Vísir - 25.06.1977, Blaðsíða 10

10
VÍSIR
t’tgefandi: lt«*ykjaprnit hf
Krumkvæindastjúri: Davíh (•uhinundsson
Itilstjorar: l>orsti‘inn l’álsson ábm.
Olafur ItaKnarsson.
Ititstjórnarfullt rúi: Bragi Guömundsson. Króttastjóri rrlondra frótta: Guðmundur G. Pétursson.
l'msjón meA llelgarhlahi: Arni Dórarinsson. BiaAamenn: Anders Hansen. Anna HeiÖur Oddsdóttir,
Edda Andrésdottir. Einar K Guöfinnsson. Elias Snæland Jónsson, Finnbogi Hermannsson. Guöjón
Arngrimsson. Hallgrimur H. Helgason. Kjartan L. Pólsson. öli Tynes. Sigurveig Jónsdóttir. Sveinn
Guöjónsson. Sæmundur Guövinsson. Iþróttir: Björn Blondal. Gylfi Kristjánsson. i tlitsteiknun: Jón
öskar Hafsteinsson. Magnús ölafsson Ljósmyndir: Einar (iunnar Einarsson. Jens Alexandersson.
Lol tur Asgeirsson.
Sölustjori: Páll Stefánsson \uglvsingastjnri: Porsteinn Fr. Sigurösson.
Dreifingarstjóri: Sigurhur H Pótursson
Anglysingar: SiAumúla M. Simar ML'2«o. MBfill. \skriftargjald kr. -Ilioo á mánuAi innanlands.
Afgrelósla: Stakkholti 2-1 simi Hfifill \ erft i Liusasölu kr. 70 eintakiA.
Hitstjórn: Sióumula It. Sfmi Hfifill. 7 Ifnur. I'rentun: Blaóaprent lif.
Tvœr Búrfellsvirkj-
anir í höfuðborginni
Heita vatnið í iðrum jarðar er ein þeirra auðlinda,
sem skapa okkur íslendingum nokkra sérstöðu meðal
þjóða Evrópu. Á vissan hátt má segja, að það sé okkar
olía, og með skynsamlegri nýtingu heita vatnsins get-
um við sparað okkur miklar upphæðir í erlendum
gjaldeyri.
Á síðustu árum hefur verið lögð aukin áhersla á að
virkja þessa auðlind til hitunar í þéttbýli víða um land,
yfirleitt með góðum árangri. Rannsóknir íslenskra
visindamanna hafa þar gegnt þýðingarmiklu hlut-
verki við undirbúning þessara framkvæmda og verið
ómetanlegar varðandi leit að jarðhitasvæðum.
Hitaveita Reykjavfkur sem er langstærst þessara
jarðvarmavirkjana hefur átt víðtæka samvinnu við
Orkustofnun um slíkar rannsóknir undanfarin ár og
hefur hún borið góðan árangur.
Borgarbúar hafa eflaust ekki gert sér grein fyrir
hve gífurleg orka hefur verið virkjuð á vegum Hita-
veitu Reykjavíkur á undanförnum árum. Orkuvinnsla
fyrirtækisins nemur nú um 420 megavöttum, en til
samanburðar má geta þess, að Búrfellsvirkjun fram-
leiðir nú um 210 megavött og fullbúin mun Sigöldu-
virkjun framleiða 150 megavött. Jafnast því Hitaveita
Reykjavíkur á við tvær Búrfellsvirkjanir.
Því ber að fagna, hve vel hefur tekist til um upp-
byggingu hitaveitunnar og er ástæða til að vekja at-
hygli borgarbúa á þessari starfsemi. Fólki hættir oft
til þess að líta á þjónustu sem vel hefur tekist sem
sjálfsagða, en til þess má ekki koma. Við verðum að
gera okkur grein fyrir þýðingu heita vatnsins fyrir
okkur og meta þessa auðlind okkar að verðleikum. Þá
þarf einnig að gæta þess, að verði á þessari innlendu
orku sé stillt svo f hóf, sem unnt er, þannig að ávinn-
ingurinn af því að eiga þessi hlunnindi sé mönnum
Ijós.
