aftur. Blöðin
mundu ekki koma út meir.
Það varð uppi fótur og fit i Det
Berlingske Hus, sem er stærsta
prentsmiðja Danmerkur. Aö
visu hefur fjöldi útgefenda á
liðnum árum hótað að hætta út-
gáfum sinum, eftir þvi sem
þeim hefur fundist kröfurnar
gerast óaðgengilegri og frekari.
En á norðurlöndunum hefur
ekki fyrr verið gerð alvara úr
sliku. í Frakklandi, á Italíu og i
Bandarikjunum hefur slikt átt
sér stað, og þá hefur það venju-
lega verið starfsfólkið sem
skaöast hefur af.
Að baki deilunni um Berling
liggur sama ástæðan og hjá
blöðum um heim allan. Nefni-
lega riýja tæknin. Tækniþróun-
inni hefur fleygt svo fram, að
unnt er I dag að gefa út blöð
með langtum minni mannafla
en fyrrum. 1 stað þungra blý-
steypivéla eru komnar
elektróniskar ljósmyndavélar,
sem skila starfinu á mettima.
Svo er komiö, að mannshöndin
þarf varla nærri að koma eftir
að búið er aö skrifa handritið.
Samsvarandi tæknibrögð hafa
leyst margan umbrotsmanninn
af hólmi.
Eölilega berjast prentarar
fyrir tilveru sinni. En það hefur
fáum tjóaö aö sporna gegn
framförunum. Afstaða hags-
munasamtaka prentara sums-
staðar úti i heimi hefur þó virst
mótast af þvi aö neita að viður-
kenna að prentlistin hefur þró-
ast frá dögum Gutenbergs.
I Det Berlingske Hus störfuðu
nær 1.000 prentarar i hinum og
þessum deildum, setningu, um-
broti, klisjugerð og i pressu-
salnum. Útgáfustjórnin taldi sig
geta með nýjum útbúnaði (sem
þegar var kominn inn i hús
prentsmiöjunnar) komist af
meö 700 menn. Hina lofaði út-
gáfan að semja við. Sumir
skyldu á eftirlaun,öðrum útveg-
uð vinna annarsstaðar, eða
fluttir á milli deilda. — A þetta
vildu prentarar ekki sættast.
Fullyrt var, að það væri ekki of-
ráðið af fólki. Til þess að sanna
sittmál hófu þeir „hægagangs”
aðgerðir sem leiddu til enn frek-
ari tafa og seinkunar á útkomu.
Auðu reitirnir og siöurnar, sem
birtust annað veifið i blööunum
stöfuöu af þvi, að prentarar
neituðu að taka við auglýsing-
um, sem útbúnar höföu verið á
auglýsingastofunum. Nú til
dags þarf ekki'þá iönþekkingu,
sem áöur var nauðsynleg til
þess að útbúa auglýsingaklisj-
ur. Meö þvi að raöa saman og
lima spjöld tilbúnu letri, eða
með sérstökum vélum, getur
teiknari eöa skrifstofustúlka á
auglýsingastofu unniö þetta
teikandi létt. Prentarar sögðu
að þetta væri þeirra verksvið
sem gripið væri inn i af ófag-
iæröu fólki og sögðu stans við.
Svipuð mál hafa komið upp
hjá norskum blöðum og hafa
prentarar knúið blöö og auglýs-
ingastofur tii þess að fara mjög
varlega I þessar sakir.
Þessi vandræði hjá Berling
bættust við efnahagsöröugleika
sem útgáfan átti viö að striöa.
Berlingur segir, aö útgáfan
hefði verið rekin meö 30 til 40
milljón (danskra) króna tapi, ef
ekki yröi tekin upp hagkvæmari
vinnumáti. En fyrst og fremst
þyrfti að tryggja aö blöðin
kæmu út á réttum tíma, og aug-
lýsingarnar fengju inni á réttum
stað.
Agreiningur milli vinnuveit-
enda og launþega er daglegt
brauð um heim allan, og heyra
ekki til stórtiðinda að öllu jöfnu.
En þegar um er að ræöa dag-
blöð, hina frjálsu pressu, bland-
ast viðkvæmni f málið. Mönnum
er i nöp við hverskonar hömlur
á ritfrelsi, og i lýðræðisriki er
rokið upp til handa og fóta ef
valdhafar hafa uppi viöleitni til
þess að setja þvi skorður. Eru
þá ekki spöruö hin stóru oröin.
Ef ráðist er að frjálsri blaöaút-
gáfu úr öörum áttum, eins og af
stéttarfélögum eða af peninga-
valdinu, mótmæla menn var-
lega. Þaö má ekki styggja stétt-
arfélögin. Þau búa yfir verk-
fallsvopninu, sem sést hefur
beitt óspart i nágrannalöndum
okkar. Það má ekki fæla fjár-
magniö frá, þvi að það kemur
niður á auglýsingaviöskiptum.
m*!ags/*
§®SS

1
LURIE’S