Vísir - 01.05.1977, Qupperneq 5

5
VISIR SunnudaRur
1. mai 1977
örfáir voru svo grannir og liö-
ugir aö þeim tókst aö troöa sér
lit I gegnum kýraugun og
stökkva i sjóinn.
Einn þeirra var Nan Helm,
kennari frá New Jersey. Þegar
hún kom úr kafinu sá hún björg-
unarfleka skammt frá sér og
tókst aö komast upp á hann.
„Þaö var fullt af fólki á flek-
anum,” sagöi hún siöar. „Þaö
voru bæöi karlar og konur. Kon-
urnar grétu og báöu til Guös, en
mennirnir virtust ringlaöir og
utan viö sig. Ég sá þrótt þeirra
þverra smátt og smátt og þeir
runnu út af flekanum einn af
öörum, ekki sföur en konurnar.”
Margir farþegar uröu þannig
fórnardýr örvæntingar sinnar
og þróttleysis eftir aö þeim
tókst aö sleppa úr eldinum. Aör-
ir virtust vera of skelfingu
lostnir til aö gera minnstu til-
raun til aö bjarga sér. Þeir
héngu út viö boröstokkinn i
litlum hópum og sumir af áhöfn-
inni báru siöar aö þeir heföu
veriösvo stjarfir af skelfingu aö
þaö heföi ekki veriö hægt aö
bjarga þeim. Þeir hefðu bara
hangið á sama staö þartil allt
var um seinan.
Ragmennska skipverj-
anna
En þaö voru ekki bara farþeg-
arnir sem voru skelfingu lostn-
ir. 1 réttarhöldunum eftir slysiö
héldu margir farþeganna þvl
fram aö áhöfnin heföi sýnt hinn
mesta heigulshátt og hugsaö um
þaö eitt aö bjarga sjálfum sér.
Þeir heföu ekkert sinnt farþeg-
unum.
Hver sem sannleikurinn var I
þvl er víst aö margir skipverj-
arnir yfirgáfu skipiö fljótlega og
þaö I aöeins hálffullum björg-
unarbátum. Björgunarbátur
númer þrjú var til dæmis ætlaö-
ur fyrir sjötlu menn. I hann
fóru sextán skipverjar, en eng-
inn farþegi.
Björgunarbátur númer eitt
lagöi frá meö tuttugu og nlu
skipverja og þrjá farþega. Meö-
al skipverjanna var Eben
Abbott, fyrsti vélstjóri, sem
reyndi aö leyna flótta slnum frá
skipinu meö því aö rífa af sér
tignarmerkin og fleygja þeim I
sjóinn.
Ekki brugöust þó allir skip-
verjarnir skyldu sinni á þennan
hátt. Fjölmargir þeirra böröust
örvæntingarfullri en vonlausri
baráttu viö eldinn. Arthur
Stamper, þriöji vélstjóri, vék
ekki af verðinum fyrr en vélar-
rúmiö var I björtu báli og hann
dróst þaðan út hálf meövit-
undarlaus.
Skipslæknirinn, DeWitt Van
Zyle vann hvildarlaust aö þvl aö
gera aö sárum manna. Hann
fékkst ekki til aö yfirgefa sjúkl-
inga slna og galt fyrir meö llfi
slnu.
Rogers, yfirloftskeytamaöur,
sendi I slfellu út SOS og staöar-
ákvöröun. Þegar eldur og reyk-
ur byrjuðu aö teygja sig undir
dyrnar á loftskeytaklefanum,
setti hann blautt handklæöi fyrir
vit sér og hélt áfram skeyta-
sendingunum. Hugrekki hans
var launaö aö verðleikum. Tugir
farþega- fl'útninga- og strand-
gæsluskipa breyttu þegar stefnu
sinni og héldu aö Morro Castle,
eins hratt og hægt var aö pína
skipin, vegna sjógangs.
Hákarlarnir
vettvang
koma á
Eitt fyrsta skipiö á vettvang
var breska farþegaskipið
„Monarch of Bermuda.” Ósjálf-
rátt muldruðu bresku sjómenn-
irnir lágar bænir fyrir munni
sér þegar bandariska skipiö
blasti viö þeim. Morro Castle,
logandi stafnanna á m'i'ííi, var
hræöileg sjón. Enn hræöilegra
var aö sjá hjálparlaust fólkiö
sem hraktist til og frá undan
eldtungunum þartil þab gafst
upp og meö skerandi neyöarópi
varö eldinum aö bráö.
