Vísir - 01.05.1977, Síða 2

Vísir - 01.05.1977, Síða 2
2 Sunnudagur 1. mai 1977 VISIR Aldrei hef ég lært aö heilsa aö hermannasiö. Ég veit þaö eitt aö bera skal hönd upp aö húfu, en hvort á aö láta handarbakiö snáa upp eöa fram eöa eitthvaö enn annaö hef ég ekki hugmynd um. t rauninni gerir þetta ósköp Iltiö til, vegna þess aö viö eigum biáa passann frá lýöveldinu, þurfum ekki aö kunna þetta og lærum þetta vonandi aldrei. Viö ættum aö geta notaö hendurnar á okkur til einhvers annars en heilsa aö hermannasiö og bera dót til þess aö svipta annaö fólk llfi. Kunningjar minir erlendis, sem þurftu aö gegna herþjón- ustu, hafa sagt mér ýmsar hroiisögur úr henni, Grundvall- aratriöi I heföbundnum her viröist vera bælingaragi. Menn eru kúgaöir til skilyröislausrar hlýöni og niöurlægöir. Ef þú ert til dæmis fiöluleikari og veröur aö passa á þér hendurnar ertu settur i skógarhögg eöa ein- hverja erfiöisvinnu, þar sem hætta er á aö fingurnir veröi stifir og lipurö þeirra minnki. Einn félagi minn sagöi mér aö fyrsta daginn hafi liöþjálfinn komiö inn og spurt, hvort ein- hver kynni erlent tungumál mjög vel. Fjórir I hópnum ját- uöu þvl og héldu aö þeir yröu nú settir I eitthvert áhugavert starf. Þiö skúriö klósettin héöan I frá, sagöi liöþjálfinn. Þaö er kannski engin furöa, aö her vestrænna þjóöa, sem byggist á bælingaraganum ein- um saman hafi ekki staöist al- þýöuherjum þriöja heimsins i. þessari grein mun verða skýrt frá þeim helstu getnaðar- vörnum sem á boðstólum eru hér á landi og eins mun iitils- háttar verða minnst á nokkrar tilraunir, sem gerðar hafa verið með ný getnaðarvarnarlyf, bæði fyrir karlmenn og kvenfólk. Nýlega eru komnir út á vegum landlæknisembættisins 2 bæklingar, sá fyrri um pilluna og sá síðari um hina svokölluðu lykkju. Þessum bæklingum hefur verið dreift út til heil- brigöisstofnana, þar sem heppi- legt þykir að hafa slika upplýs- ingapésa á boðstólum. Enn hafa þeir ekki verið sendir út i skóla landsins. Báðir veita góð og greinileg svör við spurningum sem varða bæði pilluna og lykkjuna. bótt margt hafi veriö skrifað á undanförnum árum i fjölmiðla um getnaðarvarnir, bækur og bæklingar gefnir út um sama efni, er þó mörgu ósvaraö i þvi sambandi. Er pill- an óskaðleg? Getur hún valdið sjúkdómum seinna meir, sem ekki er vitað um að hún geri i dag? Veldur hún ófrjósemi? Slikar og áþekkar spurningar heyrum við læknar oft eins og við er að búast, annað eins og hefur verið skrifað um alls kyns hættur samfara töku pillunnar. Það er almennt viðurkennt, að notkun pillunnar er ekki með öllu áhættulaus og getur m.a. valdið blóðtappa og hækkun á blóðþrýstingi. Ahættuna verður að vega og meta i hverju tilviki og jafnframt hafa það i huga að meðganga og fæðing hefur tiltölulega meiri hættur i för með sér en taka pillunnar. Lykkjan: Hvað með lykkjuna? Eru ein- hverjir sérstakir kostir við lykkjuna? Lykkjan er mjög örugg getnaðarvörn og veldur fáum aukaverkunum. Algeng- ast er meiri og lengri tiðablæð- ingar en áður og jafnvel auka- blæðingar. Alvarlegustu auka- verkanir eru bólgur i eggja- leiðurum. Slikar sýkingar eru þó sem betur fer fátiðar og koma aðallega fyrir hjá konum, sem hafa haft eggjaleiðarabólg- ur áður. Þessar bólgur koma stundum strax eftir að lykkj- unni hefur verið komið fyrir i leginu, en oftar seinna. Þegar ákveða á hvort lykkjan sé heppileg getnaöarvörn, fer það fyrstog fremst eftir stærð legs- insog þvi hvort konan hafi alið barn. Þegar læknir ákveður hvaða getnaðarvörn hentar konu best, tekur hann m.a. tillit til aldurs hennar, fyrri barn- eigna og ráðleggur þær getn- aöarvarnir, sem hann telur að frekast komi til greina. Fleiri þættir hafa áhrif á val getnaðar- varna, svo sem