Tíminn - 18.08.1968, Blaðsíða 9

SUNNUDAGUR 18. ágúst 1968.
TIMINN
9
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fuiltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gíslason Ritstj.skrifstofur f Eddu-
isósinu, aímar 18300—18305 Skrifstofur: Bankastraeti 7. Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími: 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300. Áskriftargjald kr. 120.00 á mán innanlands — í
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
JOSEPH C. HARSCH:
Þjóðir Austur-Evrópu haía
sjálfar heinvt frelsi sitt
Sjónvarpið og
stjórnmálaílokkarnir
Sá atburður gerðist í sjónvarpinu i fyrrakvöld, að
haft var langt viðtal við Bjarna Benediktsson og var
jöfnum höndum rætt við hann sem forsætisráðherra
og formann Sjálfstæðisflokksins. Sagt var að megintil-
gangur viðtalsins væri að ræða við Bjarna um hin efna-
hagslegu vandamál, sem bíða úrlausnar, og viðhorf
hans til þeirra mála. Spurningar þær, sem voru lagðar
fyrir hann, beindust þó að mörgu öðru.
Það er efkki nema rótt og sjálfsagt að forsætisráð-
herra og formaður stærsta stjórnmálaflokksins sé spurð-
ur í sjónvarpinu um viðhorf hans til efnahagsmálanna, og
hvernig hann og flokkur hans hyggist bregðast við þeim.
Þjóðin vill að sjálfsögðu fylgjast sem bezt með í þeim
efnum. En hún vill ekki aðeins fylgjast með því, sem
forsætisráðherrann og formaður Sjálfstæðisflokksins
hefur fram að færa í þessum efnum, heldur engu síður
með viðhorfi formanna annarra flokka til þessara mála.
Það er e(kki minna fréttnæmt og engu síður skylt
sjónvarpinu, að veita áhorfendum og áheyrendum sínum
upplýsingar um það.
í þeim tíma, sem umsjónarmaður umrædds þáttar
hafði til umráða, hefði auðveldlega mátt koma fyrir
viðtali við formenn stjórnmálaflokkanna allra um við-
horf þeirra til þeirra vandamála, sem nú er fengist við.
Þjóðin hefði þá orðið meira vísari um afstöðu stjórn-
málaflokkanna til þessara mála. Hún hefði þá vitað
meira en hún veit eftir viðtalið við formann Sjálfstæðis-
flokksins einan. Slíkt hefði í senn verið góð frétta-
mennska og sýnt óhlutdræga afstöðu sjónvarpsins.
Með því, sem hér er sagt, er ekki verið að drótta því
að umsjónarmanni sjónvarpsþáttarins eða yfirmönnum
sjónvarpsins, að pólitísk viðhorf hafi ráðið því, að rætt
var við forsætisráðherrann einan. Ef til vill hefur ósk
frá hærri stöðum, haft hér einhver áhrif. Aðalatriðið
mun þó vera það ranga mat, sem alltof mikið einkennir
fréttir sjónvarps og hljóðvarps, að það eitt sé frétt-
næmt, sem ráðherrar og talsmenn ríkisstjórnar hafa að
segja. Hitt sé ekki fréttnæmt, hver afstaða stjórnarand-
stöðunnar er. Af þessum ásæðum minna fréttir íslenzka
sjónvarpsins oft og tíðum meira á útvarp austan tjalds
en vestan.
í nágrannalöndum okkar ríkir orðið allt annað við-
horf. Alveg sérstaklega eru þó Bretland og Bandaríkin
til fyrirmyndar í þessum efnum. Hið mikla fylgi, sem
McCarthy hefur hlotið, stafar m.a. af því, að hann hefur
notið jafnréttis í sjónvarps- og hljóðvarpsfréttum og
þáttum. í þessum efnum eigum við að læra af Bretum
og Bandaríkjamönnum. Slíkt er ekki aðeins jafnréttis-
mál, helöur mun það og hafa holl áhrif til að auka áhuga
fólks fyrir þjóðmálastarfinu. að sjónvarp og hljóðvarp
sé þannig opið öllum helztu viðhorfum, sem uppi eru,
hvort heldur er um dægurmálin eða framtíðarmálin að
ræða.
Fulltrúar stjórnmálaflokkanna í útvarpsráði þurfa að
vinna að því í samráði við forustumenn Ríkisútvarpsins,
að slík skipan komist á sem fyrst.
Eisenhower valdi rétt, þegar hann lét Ungverjaland afskiptalaust 1956.
I
ARIÐ 1952 vaiH' mikið um
Iþað rætt í Wiishington að
„draga járntjaldill frá“ með
valdi. Þá var og kannað í al-
vöru, hvaða afleiðingar hern-
aðarbarátta þessu skyni hlyti
óhjákvæmilega aö hafa.
Úrslitaákvörðunin £ þessu
efni var tekin í október 1956,
þegar Ungverjar vörpuðu af
sér oki kommúnismans og
lýstu yfir hlutleyisi sínu í bar-
áttu Austurs og Vesturs.
Um þetta ieyti litu Ungverj-
var vonaraugum til Washing-
ton, gerðu sér vonir um og
bjuggust jafnvel oft við, að
þeim yrði veitt hiarnaðaraðstoð
til þess að varðvéita sjálfstæði
sitt.
Þessa hernaðar.aðstoð hefði
þá venð unni að véita.
ÞEGAR hér var komið sögu
stóðu Bandaríkin á hátindi yf-
irburða sinna sem herveldi.