Breski skipstjórinn beit á
jaxlinn og þrátt fyrir óveöriö fór
hann meö skip sitt innan viö
sextlu metra frá hinu brennandi
Morro Castle. Þaulæfö áhöfn
hans sætti lagi á milli sjólaga aö
sjósetja björgunarbátana og
áöur en langt um leiö voru þeir
farnir aö hífa farþega af banda-
riska skipinu upp úr sjónum.
Margir þeirra sem bjargaö
var voru illa slasaöir, annaö-
hvort meö brunasár eöa bein-
brotnirog meö innvortis meiösli
eftir hiö háa stökk af Morro
Castle og I sjóinn. Og eins og
ekki væri nóg á þetta hrjáöa fólk
lagt bættist nú viö ein hræöileg
ógnunin I viöbót. Hákarlar
flykktust aö I stórum hópum.
Tugir líka hurfu undir yfir-
boröiö meö snöggum rykk og
hákarlarnir réöust einnig á þá
sem enn liföu. Bresku sjómenn-
irnir unnu eins og berserkir viö
aö kippa fólkinu innbyröis, berj-
andi árunum I sjóinn og öskr-
andi, til aö reyna aö hrekja há-
karlana I burt. önnur skip voru
nú búin aö koma út bátum og
björgunarstarfið gekk þá hraö-
ar fyrir sig.
j Hákarlar á þurrulandi.j
Þegar búiö var aö bjarga öll-
um sem fundust á llfi I sjónum
var fariö aö hugsa um aö koma
Morro Castle til hafnar. Eldhaf,
stormur og hafrót geröi aö engu
fyrstu tilraunirnar til aö koma
dráttartaug um borö. Þaö tókst
þó að lokum og bandarlskt
strandgæsluskip hélt til lands
meö brennandi farþegaskipib I
togi. Enn voru nokkrir yfirmenn
og skipverjar um borö, aö berj-
ast viö eldinn. Þaö var fariö
meö landi, en Morro Castle átti
aldrei eftir aö leggjast aö
bryggju.
Á móts viö Ashbury Park á
New Jersey, sem er sumar-
leyfisstaöur, 35 mílur frá New
York, slitnaöi dráttartaugin og
skipiö rak upp á sandsker svotil
beint fyrir framan Ashbury
Park samkomumibstöbina.
Og þá hófst nýr kafli óhugnaö-
ar I harmsögu Morro Castle.
Tugþúsundir manna flykktust
til Ashbury Park til aö skoöa
skipsflakiö og þaö varö öng-
þveiti á vegunum til New
Jersey.
Á aöeins örfáum klukkustund-
um söfnuöust tvöhundruö þús-
und manns saman I fjörunni til
aö glápa á Morro Castle. Pylsu-
vagnar og ísbúöir spruttu upp
eins og gorkúlur. Ófyrirleitnir
kaupahéönar hirtu brunniö brak
úr fjörunni og seldu sem minja-
gripi, fyrir hlægilegar upphæö-
ir.
Stjórnandi Ashbury garösins,
Carl Bischoff, var ekki mikiö
skárri. Hann lét giröa ströndina
af I snatri og eftir þaö urbu
menn aö greiöa 25 sent I aö-
gangseyri til aö fá aö skoöa.
En þessir voru þó ekki þeir
verstu. Þaö er erfitt aö skilja aö
sllk úrþvætti skuli vera til, en
þab er engu aö sibúr staöreynd
ab þegar llkum byrjaöi aö skola
á land, voru menn sem hlupu til
og hjuggu af þeim fingur til aö
ná í hringi og hirtu öll verömæti.
En þaö voru ekki bara lik sem
komu á land. Þótt ótrúlegt kunni
ab viröast skolaöi nokkrum lif-
andi skipbrotsmönnum upp á
ströndina eftir aö hafa velkst I
ólgusjónum I sex eba átta klukk-
ustundir.
Stundum voru þær llfgjafir
lika harmleikur. Ungum brúö-
hjónum skolaöi á land, I faöm-
lögum. Hún var lifandi. Hann
látinn. Ung móöir hafbi á ein-
hvern óskiljanlegan hátt getaö
haldiö á barni sinu I hafrótinu.
Þaö var enn I örmum hennar
þegar hún kom á land, og þaö
var ekki fyrr en þá sem hún
uppgötvaöi aö þaö var látib.
Handvömm og rag-
mennska
Hvað olli eldinum?