Frá því var skýrt í f rétt í Vísi í gær, að f rá árinu 1970
hafi Orkustofnun unnið að heildarrannsókn á jarð-
hitamöguleikum á svæðinu frá Esju og Skálafelli í
norðri og Bláf jöllum og Straumsvík í suðri. Þannig er
hægt að gera nákvæm jarðfræðikort af svæðinu og
rannsókn á jarðsögu þess.
Enn hefur aðeins verið borað á einu þeirra svæða,
sem talin hafa verið heppileg til virkjunar á grund-
velli þessara athugana í Helgadal í Mosfellssveit. úr
þeim sjö holum, sem þar hafa verið boraðar hefur
fengist mikið magn af heitu vatni.
Enn eru talin vera stór svæði i nágrenni höfuðborg-
arinnar heppileg til virkjunar, og auk þess benda
rannsóknirtilaðhægtsé aðafla mun meira vatns inn-
an borgarmarkanna, en nú er gert.
Þessi tíðindi sýna, hve þýðingarmikið er að fram
fari nákvæmar jarðvísindalegar forrannsóknir þegar
nýta á varmaorku hér á landi í stað þess að byrjað sé á
byggingu mannvirka löngu áður en niðurstöður en
niðurstöður visindalegra rannsókna liggja fyrir, eins
og við höfum dæmi um í þessu landi. Bitur reynsla frá
Kröflusvæðinu, þar sem sorglega litill árangur hefur
orðiðaf borun f jölda hola ætti enn að undirstrika þýð-
ingu itarlegra ranrv og kenna okkur að kapp er
Hest með forsjá.
Laugardagur 25. júnl 1977 VÍSIR
Milton Friedman
gefur rúð sem
hann segir
heppilegus*
í barátt-
unni við
verð-
bólguna:
,JVIINNKIÐ RÍKISUMSVIF-
IN OG STÖÐVIÐ
AUKNA SEÐLAPRENTUN"
„1 stað þess að hafa svo mikl-
ar áhyggjur vegna
greiðslujafnaðarins ættuð þið
heldur aö gefa rikisfjármálun-
um meira gaum. Ef þið leyfið
krónunni jafnframt aö fljóta,
minnkið rikisgeirann og prentið
minna af seðlum, veröið þiö
fljótir að komast út úr efna-
hagslegum vandamálum ykk-
ar.”
Þetta leggur hinn kunni hag-
fræðingur og Nóbelsverðlauna-
hafi Milton Friedman til i við-
tali við danska blaðið Börsen
nú í vikunni, og er ekki ósenni-
legt, að við islendingar getum
eitthvað af þessu lært. Þar sem
skoðanir Friedmans á efna-
hagsmálum hafa vakið athygli
þykir Visi rétt að gera þessu
viðtali nokkur skil.
„Ef þiö óskið raunverulega
eftir að halda uppi sjálfstæöri
peningapólitik, verðið þið að
hætta aö hnýta dönsku krónuna
viö þýska markiö,” segir Fried-
man. „Sé hið gagnstæða upp á
teningnum, getiö þiö lokaö
seðlabankanum. Ef þið ætliö að
láta dönsku krónuna fylgja
þýska markinu veröur dönskum
peningamálum ekki stjórnað af
danska seðlabankanum, heldur
yfirvöldum i Bonn. Sé þaö ósk
dana að hafa sjálfstæöan þjóö-
banka, þá er það augljós afleið-
ing þeirrar óskar, að þiö hættið
samvinnunni um samræmingu
EBErikja um gengisskráningu
og þaö mun einnig fara svo að
öllum likindum.”
Börsen spyr: „En allt bendir
til að það muni leiða til gengis-
lækkunar dönsku krónunnar og
þar með aukinnar veröbólgu.”
Friedmann svarar: „Alls
ekki. Að halda sliku fram, má
likja við að selja skinnið af birn-
inum áöur en hann hefur veriö
skotinn. Gengislækkun orsakar
ekki veröbólgu. Þvert á móti er
það veröbólga sem knýr til
gengislækkunar. Hinsvegar get-
ur gengislækkun vegið upp á
móti misvægi i verðmyndun
landa á milli. Og ef þið krefjist
þess áfram að halda uppi meiri
veröbólgu en Vestur Þýzkaland,
þá neyöist þið blátt áfram til aö
fella gengið. Spurningin við
þessar kringumstæður er aðeins
hvort gengisiækkunin er bein
eöa dulin.”