Satt er að vísu, að Rússar
höfðu þegar i ágúist 1949 sann
að kjarnorkur.æfnj sína. Vopna
birgðir þeirra voru eigi að síð-
ur enn af stornum skammti
og iramleiðsiugetan á frum-
stigi.
Þegar uppreisniin í Ungverja
landi var gerð voru Bandarík-
- in enn eina sanna kjarnorku-
stórveldið í heiminum. Banda-
ríkjamenn hefðu getað neytt
þessara yfirburíia sinna til
þess að styrkja Ungverja, án
þess að eiga á hættu kjarn-
orkuárás £ hefnarskyni, hvort
heldur var á Bandarikin sjálf
eða oandaþjóðir þeirra £ Ev-
rópu.
Hafi nokkurn tima runnið
upp sú stund. að valdhafarnir
í Washington hafi getað grip-
ið til „styrjúidar til þess að
koma £ veg fyrir styrjöld" og
notað hina ímklu hernaðaryfir
burði s£na til þe.ss að „draga
járntjaldið frá“. var það ein-
mitt i þetta sinn.
MARGAR ástæíiur ollu þvi,
að þetta var ekki gert, en mik-
ilvægust er þó sú staðreynd,
að það var ekki gert. Dwight
D. Eisenhower foiseti tók loka
ákvörðunina og hafnaði notk-
un kjarnorKuvopna. Kommú-
nismanum var koimið aftur á
í Ungverjalai.di. Bandarískt
hervald dró „járntjaldið" ekki
„frá“.
Allar þær pjóðrr. sem banda
rískt hervald hefiði getað los-
að við kommúnis.ruann árið
1956, aðhylÍLSt hann nú að
nafninu til. Op allar eru þær
að Varsjárbai dala.Ejinu í orði
kveðnu, nema Jújgóslavar.
En 1 dag ei málum svo kom-
ið, að sérhvei þessara þjóða.
að Austur-Þ'oðverjium undan-
skyldum. nefur þróað sitt
eigið efnahags og stjórnmála-
kerfi. Komniúniíiininn ríkir
alls siaðar á vfirlo'orðinu. En
sérhver þjóð beinij' honum í
höfuðdráttum í fíurveg sinnar
þjóðlegu reynzlu. Kommúnism
inn ei orðinn ákaflega þjóð-
legur 4 Póllandi, slcynsamlegur
í Tékkóslóvakíu hagsýnn í

Eisenhower kveður Hvíta húsið 1961.
Rúmeníu og staðhundinn í
Júgóslavíu.
RÚSSNESKIR hermenn
komu kommúnismanum á í
ríkjum Austur-Evrópu að lok-
inni heimsstyrjöldinni síðari,
en nver einstök þjóð hefur
sveigt kerfi kommúnista að
venjum sínum, smekk og þörf-
um. Það er xöngu hætt að vera
óumbreytanlegt. Það er löngu
hætt að tákoa algera þjónkun
við vaidhafaúD í Moskvu. Sér-
hvert Austur-Evrópuríki hef
ur að veruitgu leyti sjálfsá-
kvörðunarrétt í innlendum
málum.
Þetta er ekki „að draga járn
tjaldiS frá“ Það er ekki held-
ur fullkomin frelsun undan ytf-
irráðum Rússa. Þetta er minna
sjálfstæði en þjóðix Austur-Ev-
rópu vildu njóta En hvernig
er það þá í samanburði við
það ástand, ctm hjá þeim ríkti
ef Eisenhower íorseti hefði
valið þann kost, að notfæra
sér marnorkuyfirburði Banda-
ríkjanna árið 1956?
Enginn getur fullyrt ná-
kvæmiega. ,hvað hefði getað
orðið“. En sennilega er sú til-
gáta, að þessar þióðir séu að
fáu ieyti verr á vegi staddar
og að sumu leyti betur, eins
og málum er Komið,
Ef þjóðn AusturEvrópu
hefðu verið trelsaðar með
bandarískum vopnum hefðu þær
ekki getað varðveitt það frelsi
á annan hátt en í skjóli þeirra.
Þær hefðu crðið að sætta sig
við eins konar umsátursástand,
orðið að búa við brýsting
Rússa að utan og eyðingu
kommunista hið innra. Frið-
urinn nefði orðið lítill. En hitt
er þó miklu mikilvægara, að
þá hefðu þæi engu fengið á-
orkaö sjálfar
ÞJÓÐIR Austur-Evrópu
hafa sjálfar áunnið sér það
frelsi, sem þær búa nú við.
Þær hafa btutt hugrekki sínu
og seilingu til þess að leysa
vandann á bann hátt, að þær
geta verið m.jög stoltar af því,
sem aunnizt uefur.
Enn verður ekki fullyrt, hvort
Tékkar hafa hraðað sér um of
og gengið of langt En það
frelsi. sem oeir hafa nú aflað
sér sjálfir, vekur meiri eftir-
væntingu en allt annað í heim-
inum um þessar mundir. En
skemintilegast og mikilvægast
er þó, að þeir hafa sjálfir afl-
að þess sér ti handa.
Hinn siðfeiðilegi boðskapur
framvindunnar er á þá leið, að
tiltölulega vanmáttugar þjóð
ir smáríkja geti miklu afkast-
að í eigin bágu. Framþróunin
er ekki koniin undir banda-
rískum hergögnum einum sam-
an.
Og hvor tiðin er svo far-
sælli, begar :il lengdar lætur?
(Þvtt úr The Christian Sci-
nce Monitor).