Meöan allt þetta gekk á var
William Warms enn um borö I
skipi slnu ásamt fjórtán trygg-
ustu skipverjúm sinum. Warms
neitaöi aö yfirgefa skipiö, jafn-
veleftir að þaö strandaöi. Hann
hélt áfram aö neita þartil hon-
um var hótaö þvl aö hann yröi
fluttur frá boröi meö valdi.
Síðar þegar aö þvl kom aö
skella skuldinni, var Warms
auövitaö fyrsta skotmarkiö.
Hann var handtekinn og dreginn
fyrir dóm, ásakaður um kunn-
áttuleysi, kæruleysi og fyrir aö
hafa ekki stjórnaö áhöfn sinni
sem skyldi.
Saksóknarinn sagöi i sóknar-
ræðu sinni aö Warms heföi láöst
I aö minnsta kosti klukkutima
aö stööva eöa hægja á skipinu
eftir aö vart varö viö eldinn.
Honum heföi láöst aö láta vekja
farþegana nógu snemma, láöst
aö útvega þeim björgunarvesti,
láöst að sjá um aö þeim væri
komiö í björgunarbáta. 1 stuttu
máli heföi honum láöst aö öllu
leyti aö gegna þeim skyldum
sem skipstjóra ber, gagnvart
þeim sem eru I hans forsjá.
En Warms var ekki einn fyrir
rétti. Abbot, yfirvélstjóri, var
sakaður um vanþekkingu og
kæruleysi og um hugleysi þar aö
auki.
Þá var útgeröarfélagiö,
„Ward Line” sakaö um aö gæta
þess ekki nægilega vel aö
öryggisreglum væri fylgt um
borö I skipinu. Abbot fékk
þyngsta dóminn, fjögurra ára
fangelsi. Warms fékk tveggja
ára fangelsi og útgeröarfélagiö
var sektað um tíuþúsund doll-
ara.
Peningalega fór skipafélagiö
út úr þessu öllu meö hagnaöi.
Þaö fékk yfir fjórar milljónir
dollara I tryggingabætur fyrir
skipiö, eöa um 263.000 dollurum
meira en bókfært verö þess var.
Bæöi Abbott og Warms áfrýj-
uöu og I aprll 1937 ógilti Afrýj-
unarréttur Bandaríkjanna dóm-
ana yfir þeim á þeirri forsendu
aö villur væru I atvikalýsing-
unni.
En svo var komið aö þvl aö
finna HVERS VEGNA kviknaöi
I Morro Castle og þaö voru
hreint og beint lygilegar lyga-
sögur sem þá komust á kreik.
Arlð 1934 var nóg til af mönn-
um sem sáu kommúnista I
hverju horni og ein útgáfan af
harmleiknum var á þá Ieiö aö
sendiboöi, beint frá Moskvu,
heföi komiö tímastilltri
Ikveikjusprengju fyrir I skipinu.
Aður haföi auövitaö veriö eitraö
fyrir Willmot, skipstjóra.
Aldrei fundust þó neinar
sannanir gegn kommúnistunum
sem áttu aö hafa unniö illvirkin
og ekki tókst heldur aö finna
neina aöra skýringu á þvl hvaö,
fyrir kom.
Um fimmtán árum eftir slysiö
kom þaulreyndur fyrsti vél-
stjóri ( og þekktur rithöfundur)
William McFee, meö tilgátu um
hvernig slysið heföi oröiö.
Hann gat sér þess til ab
brennararnir I brennsluofni
skipsins hefbu verib vanræktir.
Þaö heföi oröiö til þess aö hólk-
urinn sem umlykur reykháfinn
hitnaöi gifurlega. Hólkurinn lá
uppmeb þeim vegg lestarsalar-
ins sem eldsins varö fyrst vart I
Þegar hólkurinn var oröinn
rauöglóandi bráönaöi einangr-
unin á veggnum, tréverkiö fuör-
aöi upp og eldurinn fór eins og
stormsveipur um skipiö.
En þaö er meö Morro Castle
eins og svo mörg önnur hafsins
leyndarmál. Þaö hefur aldrei
neitt beinlinis sannast.
(—ÓT, þýddi).
Slimma
BUXUR
PILS
BLÚSSUR
DRAGTIR
FÁST
UM
ALLT
LAND
ERT
ÞÚ
BÚIN
AÐ
SKOÐA
ÞAÐ
NÝJASTA
FRÁ
I Slimmo |