„Ég þekki danskt efnahagslif
ekki mjög mikið, ég hef aðeins
verið hér i einn dag og það tekur
mig tvo daga að verða sérfræð-
ingur i dönskum efnahagsmál-
um,” heldur Friedmann áfram.
Þá segir nóbelsverölaunahaf-
inn ennfremur I viötalinu:
„Mörg smáriki eru haldin
tveimur alvarlegum „sjúkdóm-
um” sem eru skyldir innbyröis.
Annar er of stór rikisgeiri og
hinn er verðbólga, sem ekki er
hægt að sætta sig við. Ráð mitt
er mjög einfalt. Einasta ástæð-
an fyrir verðbólgunni er of mikil
rikisumsvif en hið opinbera
leggur á þegnana er einnitt hin
umfangsmiklu rikisútgjöld, en
ekki, eins og svo margir halda,
skattheimtan sjálf. Þessvegna
er lækningin einfaldlega að
minnka rikisumsvifin og um
leið aö stöðva aukna seðlaprent-
un.”
„Hverja álitiö þér höfuð-
ástæðu þeirrar alheimskreppu,
sem viö nú búum viö?” spyr
blaðamaöur Börsen.
,,Það er engin efnahagsleg al-
heimskreppa, heldur efnahags-
leg vandamál i ýmsum rikjum”
svarar Friedman. „Hið marg-
umtalaða atvinnuleysi er i raun
og veru spurning um skilgrein-
ingu. Hið mikla atvinnuleysi i
Bandarikjunum t.d. stafar
m.a. af þvi aö viö höfum innleitt
ýmsar „velferöarráðstafanir”
sem gera þaö mjög áhugavert
aö vera atvinnulaus. Þaö er
efnahagslegt náttúrulögmál, aö
ef fólki eru boðnir peningar fyr-
ir að vera atvinnulaust, þá
verða margir atvinnulausir.
Þessvegna held ég aö hjá okkur
sé i rauninni ekkert atvinnuleysi
og að svipað sé ástandið i mörg-
um öörum rikjum.”
„Hvað meina þá stjórnmála-
menn þegar þeir tala um at-
vinnuleysi?”
,,Þeir fara á atkvæöaveiðar.”
„Hvernig er þá hægt aö koma
i veg fyrir misnotkun á félags-
legri aðstoð?”
„Það er ekki hægt I þeim
heimisem við búum I nú. Ég hef
lagt til við bandarisku rikis-
stjórnina að hún láti skattaiviln-
anir koma I stað atvinnuleysis-
bóta. Þannig fengi fólk hvatn-
ingu til aö vinna.”
,,En er það ekki staðreynd að
eftir hinar miklu hækkanir á
oliuveröinu hafi heimsverslunin
dregist saman og þar með haft i
för með sér minnkandi fram-
leiðslu ýmissa rlkja?”
„Sú hefur oröiö raunin i
nokkrum rikjum, en ég held
ekki að hægt sé aö kenna oliu-
kreppunni um þaö. Kjarni
vandamálsins kom i ljós á árun-
um eftir heimsstyrjöldina, er
tókst að leika á fjölda fölks
langtimum saman með hjálp
verðbólguhvetjandi aðgerða.
En smátt og smátt hafa augu
fólks opnast fyrir blekkingunni
og það gerði sér grein fyrir hvað
var að gerast. 1 raun og veru
hefur veröbólguhvatinn, og þar
meö hinn falski kaupmáttar-
auki, tapað gildi sinu. Fram-
undan er timabil umskipta, áö-
ur en efnahagsmálin komast á
raunhæfan grundvöll, og áður
en almenningur kemst að hinu
rétta.”
„Hvað um framtiö bandarisks
efnahagslifs og áhrif þess á um-
heiminn?”
„Þaö sem einkennir efna-
hagslif bandarlkjanna er mikil
þensla og útlit er fyrir vaxandi
veröbólgu. Framkvæmd orku-
sparnaðaráætlana Carters for-
seta mun hinsvegar hafa niður-
drepandi áhrif á framtiðina og
þar með lifskjörin. Þessvegna
geta riki heims ekki treyst á
örvandi áhrif frá amerisku
efnahagslifi.
Hvert riki verður að leysa
efnahagsleg vandamál sin
sjálft.”
Friedman, segir í viðtali
við blaðið Börsen að
meginástœðan fyrir
verðbólgu séu of mikil
ríkisumsvif