sérstakar óskir viðkomandi konu, fyrri sýking- ar i legi ásamt reglu á tiðum. Aldurstakmörk? Menn eru ekki á eitt sáttir hvað snertir aldurstakmörk stúlkna, sem óska eftir að fá pilluna. Flestir læknar eru sammálaum aðekkieigi að láta stúlku hafa pilluna fyrr en hún hefur haft reglulegar tiðir i a.m.k. 2 ár og hafi heilsu til þess að taka pilluna. Hvað um and- legan og likamlegan þroska, mun sjálfsagt margur spyrja, þegar um er að ræða 13-14 ára stúlku? Slikt verður læknir að reyna að meta f hverju tilfelli og gera það sem honum finnst rétt eöa ráölegast. Þaö er ekki bein- linis I verkahring læknisins að halda siöferðispredikun yfir ungu stúlkunni, sem leitar til hans I þeim eina tilgangi að fá ráð I sambandi viö getnaðar- varnir. Kynlifssiðfræði tilheyrir hinu almenna uppeldi á heimil- um og i skólum, og þaö er heilög skylda foreldra og annarra uppalenda að veita þá nauðsyn- legu uppfræðslu, sem i raun og veru er undirstaða hamingju llfsins. Aðrar getnaðarvarnir Ein sú elsta getnaöarvörn, sem ennþá er I fullu gildi og sú eina sem ætluð er karlmönnum er smokkurinn. (Condom á flestum erlendum málum, að sögn nefndur eftir enskum hirö- lækni, dr. Condom, sem sagöur er hafa útbúið smokk handa Karli 2. bretakonungi, sem orð- inn var miður sina vegna sívax- andi fjölda óskiigetinna barna sinna). Þeir voru og eru reynd- ar enn mikiö notaðir, sérstak- lega við skyndikynni, þar sem þeir eru ekki einungis góö getn- aðarvörn, heldur um leiö sú eina, sem til er til varnar smiti af kynsjúkdómum. Fyrir kvenfólk er það fyrst og fremst hettan, sem talin er mjög örugg, — þó ekki eins og pillan og lykkjan. Sæðisdrep- andi (lamandi) krem, froða og stilar veita nokkuð góða vörn. (sjá nánari i bæklingi Kynfræösludeildar Heilsu- verndarstöðvar Reykjavikur, sem hér er birtur með). Að framanskráðu má sjá, aö enn er ekki uppfundin nein ákjósanleg getnaðarvörn, sem bæöi er óskaöleg með öllu og alveg örugg. Þeir vlsindamenn, sem standa aö rannsóknum i sambandi við getnaöarvarnir, viðurkenna að litlir möguleikar viröast fyrir þvi að svo verði I náinni framtið. Samt sem áöur eru stöðugt og i vaxandi mæli gerðar tilraunir viöa um heim á gerð getnaðarvarna fyrir bæði kynin. Meðal þeirra má nefna m.a.: Töflur fyrir karlmenn Vfsindamenn hafa átt I miklu basli með að finna lyf, sem gæti haft lamandi áhrif á þær tugi Kynferðismál og kynfrœðsla Umsjón: Guðjón Guðnason,yfirlœknir VISIR CigefandLReykjaprent hf F'ramkvarmdaitjórl: Davfð GuOmundtton RUatJórar: l>orttelnn Pálsion ábm. ólafur Ragnarsson Ritstjórnarfulltrui: Hragi Guömundsson Fréttastjóri erlendra frétta: Guömundur Pétursson. Lm- sjón meö helgarblaði: Arni Þórarinsson Blaöamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guðfinnsson, Ellas Snæland Jónsson, Finntwgi Hermannsson, Guöjón Arngrlmsson, Kjartan L Pálsson, Oli Tynes, Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guövinsson. Iþróttlr: Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson. Akureyrarritstjórn: Anders Hansen. t'tlitsteiknun: Jón Oskar Hafsteinsson og Magnús Olafsson. I.jósmyndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson Sölustjóri: Páll Stefánsson Auglýsingastjóri: Þorsteinn Fr Sigurösson Dreifingarstjóri: Siguröur R Pétursson Auglýsingar: Slöumula 8. Slmar 11660 , 86611. Askriftargjald kr. 1100 á mánuöi innanlands. Afgreiösla: llverfisgata 44. Slmi 86611. Verö I lausasölu kr. 60 eintakiö. Ritstjórn: Slöumula 14. Sfmi 86611, 7 Ifnur. Prentun: Blaöaprent hf. HHBHBHDBnHBHBBinnnaH Áskriftarsími Vísis er 86611 Hringið strax og tryggið ykkur eintak af Vísi til lesturs hvern dag vikunnar fyrir aðeins 1100 krónur ó mónuði 1

x

Vísir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.